Rola trudności językowych w rozwoju społeczno-emocjonalnym dzieci i młodzieży z uszkodzeniami słuchu – przegląd literatury w świetle modelu EHDI i teorii umysłu

Małgorzata Gulip

doi:10.18290/rped25173.5

Data publikacji : 2025-09-26

Tom 17 Nr 3 (2025)

Rola trudności językowych w rozwoju społeczno-emocjonalnym dzieci i młodzieży z uszkodzeniami słuchu – przegląd literatury w świetle modelu EHDI i teorii umysłu

Małgorzata Gulip

https://orcid.org/0000-0002-9744-4032

DOI: https://doi.org/10.18290/rped25173.5

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu przeglądowego jest analiza i interpretacja dostępnej literatury dotyczącej związku pomiędzy kompetencjami językowymi a rozwojem społeczno-emocjonalnym dzieci i młodzieży z uszkodzeniami słuchu w świetle zintegrowanego modelu teoretycznego: Early Hearing Detection and Intervention (EHDI) oraz teorii umysłu (ToM). Analizie poddano jedenaście badań empirycznych opublikowanych w latach 2015–2025. Wyniki przeglądu wskazują, że deficyty językowe są istotnie powiązane ze zdolnością do regulacji emocji, budowania relacji oraz rozwijania tożsamości społecznej. Zidentyfikowano także kluczowe czynniki moderujące, takie jak rodzaj technologii słuchowej, jakość terapii słuchowo-językowej oraz relacje rodzinne. Zastosowane ramy teoretyczne umożliwiły pogłębioną interpretację wyników, co stanowi wartość dodaną niniejszego opracowania.

Słowa kluczowe:

dzieci niesłyszące, dzieci niedosłyszące, rozwój językowy, kompetencje społeczne, emocje, EHDI, teoria umysłu

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aanondsen, C., Jozefiak, T., Lydersen, S., Hhiling, K., i Rimehaug, T. (2023). Deaf and hard-of-hearing children and adolescents’ mental health, quality of life, and communication. BMC Psychiatry, (23), 297. https://doi.org/10.1186/s12888-023-04787-9

Alegre de la Rosa, O., i Villar Angulo, L. (2019). Emotional and behavioral difficulties, communication, intelligence, and reasoning in children with hearing difficulties. Education Sciences, 9(3), 234. https://doi.org/10.3390/educsci9030234

Alegre de la Rosa, O., i Villar Angulo, L. (2020). Children with hearing loss: Health-related quality of life and parental perceptions. International Education Studies, 13(2), 33–47, https://doi.org/10.5539/ies.v13n2p33

Evans, L., Lund, E. A., i Werfel, K. L. (2025). Is knowing words enough? Assessing vocabulary in children who are deaf or hard of hearing. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 56(2), 252–266. https://doi.org/10.1044/2024_LSHSS-24-00046

Hajgholamrezaee, Z., Hassanati, F., Hajgholamrezaee, P., i Darouie, A. (2024). The relationship among theory of mind, comprehension of mental verbs and mean length of utterance in children with hearing impairment. Archives of Rehabilitation, 25(Special Issue), 664–681. https://doi.org/10.32598/RJ.25.specialissue.3529.1

Joint Committee on Infant Hearing (2019). Year 2019 Position Statement: Principles and guidelines for early hearing detection and intervention programs. Journal of Early Hearing Detection and Intervention, 4(2), 1–44, https://doi.org/10.15142/FPTK-B748

Smolen, E., i Paul, P. (2023). Perspectives on identity and d/deaf and hard-of-hearing students. Education Sciences, 13(8), 782, https://doi.org/10.3390/educsci13080782

Stevenson, J., Kreppner, J., Pimperton, H., Worsfold, S., i Kennedy, C. (2015). Emotional and behavioural difficulties in children and adolescents with hearing impairment: A systematic review and meta-analysis. European Child & Adolescent Psychiatry, 24(4), 477–496. https://doi.org/10.1007/s00787-015-0697-1

Vachio, M., Lund, E., i Werfel, K. (2023). An analysis of mental state verb and complex syntax use in children who are deaf and hard of hearing. Language, Speech, and Hearing Services in School, 54(4),1282–1294. https://doi.org/10.1044/2023_LSHSS-23-00001

VanOrmer, J., Rossetti, K., i Zlomke, K. (2019). The development of behavioral difficulties in hard-of-hearing and deaf youth. Child & Family Behavior Therapy, 41(4), 179–200. https://doi.org/10.1080/07317107.2019.1659537

Werfel, K., Reynolds, G., i Fitton, L. (2022). Oral language acquisition in preschool children who are deaf and hard-of-hearing. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 27(2), 166–178. https://doi.org/10.1093/deafed/enab043

Wong, C., Ching, T., Cupples, L., Button, L., Leigh, G., Marnane, V., Whitfield, J., Gunnourie, M., i Martin, L. (2017). Psychosocial development in 5-year-old children with hearing loss using hearing aids or cochlear implants. Trends in Hearing, 21, 1–19. https://doi.org/10.1177/2331216517710373