Wychowanie aksjologiczne w przedszkolu w świetle podstawy programowej

Agnieszka Laskowska

doi:10.18290/rped25172.7

Data publikacji : 2025-06-05

Tom 17 Nr 2 (2025)

Wychowanie aksjologiczne w przedszkolu w świetle podstawy programowej

Agnieszka Laskowska

https://orcid.org/0000-0002-8764-2457

DOI: https://doi.org/10.18290/rped25172.7

Abstrakt

W artykule podjęto problematykę znaczenia wychowania do wartości w kontekście edukacji przedszkolnej, podkreślając jego kluczową rolę w procesie rozwoju dziecka. Przedstawiono znaczenie wartości w edukacji przedszkolnej, wskazując na różnorodne klasyfikacje wartości, w tym zaproponowaną przez Leona Dyczewskiego. Omówiono zadania nauczycieli wychowania przedszkolnego oraz cele przedszkola jako instytucji wychowawczej. Poruszone zostały również priorytety polityki oświatowej państwa, które kładą nacisk na wychowanie do wartości, podkreślając znaczenie aksjologii w kształtowaniu młodego człowieka. Dokonano analizy Podstawy programowej wychowania przedszkolnego, która pozwoliła zauważyć, że cele kształcenia przyporządkowane do obszaru rozwoju fizycznego, emocjonalnego, społecznego i poznawczego dziecka realizują wartości z grupy wartości witalnych, socjocentrycznych, etycznych, estetycznych, poznawczych. Celem analizy było zrozumienie, które grupy wartości występują w dokumencie stanowiącym podstawę planowania działań wychowawczych i edukacyjnych w wychowaniu przedszkolnym. Kompetencje aksjologiczne, stanowiące fundament dla rozumienia siebie, jak i otaczającego świata, są zatem istotnym elementem w procesie kształtowania tożsamości moralnej jednostki, stanowiąc kluczowy aspekt wychowania moralnego i społecznego dziecka.

Słowa kluczowe:

wartości, Podstawa programowa, wychowanie przedszkolne, wychowanie aksjologiczne

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Brudzińska, P., i Godawa, S. (2021). Sytuacja psychospołeczna uczniów podczas pandemii COVID-19. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika, 41(1), 123–146. https://doi.org/10.12775/AUNC_PED.2021.006

Buk-Cegiełka, M. (2018). Szanse wychowania ku wartościom w aktualnej podstawie programowej w świetle integralnego rozwoju dziecka w młodszym wieku szkolnym. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 37(1), 129–141.

Czuba, B., i Dudzik, I. (red.) (2017). Edukacja, sztuka, etyka w kontekście filozofii Platona. Od teorii do praktyki. Jarosław: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej im. ks. Bronisława Markiewicza.

Dakowicz, L. A. (2006). Świat wartości przyszłych nauczycieli. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.

Dakowicz, L. A., i Laskowska, A. D. (2021). Wartości istotne w procesie edukacji wczesnoszkolnej. Opinie studentów pedagogiki Uniwersytetu w Białymstoku. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 64(4), 47–62. https://doi.org/10.31743/znkul.13255

Danecki, J. A. (2022). Wychowanie a wartości. Zeszyty Formacji Katechetów, 22(3), 26–34.

Dyczewski, L. (2001). Miejsce i funkcje wartości w kulturze. W: L. Dyczewski (red.), Kultura w kręgu wartości (s. 29–47). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Dziewiecki, M. (1998). Wychowanie ku wartościom. Wychowawca, (9), 4–6.

Główny Urząd Statystyczny (2024). Edukacja w roku szkolnym 2023/2024 (wyniki wstępne). https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/edukacja-w-roku-szkolnym-20232024-wyniki-wstepne,21,2.html

Kielar-Turska, M. (2011). Średnie dzieciństwo – wiek przedszkolny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka (s. 202–233). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kunowski, S. (2004). Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.

Laskowska, A. (2023). Wartości w wieku przedszkolnym. Czyli o rzeczach ważnych dla dzieci. Kultura i Edukacja, 3(141), 76–90.

Matejczuk, J. (2014). Rozwój dziecka. Wiek przedszkolny: wiek 2/3–5/6 lat. Seria: Niezbędnik Dobrego Nauczyciela. Seria I: Rozwój w okresie dzieciństwa i dorastania. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Ogrodzka-Mazur, E. (2007). Kompetencja aksjologiczna dzieci w młodszym wieku szkolnym. Studium porównawcze środowisk zróżnicowanych kulturowo. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Ostrowska, U. (2019). Aksjologiczne podstawy wychowania. W: Z. Kwieciński, i B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki (T. 1, s. 123–145). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego […]. Dz.U. 2017, poz. 356 z późn. zm.

Ruciński, S. (1981). Wychowanie jako wprowadzanie w życie wartościowe. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Sałaciński, L. (2014). Wychowanie do wartości w szkole jako pole profesjonalnych działań nauczyciela (Wybrane spostrzeżenia z badań sondażowych). Problemy Profesjologii, 19(2), 111–122.

Schaffer, H. R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość (Tłum. M. Białecka-Pikul, K. Sikora). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Siewiora, J. (2021). Edukacja aksjologiczna w szkole. Hejnał Oświatowy, (1/199), 9–11.

Szczepański, J. (1972). Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: PWN.

Theis, N., Schenke, K. C., Campbell, N., De Leeuw, J., i Owen, M. (2021). The effects of COVID-19 restrictions on physical activity and mental health of children and young adults with physical and/or intellectual disabilities. Disability and Health Journal, 14(3), 1–8. https://doi.org/10.1016/j.dhjo.2021.101064

Ustawa z dnia 22 maja 2020 r. Prawo Oświatowe. Dz. U. 2020, poz. 910 z późn. zm.

Uszyńska-Jarmoc, J. (2011). Czego nie wiemy o twórczości w szkole? Obszary zdeformowane, ignorowane i/lub zaniedbane. Chowanna, 36(1), 13–24.

Vasta, R., Haith, M. M., i Miller, S. A. (2004). Psychologia dziecka (Tłum. M. Babiuch). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Wasilewska, H. (2013). Znaczenie przyjaźni w rozwoju psychospołecznym dzieci i młodzieży. Nauczyciel i Szkoła, 1(53), 83–101.

Zemło, M. (2019). System wartości młodzieży szkolnej miasta Białegostoku w ostatnich dwóch dekadach. W: B. Cieślińska (red.), Oblicza dużego miasta: instytucje, organizacje, procesy (s. 107–123). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.