Doświadczanie kryzysu braku ojca jako przejaw egzystencjalnego uczenia się z perspektywy dorosłego dziecka. Wstępne wyniki badań

Joanna Żeromska-Charlińska

doi:10.18290/rped23154.9

Data publikacji : 2024-01-22

Tom 15 Nr 4 (2023)

Doświadczanie kryzysu braku ojca jako przejaw egzystencjalnego uczenia się z perspektywy dorosłego dziecka. Wstępne wyniki badań

Joanna Żeromska-Charlińska

https://orcid.org/0000-0002-5921-5810

DOI: https://doi.org/10.18290/rped23154.9

Abstrakt

Z uwagi na to, iż badania własne mają charakter retrospektywny, przyjęłam założenie przedstawienia wątków z biografii badanego w ujęciu przeszłość–teraźniejszość, co jest zgodne z biograficznym podejściem badawczym. Zamierzeniem badawczym uczyniłam wątki determinujące indywidualny charakter dzieciństwa: stygmatyzowanie, obciążenie emocjonalne wyrokiem rodzica, osamotnienie i dorosłości czyli doświadczenia, przeżycia i znaczenia nadawane im przez badanego, wychowującego się w rodzinie z jednym z rodziców pozbawionym wolności. Dokonałam próby rozumienia sytuacji rodzinnej badanego, nie natomiast oceny jego postępowania, lokując dociekania badawcze w paradygmacie konstruktywistycznym i interpretacyjnym. Część empiryczna artykułu to próba odpowiedzi na następujące pytania badawcze: W jakiej przestrzeni badany lokuje, urzeczywistnia retrospektywne wyobrażenie o statusie dorosłego? W jaki sposób wizja życia rodzinnego badanego przekłada się na interpretację formującej się teraźniejszości, dynamiki współczesnego funkcjonowania w rodzinie? Projektowanym rdzeniem procesu epistemologiczno-eksploracyjnego w owych badaniach jest biografia i wywiad pogłębiony. Poddanie namysłowi dążeń badanego do odkrywania motywatorów realności funkcjonowania w przestrzeni rodzinnej stanowiło cel analizy. Opracowanie to poszukiwanie uzasadnień i głos w dyskusji akcentującej przejaw egzystencjalnego uczenia się zachodzącego w doświadczeniu kryzysu braku.

Słowa kluczowe:

rodzina uwikłana, kryzys uwięzienia, egzystencjalne uczenie się, badania jakościowe, perspektywa retrospektywna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ablewicz, K. (1998). Hermeneutyka i fenomenologia w badaniach pedagogicznych. W: W. S. Palka (red.), Orientacje w metodologii badań pedagogicznych (s. 25-41). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Alheit, P. (2011). Podejście biograficzne do całożyciowego uczenia się. Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 3(55), 7-21.

Alheit, P. (2015). Teoria biografii jako fundament pojęciowy uczenia się przez całe życie, Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 18(4), 23-36.

Buber, M. (1968). Wychowanie. Kraków: Wydawnictwo Znak

Chase, S. E. (2009). Wywiad narracyjny. Wielość perspektyw, podejść, głosów. W: N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych, t. 2 (s. 15-56). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Cieślikowska-Ryczko, A. (2022). Rodzice więźniów. Studium doświadczeń. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytet Łódzki.

Clarke, V., Braun, V. (2017). Thematic analysis. Journal of Positive Psychology, 12(3), 297-298. https://doi.org/10.1080/17439760.2016.1262613

Denzin, N. K. (1990). Reinterpretacja metody biograficznej w socjalogii: Znaczenie a metoda w analizie biograficznej. W: J. Włodarek i M. Ziółkowski (red.), Metoda biograficzna w socjologii (s. 55-69). Warszawa-Poznań: PWN.

Denzin, N. K. (1989). Interpretative Biography. Newbury Park: Sage Publications.

Dominice, P. (2006). Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej .

Dubas, E. (2007). Uniwersalne problemy andragogiki i gerontologii. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Gara, J. (2021). Istnienie i wychowanie. Egzystencjalne inspiracje myślenia i działania pedagogicznego. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Gilhooly, M. L., Gilhooly, K. J., Phillips, L. H., Harvey, D., Brady, A., Hanlon, P. (2007) Realworld problem solving and quality of life in older people. British Journal of Health Psychology, 12(4), 587–600. https://doi.org/10.1348/135910706x154477

Golonka-Legut, J. (2015). Uczenie się w perspektywie biograficzności. Perspektywa andragogiczna. Rocznik Andragogiczny, 22, 101-118. https://doi.org/10.12775/RA.2015.005

Jarvis, P. (2004). Adult Education and Lifelong Learning. Theory and Practice. London: Routledge.

Jarvis, P. (2012). Osobowe uczenie się: uczenie się w działaniu. W: W. Jakubowski (red.), Kultura jako przestrzeń edukacyjna. Współczesne obszary uczenia się osób dorosłych (s. 9-26). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Jaspers, K. (1999). Wiara filozoficzna wobec objawienia. Tłum. G. Sowiński. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Jurgiel, A. (2011). Praktyki badawcze obecne w badaniach biograficznych nad procesami społeczno-kulturowego uczenia się dorosłych. Ujęcie krytyczne. Edukacja Dorosłych, 2, 93-98.

Kafar, M. (2011). Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Krawczyk-Bocian, A. (2013). Doświadczanie zdarzeń krytycznych. Narracje biograficzne dorosłych dzieci alkoholików. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Krawczyk-Bocian, A. (2019). Narracja w pedagogice. Teoria. Metodologia. Praktyka badawcza. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Krzychała, S. (2007). Projekty życia młodzieży w perspektywie badań rekonstrukcyjnych. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.

Lalak, D. (2010). Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Machel, H. (2014). Rodzina skazanego jako współuczestnik jego resocjalizacji penitencjarnej, readaptacji i reintegracji społecznej. Resocjalizacja Polska, 7, 45-57.

Malewski, M. (2001). Edukacja dorosłych w pojęciowym zgiełku. Próba rekonstrukcji zmieniającej się racjonalności andragogiki. Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja, 2(14), 29-57.

Malewski, M. (2010). Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Muszyński, M. (2013). Teoria uczenia się egzystencjalnego Petera Jarvisa. Edukacja Dorosłych, 1(68), 105-122.

Namysłowska, I. (1997). Terapia rodzin. Warszawa: Wydawnictwo Springer–PWN.

Nowak, B. (2011). Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Opozda, D. (2017). Zróżnicowane rodzicielstwo – zarys refleksji. W: D. Opozda i M. Leśniak (red.), Rodzicielstwo w wybranych zagadnieniach pedagogicznych (s. 19-28). Lublin: Episteme.

Pryszmont, M. (2020). Metodologia jako sztuka wyjścia. Podejścia badawcze i praktyki edukacyjne w andragogicznych studiach nad macierzyństwem. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.

Radochociński, M. (1998). Wybrane zagadnienia psychopatologii w ujęciu systemowej koncepcji rodziny. Roczniki Socjologii Rodziny, 10, 91-109.

Sartre, J. P. (2007). Byt i nicość. Zarys ontologii fenomenologicznej. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.

Schalock, R. L. (2004). The concept of quality of life: what we know and do not know. Journal of Intellectual Disability Research, 48(3), 203-216. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2003.00558.x

Schȕtze, F. (2012). Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne. W: K. Kaźmierczak (red.), Metoda Biograficzna w Socjologii (s. 141-278). Kraków: Zakład wydawniczy Nomos.

Schier, K. (2015). Dorosłe dzieci. Psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Sęk, H. (1991). Procesy twórczego zmagania się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi a zdrowie psychiczne. W: H. Sęk (red.), Twórczość i kompetencje życiowe a zdrowie psychiczne (s. 30-41). Poznań: Wydawnictwo UAM.

Straś-Romanowska, M. (2010). Psychologia wobec małych i wielkich narracji. W: M. Straś- Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Psychologia małych i wielkich narracji (s. 21-40). Warszawa: Wydawnictwo Eneteia.

Ryś, M. (2001). Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej. Warszawa: Centrum metodyczne pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Teusz, G. (2018). Doświadczenie domu rodzinnego w narracjach (auto)biograficznych osób z rodzin polskich na emigracji. Studia Edukacyjne, 50, 321-330. https://doi.org/10.14746/se.2018.50.21

Theiss, W. (1998). Badanie biograficzne: przypadek „dzieci syberyjskich”. Kwartalnik Pedagogiczny, 1, 133-146.

Tripp, D. (1996). Zdarzenia krytyczne w nauczaniu. Kształtowanie profesjonalnego osądu. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.