„Każde niepowodzenie jest jak listek spadający z drzewa nadziei” – rzecz o doraźnych i odległych skutkach niepowodzeń szkolnych

Anna Karpińska

doi:10.18290/rped25172.1

Data publikacji : 2025-06-05

Tom 17 Nr 2 (2025)

„Każde niepowodzenie jest jak listek spadający z drzewa nadziei” – rzecz o doraźnych i odległych skutkach niepowodzeń szkolnych

Anna Karpińska

https://orcid.org/0000-0001-6579-5703

DOI: https://doi.org/10.18290/rped25172.1

Abstrakt

Artykuł prezentuje holistyczne ujęcie skutków niepowodzeń szkolnych. Podjęto w nim problem pejoratywnych następstw tego zjawiska w wymiarze społecznym, psychologicznym i pedagogicznym. Analizując społeczne skutki niepowodzeń szkolnych wyeksponowano związek między niepowodzeniami szkolnymi a niedostosowaniem społecznym. Wśród uczniów doznających niepowodzeń zauważa się bowiem przejawy niedostosowania w postaci zachowań ryzykownych dla zdrowia, takie jak palenie papierosów, spożywanie alkoholu. W artykule podjęto też problem depresji wśród dzieci i młodzieży oraz fobii szkolnej. Następstwa psychologiczne niepowodzeń przejawiają się głównie w obniżeniu motywacji do nauki, agresywnym zachowaniu, zamykaniu się w sobie oraz zaniżonej samoocenie. Wiele uwagi poświęcono w tekście myślom i czynom suicydalnym dzieci i młodzieży, które nierzadko są następstwem niezadowalających postępów w nauce. Skutki pedagogiczne niepowodzeń szkolnych to lekceważenie nauki i obowiązków szkolnych, zakłócanie przebiegu lekcji, zaburzone interakcje z nauczycielami, zły wpływ na nowy zespół klasowy, odmowa chodzenia do szkoły. Zwrócono też uwagę na odległe skutki niepowodzeń szkolnych w wymiarze zawodowym i osobistym.

Słowa kluczowe:

niepowodzenia szkolne, skutki społeczno-ekonomiczne, skutki psychologiczne, skutki pedagogiczne, depresja, fobia szkolna, zachowania suicydalne

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności (Tłum. S. Cieśla). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Bereźnicki, F. (2001). Dydaktyka kształcenia ogólnego. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Bułatowicz, J. (2004). Myślą, piórem i bułatem. Kęty: Wydawnictwo Antyk.

Czekaj, A., i Łukasik, J. M. (2012). Konsekwencje niepowodzeń edukacyjnych. Debata Edukacyjna, (5), 47–54.

Domagała-Kręcioch, A. (2008). Niedostosowanie społeczne uczniów a niepowodzenia szkolne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Domagała-Zyśk, E., i Amilkiewicz-Marek, A. (2019). Kompetencje społeczno-emocjonalne uczniów z niepowodzeniami szkolnymi – badania pilotażowe z zastosowaniem modelu TROS-KA. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, (33), 157–169. https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.011.10486

Karpińska, A. (1999). Drugoroczność. Pedagogiczne wyzwanie dla współczesności. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.

Karpińska, A. (2013). Niepowodzenia edukacyjne – renesans myśli naukowej. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.

Karpińska, A. (2015). Niepowodzenia szkolne w biografiach edukacyjnych studentów. W: K. Denek, A. Kamińska i P. Oleśniewicz (red.), Edukacja Jutra. Aksjologiczno-kulturowy fundament edukacji jutra (s. 139–152). Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza Humanitas.

Karpińska, A. (2024). Wielowymiarowość niepowodzeń edukacyjnych – perspektywa dydaktyczna. Kultura i Edukacja, (2), 49–62. https://doi.org/10.15804/kie.2024.02.02

Kawula, S. (2007). Zachowanie samobójcze młodzieży i jej stosunek do kary śmierci. W: J. A. Malinowski i A. Zandecki (red.), Środowisko – młodzież – zdrowie. Pedagogiczne i psychologiczne wymiary zagrożeń życia i rozwoju młodzieży (s. 105–127). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.

Kicińska, L., i Palma, J. ( 2022). Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży. Raport za lata 2012–2021. https://zwjr.pl/artykuly/raport-dotyczacy-zachowan-samobojczych-mlodziezy

Konieczny, M. (2023). Próby i zamachy samobójcze – etiologia i zjawiska społeczne mające wpływ na podjęcie decyzji o samobójstwie. Studia Administracji i Bezpieczeństwa, 14(14), 205–220. https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.7820

Konopnicki, J. (1966). Powodzenia i niepowodzenia szkolne. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Krocz, K. (2019). Fobia szkolna. WP Parenting, 5.06. https://parenting.pl/fobia-szkolna

Kupisiewicz, Cz. (1972). Niepowodzenia dydaktyczne. Przyczyny oraz niektóre środki zaradcze (wyd. 5). Warszawa: PWN.

Makara-Studzińska, M. (2013). Przyczyny prób samobójczych u młodzieży w wieku 14-18 lat. Psychiatria, 10(2), 76–83.

Mayor, F. (2001). Przyszłość świata (Tłum. J. Wolf, A. Janik, W. Rabczuk). Warszawa: Fundacja Studiów i Badań Edukacyjnych.

Mądry-Kupiec, M. (2020). Wieloaspektowość fobii szkolnej na przykładzie studium przypadku Mateusza. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, (9), 31–40.

Miller, A. L., Rathaus, J. H., i Linehan, M. M. (2011). Dialektyczna terapia behawioralna nastolatków z tendencjami samobójczymi (Tłum. M. Kapera). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Napieralska, E., Kułaga, Z., Gurzkowska, B., i Grajda, A. (2010). Epidemiologia zgonów dzieci i młodzieży z powodu samobójstw w Polsce w latach 1999-2006. Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(1), 92–98. http://www.phie.pl/pdf/phe-2010/phe-2010-1-092.pdf?fbclid=IwAR3sSayLHG7D6DietiP4jakzCYXGa7MJbpZAXMForMdm4WSdywW9VuFt69g

Nie jesteś sam: Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją 2024 (2024). https://suloszowa.naszops.pl/n,nie-jestes-sam-ogolnopolski-dzien-walki-z-depresja-2024

Okoń, W. (2004). Nowy słownik pedagogiczny (wyd. 4). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.

Okoń, W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny (wyd. 10). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.

Parafiniuk-Soińska, J. (1998). Sytuacja szkolna uczniów z trudnościami w nauce W: J. Łysek (red.), Niepowodzenia szkolne (s. 55–64). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Pasławska-Turczyn, A. (2021). Depresja maskowana u dzieci i młodzieży – objawy, przyczyny, terapia. Część I. https://evimed.com.pl/depresja-czesc-1/

Przybysz-Zaremba, M. (2021). Profilaktyka depresji i zachowań suicydalnych dzieci i młodzieży wobec wyzwań codzienności. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J: Paedagogia-Psychologia, 34(1), 119–130. http://dx.doi.org/10.17951/j.2021.34.1.119-1s30

Rośnie liczba prób samobójczych dzieci i młodzieży (2023). Medycyna Praktyczna, 30.08. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/aktualnosci/330168,rosnie-liczba-prob-samobojczych-dzieci-i-mlodziezy

Rybicka, W. (2021). Depresja maskowana. Medycyna Praktyczna, 15.03. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/261515,depresja-maskowana

Rzadkowska, M. (2016). Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży – charakterystyka ryzyka i profilaktyki. Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały, (1), 161–179.

Śliwerski, B. (1998). Analfabetyzm u progu XXI wieku. Rocznik Pedagogiczny, (21), 63–77.

Urban, B. (2012). Agresja młodzieży i odrzucenie rówieśnicze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Urzędowska, M. (2000). Myśli o samobójstwie a osiągnięcia i niepowodzenia w nauce. Teraźniejszość - Człowiek - Edukacja, (1), 119–132.

Witkowska, H., Kicińska, L., Palma, J., i Łuba, M. (2024). Zrozumieć, aby zapobiec 2024 – zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży. II edycja raportu na podstawie danych KGP i serwisu www.zwjr.pl. Warszawa: Serwis Życie Warte Jest Rozmowy.

Zińczuk, M. (2014). Niska motywacja do nauki w kontekście niepowodzeń szkolnych. W: A. Karpińska i M. Zińczuk (red.), Dydaktyczna refleksja o edukacyjnych priorytetach (s. 90–105). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.