The Professional Identity of Future Teachers in the Research of Ukrainian Scholars

Marija Chepil; Oresta Karpenko

doi:10.18290/rped25172.8

Data publikacji : 2025-06-05

Tom 17 Nr 2 (2025)

Tożsamość zawodowa przyszłych nauczycieli w badaniach ukraińskich naukowców

Marija Chepil

https://orcid.org/0000-0002-2215-3994

Oresta Karpenko

https://orcid.org/0000-0003-1841-882X

DOI: https://doi.org/10.18290/rped25172.8

Abstrakt

Artykuł analizuje koncepcję „zawodowej tożsamości przyszłych nauczycieli” w badaniach ukraińskich naukowców. Omówiono składniki, kierunki (orientacja poznawczo-dyspozycyjna, orientacyjno-refleksyjna, praktycznie zorientowana) oraz czynniki (indywidualno-osobowe, edukacyjne, społeczno-zawodowe) wpływające na kształtowanie się tożsamości zawodowej przyszłych nauczycieli. Przedstawiono etapy rozwoju tożsamości zawodowej (samookreślenie w konkretnej sytuacji zawodowej, poszukiwanie przez nauczyciela sensu wykonywania określonych funkcji zawodowych; samookreślenie na konkretnym obszarze zawodowym; samookreślenie w konkretnej specjalizacji zawodowej). Udowodniono, że tożsamość zawodowa jest niezbędnym składnikiem profesjonalizmu przyszłego nauczyciela i jednym z warunków jego kształtowania. Zwrócono uwagę na kryzys profesjonalnej tożsamości nauczycieli, który nasila się z powodu rozbieżności między ich osobistymi wartościami i przekonaniami, ukształtowanymi w procesie profesjonalizacji, a dynamicznymi oczekiwaniami społeczeństwa co do roli i funkcji nauczyciela. Podkreślono aktualność rozwoju stabilnej tożsamości zawodowej jako źródła odporności i zasobów do przezwyciężania trudności w czasie wojny. Szczególną uwagę zwrócono na świadomość własnej misji, odpowiedzialności za dzieci, wiarę we własne siły i kompetencje zawodowe, a także na analizę nowych wyzwań, przed którymi stają nauczyciele podczas wojny, oraz konieczność rozwoju nowych kompetencji związanych z udzielaniem wsparcia psychologicznego, pracą w warunkach niepewności i współpracą z różnymi instytucjami społecznymi.

Słowa kluczowe:

przyszli nauczyciele, tożsamość zawodowa, profesjonalizm, badania naukowe, ukraińscy naukowcy

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andrushko, Y. (2013). Profesiyna identychnist osobystosti yak psykholohichnyy fenomen [The professional identity of an individual as a psychological phenomenon]. Aktualni problemy sotsiolohiyi, psykholohiyi, pedahohiky, 19, 104–110.

Atroshchenko, T. (2021). Naukovi prohnozu fenomenu profesiynoyi identychnosti maybutnikh pedahohiv [Scientific forecasts on future teachers’ professional identity]. Naukovyy visnyk Uzhhorodskoho universytetu. Seriya: Pedahohika. Sotsialna robota, 1, 15–18.

Bihar, H., Prokop, I., & Pits, I. (2019). Formuvannya profesiynoyi identychnosti maybutnikh uchyteliv yak odyn iz faktoriv profesionalizmu [Formation of future teachers’ professional identity as a factor of professionalism]. Molodyy vchenyy, 5(2), 399–401.

Borysyuk, A. (2007). Do problemy profesiynoyi identychnosti maybutnoho fakhivtsya [On the problem of the professional identity of future specialists]. Praktychna psykholohiya ta sotsialna robota, 9, 63–68.

Burch, O. (2015). Osnovni chynnyky rozvytku profesiynoyi identychnosti maybutnikh psykholohiv ta yikh kharakterystyka [The main factors of future psychologists’ professional identity development and their characteristics]. Teoretychni i prykladni problemy psykholohiyi, 2, 111–117.

Czepil, M. (2023). Motyvatsiya studentiv do dosyahnennya karyernykh ta zhyttyevykh tsiley [Motivating students to achieve career and life goals]. In Dytynstvo XXI stolittya: innovatsiyna osvita: materialy VI Vseukrayinskoyi naukovo-praktychnoyi konferentsiyi z mizhnarodnoyu uchastyu (27 zhovtnya 2023 r.) (pp. 264–266). Kremenchuk: KHTA.

Hnizdilova, O., Czepil, M., & Karpenko, O. (2023). Practical training as a necessary component of future professional preschool teacher’s training in higher educational institutions in Ukraine. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 36(3), 145–155.

Karpenko, O. (2023). Sotsialno-pedahohichna pidtrymka studentiv v umovakh viyny [Social and pedagogical support for students in times of war]. Perspektyvy ta innovatsiyi nauky. Seriya “Pedahohika”, 12, 267–276.

Kichuk, A. (2023). Psykholohichnyy suprovid zmitsnennya psykhoemotsiynoho zdorovya studentiv: pro odyn iz pidkhodiv do nabuttya konstruktyvnosti [Psychological support for strengthening the psycho-emotional health of students: On one of the approaches to the acquisition of constructive attributes]. Habitus, 46, 85–89.

Kolosovych, O. (2016). Psykholohichni osoblyvosti formuvannya profesiynoyi identychnosti [Psychological features of professional identity formation]. Naukovyy visnyk Lvivskoho derzhavnoho universytetu vnutrishnikh sprav (seriya psykholohichna), 2, 141–151.

Kondratyuk, Zh. (2022). Problema henezy profesiynoyi identychnosti fakhivtsiv psykholoho-pedahohichnoho profilyu [The origin of professional identity of psychological and pedagogical specialists]. Habitus, 38, 64–71.

Lyalyuk, H. (2015). Formuvannya profesiyno-pedahohichnoyi identychnosti maybutnikh pedahohiv [Formation of professional and pedagogical identity of future teachers]. Zbirnyk naukovykh prats: filosofiya, sotsiolohiya, psykholohiya, 20(2), 207–213.

Lytvynenko, S., & Yamnytskyy, V. (2017). Formuvannya profesiynoyi identychnosti maybutnikh uchyteliv [Formation of future teachers’ professional identity]. Psykholohiya: realnist i perspektyvy, 8, 167–171.

Lukyanchuk, A. (2006). Problema identyfikatsiyi u profesiynomu stanovlenni studentiv vyshchoho navchalnoho zakladu I–II rivniv akredytatsiyi pedahohichnoho profilyu [The identification in the professional development of students of higher education institutions of i-ii accreditation levels of pedagogical profile]. Visnyk pislyadyplomnoi osvity, 3, 120–129.

Lukyanchuk, A. (2010). Model rozvytku profesiynoyi identychnosti maybutnikh pedahohiv [The model of the professional identity development of future teachers]. Problemy suchasnoyi psykholohiyi, 7, 370–380.

Melnyk, I. (2018a). Psykholohichni aspekty profesiynoyi identychnosti maybutnikh uchyteliv pochatkovoyi shkoly [Psychological aspects of future primary school teachers’ professional identity]. Molodyy vchenyy, 3(1), 282–286.

Melnyk, I. (2018b). Faktory formuvannya profesiynoyi identychnosti vchytelya [Factors of teacher’s professional identity formation]. Teoriya i praktyka suchasnoyi shkoly, 2, 158–162.

Pavlyuk, M. (2009). Rozvytok profesiynoyi identychnosti pedahoha yak chynnyk poperedzhennya dezadaptatsiyi shkolyariv [Development of teachers’ professional identity as a factor in preventing schoolchildren’s maladjustment]. Problemy zahalnoyi ta pedahohichnoyi psykholohiyi, 11(6), 318–327

Pohribna, V. (2008). Sotsiolohiya profesionalizmu [The sociology of professionalism]. Alerta: KNT.

Polloi, K., Markosh, V., & Feynesh, H. (2023). Volonterska diyalnist zakarpatskykh studentiv pid chas rosiysko-ukrayinskoyi viyny 2022 roku [Volunteering activities of Transcarpathian students during the Russian-Ukrainian war in 2022]. Visnyk Kyivskoho natsionalnoho linhvistychnoho universytetu. Seriya: Pedahohika ta psykholohiya, 38, 153–167.

Prodan, V. (2023). Osvita v umovakh viyny ta nadzvychaynykh sytuatsiy: dosvid krayiny ta perspektyvy dlya Ukrayiny [Education in war and emergency situations: The country’s experience and prospects for Ukraine]. Naukovyy visnyk Uzhhorodskoho natsionalnoho universytetu. Seriya: Pravo, 78(1), 126–132.

Romanyshyna, O. (2012). Profesiyna identychnist yak naukova katehoriya [Professional identity as a scientific category]. Visnyk Natsionalnoho universytetu oborony Ukrayiny, 6(31), 129–135.

Romanyshyna, O. (2015). Profesiyna identychnist maybutnikh uchyteliv nematematychnykh spetsialnostey: teoriya i praktyka [Professional identity of future teachers of non-mathematical specialities: Theory and practice]. Vektor.

Sozonyuk, O. (2019). Psykholohichni osoblyvosti stanovlennya profesiynoyi identychnosti maybutnikh pedahohiv [Psychological peculiarities of the formation of future teachers’ professional identity]. Psykholohiya: realnist i perspektyvy, 13, 136–141.

Sokolova, I. (2012). Profesiyna identyfikatsiya maybutnoho vchytelya [Professional identification of the future teacher]. Profesiyna pidhotovka maybutnikh fakhivtsiv, 4, 40–46.

Soldatenko, M. (2006). Teoriya i praktyka samostiynoyi piznavalnoyi diyalnosti [Theory and practice of independent cognitive activity]. V-vo NPU im. M. Drahomanova.

Shakhray, T. (2012). Profesiyna identychnist maybutnikh pedahohiv: teoretychnyy aspekt [The professional identity of future teachers: The theoretical aspect]. Visnyk Natsionalnoho universytetu oborony Ukrayiny, 4, 115–118.

Vakolya, Z., & Popadych, B. (2023). Vybir tekhnolohiy navchannya dlya rozvytku soft skills u studentiv zakladiv vyshchoyi osvity pid chas voyennoho stanu [The choice of learning technologies for the development of soft skills in higher education students during martial law]. Naukovyy chasopys Natsionalnoho pedahohichnoho universytetu imeni M.P. Drahomanova. Seriya 5. Pedahohichni nauky: realiyi ta perspektyvy, 91, 42–48.

Vaskov, Y. (2000). Suchasni osvitni innovatsiyni kontseptsiyi [Modern innovative concepts in education. Pedagogical theories, technologies, experience]. Pedahohichni teoriyi, tekhnolohiyi, dosvid. Kharkiv: Skorpion.

Virna, Zh. (2003). Motyvatsiyno-smyslova rehulyatsiya u profesionalizatsiyi psykholoha [Motivational and semantic regulation in the professionalisation of psychologists]. Lutsk: Vezha.