Dziecko w konflikcie z prawem – ewolucja praktyki opiekuńczej i regulacji formalnoprawnych oraz implikacje dla współczesnej resocjalizacji nieletnich

Justyna Kusztal

doi:10.18290/rped24163.7

Data publikacji : 2024-12-19

Tom 16 Nr 3 (2024)

Dziecko w konflikcie z prawem – ewolucja praktyki opiekuńczej i regulacji formalnoprawnych oraz implikacje dla współczesnej resocjalizacji nieletnich

Justyna Kusztal

https://orcid.org/0000-0001-9493-7504

DOI: https://doi.org/10.18290/rped24163.7

Abstrakt

Celem artykułu jest prezentacja problematyki dziecka w konflikcie z prawem w świetle ewolucji praktyki opiekuńczej i resocjalizacyjnej oraz analizy regulacji normatywnych w Polsce. Instytucjonalna ochrona dziecka pozostającego w konflikcie z prawem jest ukształtowana przez historyczny rozwój instytucji opiekuńczych i wychowawczych oraz wymiaru sprawiedliwości w sprawach nieletnich. Główny problem badawczy został sformułowany w postaci pytania o sposoby traktowania dziecka w konflikcie z prawem. Sposoby te są wyznaczone przez regulacje prawne i zdeterminowane przez historyczny kontekst zmian społeczno-kulturowych i politycznych na przestrzeni ponad dwóch stuleci. Zbadanie sposobu traktowania dziecka w konflikcie z prawem pozwala na postawienie pytania o współczesne podejście do nieletniego w Ustawie o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich z 2022 r., która w założeniach ma skutecznie chronić dziecko przed demoralizacją i popełnianiem czynów karalnych. W artykule przeanalizowano regulacje prawne oraz literaturę pedagogiczną i prawniczą, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru prawa nieletnich.

Słowa kluczowe:

dziecko, nieletni, ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, prawa dziecka, wymiar sprawiedliwości w sprawach nieletnich

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Błachut, J., Gaberle, A., i Krajewski, K. (1999). Kryminologia. Gdańsk: Wydawnictwo Arche.

Buchała, K., i Zoll, A. (1995). Polskie prawo karne. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.

Committee on the Rights of the Child (2007). Children’s Rights in Juvenile Justice. General Comment, (10). https://www.refworld.org/docid/4670fca12.html

Czapów, C., i Jedlewski, S. (1971). Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa: PWN.

Czapska, J., Szafrańska, M., i Wójcik, D. (2016). Penalny populizm jako przedmiot badań społecznych. W: J. Czapska, M. Szafrańska, i D. Wójcik (red.), Penalny populizm. Perspektywa polityczna i społeczna (s. 9–27). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dignan, J., i Cavadino, M. (2007). The Penal System: An Introduction (4th ed.). London: Sage Publications.

Flander, B., i Mesko, G. (2016). In the Name of Law and Order: On Punitivness, Penal Populism in Slovenia. W: J. Czapska, M. Szafrańska, i D. Wójcik (red.), Penalny populizm. Perspektywa polityczna i społeczna (s. 155–179). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Górecki, P. (2023a). Nowa Ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich – pierwsze refleksje. W: J. Bojarski, N. Daśko, J. Lachowski, T. Oczkowski, i A. Ziółkowska (red.), Współczesne oblicza prawa karnego, prawa wykroczeń, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Violetcie Konarskiej-Wrzosek (s. 232–247). Warszawa: Wolters Kluwer.

Górecki, P. (2023b). Ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Przegląd Sądowy, (9), 41–52.

Grześkowiak, A. (1986). Postępowanie w sprawach nieletnich. Polskie prawo nieletnich. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Haratyk, A. (2023). Prawne aspekty opieki nad ubogimi i osieroconymi nieletnimi w Galicji. W: P. Śpica (red.), Dziedzictwo edukacyjne XIX i XX wieku w perspektywie badawczej. Studia historyczno-oświatowe dedykowane Profesorowi Romualdowi Grzybowskiemu w okazji 70. urodzin (s. 316–338). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Jaros A. (2022). Naznaczone. Radzenie sobie z etykietowaniem w narracjach byłych wychowanek placówek resocjalizacyjnych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Jedlewski, S. (1978). Odnowa zakładów dla nieletnich. Warszawa: Wydawnictwo Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Kaczmarek, T. ( 2015). O statusie „nieletniego” w ujęciu art. 10 § 2 K.K. czyli o związkach „prawa nieletnich” z „prawem karnym dorosłych”. W: M. Bojarski, J. Brzezińska, i K. Łucarz (red.), Problemy współczesnego prawa karnego i polityki kryminalnej. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Sienkiewicz (s. 156–169). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Klaus, W., Rzeplińska, I., Wiktorska, P., i Woźniakowska-Fajst, D. (red.) (2022). Karierowicze kryminalni? Aktywność przestępcza w dalszych losach nieletnich. Warszawa: Instytut Nauk Prawnych PAN.

Kobes, P. (2022). Komentarz do projektu ustawy o wspieraniu resocjalizacji nieletnich z 20 lipca 2021 r. – wybrane zagadnienia. Zeszyty Naukowe Collegium Witelona, 42(1) , 111–116. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.9051

Komitet Praw Dziecka. (2015). Komentarz Ogólny nr 10 (2007). Prawa dzieci w systemie wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich. W: P. J. Jaros, i M. Michalak (red.), Prawa Dziecka. Dokumenty Organizacji Narodów Zjednoczonych (s. 555–586). Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Dziecka.

Konopnicki, J. (1971). Niedostosowanie społeczne. Warszawa: PWN.

Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 r., Dz.U. 1991 nr 120 poz. 526

Korcyl-Wolska, M. (2015). Postępowanie w sprawach nieletnich na tle standardów europejskich (wyd. 3). Warszawa: Wolters Kluwer.

Kozieł, H. (2021). Fryderyk Skarbek – ojciec polskiej ekonomii. Rzeczpospolita, 8.04. https://www.rp.pl/historia/art188491-fryderyk-skarbek-ojciec-polskiej-ekonomii

Kusztal, J. (2008). System resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie w Polsce i w Niemczech. Kraków: Wydawnictwo WSFP Ignatianum–Wydawnictwo WAM.

Kusztal, J. (2011). Nieletni – nierozwiązany problem polskiego systemu resocjalizacji. Resocjalizacja Polska, (2), 185–196.

Kusztal, J. (2015). Studzieniec – praktyczna realizacja idei ochrony dziecka zaniedbanego moralnie na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego. W: J. Kostkiewicz, B. Gola, i D. Jagielska (red.), Niepodległościowe koncepcje i programy wychowania przełomu XIX i XX wieku. I Seminarium Polskiej Myśli Pedagogicznej 1863-1914/1918 (s. 161–172). Kraków: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kusztal, J. (2018). Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kusztal, J. (2022). Zasada dobra dziecka. Refleksje pedagoga po lekturze projektu ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. W: W. Ambrozik, i M. Konopczyński (red.), Współczesne problemy resocjalizacji: w stronę integracji teorii z praktyką (s. 185–201). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Mogilnicki, A. (1925). Dziecko i przestępstwo. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.

Muncie, J. (2008). The Punitive Turn in Juvenile Justice: Cultures of Control and Rights Compliance in Western Europe and in USA. Youth Justice, 8(2), 107–121. https://doi.org/10.1177/147322540809137

Muskała, M.(2013). Nowe instytucje prawne w angielskim systemie resocjalizacji nieletnich. Resocjalizacja Polska, (4), 113–129.

Nowicka-Skóra, A. (2019). Prawa dziecka niedostosowanego społecznie. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 584(9), 3–17. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.6017

Oślizło, H. (1998). Propozycje zmian w Ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Przegląd Sądownictwa, 8(10), 104–113.

Stańdo-Kawecka, B. (2007). Prawo karne nieletnich. Od opieki do odpowiedzialności. Warszawa: Wolters Kluwer.

Suchan, P. (1965). Resocjalizacja w zakładach dla społecznie niedostosowanych. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Szczepanik, R., Jaros A., i Staniaszek, M. (2018). Sąd nad demoralizacją nieletnich. Konteksty wychowawcze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Śliwerski, B. (2017). Paradygmaty współczesnej pedagogiki jedności w Polsce. Przegląd Badań Edukacyjnych, 2(25), 39–58. https://doi.org/10.12775/PBE.2017.018