Współczesne rodzicielstwo w perspektywie pedagogiki

Bożena Matyjas

doi:10.18290/rped23154.2

Data publikacji : 2024-01-22

Tom 15 Nr 4 (2023)

Współczesne rodzicielstwo w perspektywie pedagogiki

Bożena Matyjas

https://orcid.org/0000-0002-8266-7516

DOI: https://doi.org/10.18290/rped23154.2

Abstrakt

Artykuł ma charakter analityczny, został napisany na podstawie literatury naukowej, głównie pedagogicznej. Jego celem jest przedstawienie współczesnego rodzicielstwa w ujęciu pedagogiki rozumianej jako proces wychowania i socjalizacji dziecka. Wyjaśniono pojęcie rodzicielstwa, wyróżniono i krótko przedstawiono jego rodzaje oraz atrybuty. Ponadto scharakteryzowano czynniki makro- i mikrospołeczne wpływające na wypełnianie przez rodziców swoich ról rodzicielskich (macierzyńskich i ojcowskich), wskazując na ich wzajemną zależność. W artykule znajdują się też rozważania dotyczące rodzicielstwa rozpatrywanego jako proces wspólnego rozwoju rodziców i dzieci (obustronność oddziaływań). Zwrócono także uwagę na zaspokajanie potrzeb dzieci, ich rozwój, integralne wychowanie, tj. realizację przez rodziców funkcji opiekuńczo-‑wychowawczej i socjalizacyjnej, które stanowią w pedagogice przedmiot zainteresowań poddawany wieloaspektowym analizom.

Słowa kluczowe:

rodzicielstwo, czynniki kształtujące rolę macierzyńską i ojcowską, wychowanie dziecka

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bakiera, L. (2008). Rozwojowe współoddziaływanie pokoleń w rodzinie. Rodzice w wieku średnim i dorastające dzieci. Psychologia Rozwojowa, 13(1), 25-37.

Bakiera, L. (2013). Zaangażowane rodzicielstwo a autokreacyjny aspekt rozwoju dorosłych. Warszawa: Difin.

Balicki, M. (2013). Przemiany współczesnej rodziny polskiej w okresie transformacji systemowej na tle europejskim. W: J. Izdebska, A. Popławska (red.), W trosce o współczesną rodzinę. Teoria, badania, wsparcie. Ujęcie interdyscyplinarne (s. 79-89). Białystok: Wydawnictwo Niepaństwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Błasiak, A. (2015). Współczesne rodzicielstwo – tendencje zmian i ich uwarunkowania. W: A. Błasiak, E. Dybowska, J. Karbowniczek (red.), Dziecko, rodzina, wychowanie. Wybrane konteksty (s. 47-68). Kraków: Wydawnictwo WAM.

Błasiak, A. (2017). (Nowy) wymiar rodzicielstwa – wybrane aspekty. W: D. Opozda, M. Leśniak (red.), Rodzicielstwo w wybranych zagadnieniach pedagogicznych (s. 29-43). Lublin: Episteme.

Błasiak, A. (2019). Między (nie)obecnością a zaangażowaniem. Rodzicielstwo rekonstruowane w ponowoczesności. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.

Błasiak, A., Dybowska, E. (2012), Ślub kościelny. Dlaczego nie? Pedagogiczno-psychologiczne aspekty pracy nad sobą w czasie przygotowania do małżeństwa i w małżeństwie. Teologia i Moralność, 12(2), 135-156. https://doi.org/10.14746/tim.2012.12.2.9

Błendowska, M. (2015). Przemiany w rodzinie: próba odczytania współczesnej debaty na temat małżeństwa i rodziny. Społeczeństwo i Rodzina, 45, 130-144.

Braun-Gałkowska, M. (2007). Poznawanie systemu rodzinnego. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Brągiel, J. (2012). Znaczenie przemian społecznych dla współczesnego rodzicielstwa. W: J. Brągiel, B. Górnicka (red.), Rodzicielstwo w kontekście współczesnych przemian społecznych (s. 13-21). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Brągiel, J., Matyjas, B., Segiet, K. (2021). Rodzina – Rodzicielstwo – Odpowiedzialność. Perspektywa pedagogiki społecznej. Opole: Uniwersytet Opolski.

Danilewicz, W. (2005). Konsumpcyjny obraz współczesnego dzieciństwa. Wybrane aspekty. W: J. Izdebska, T. Sosnowski (red.), Dziecko i media elektroniczne – nowy wymiar dzieciństwa. T. 2: Komputer i Internet w życiu dziecka i obraz jego dzieciństwa (s. 191-200). Białystok: Trans Humana.

Gębuś, D. (2011). Demokratyzacja życia rodzinnego – mężczyzna w nowej roli społecznej. Tolerancja. Studia i Szkice, 16, 132-146.

Izdebska, J. (2005), Multimedia zagrażające współczesnemu dziecku. W: J. Izdebska, T. Sosnowski (red.), Dziecko i media elektroniczne – nowy wymiar dzieciństwa. T. 2: Komputer i Internet w życiu dziecka i obraz jego dzieciństwa (s. 105-113). Białystok: Trans Humana.

Jabłoński, D., Ostasz, D. (2001). Zarys wiedzy o rodzinie, małżeństwie, kohabitacji i konkubinacie. Perspektywa antropologii kulturowej i ogólnej. Olsztyn: Adiaphora.

Jasielska, A., Maksymiuk, R. (2011). Skomercjalizowane rodzicielstwo – nowy aspekt wczesnej dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 16(2), 33-49.

Jędrzejko, M. (2010). Rodzina w „wektorze przesuniętego czasu”. Zmiana społeczna a zmiany relacji w polskiej rodzinie po 1989 roku – ujęcie socjopedagogiczne. W: E. Kantowicz, M. Ciczkowska-Giedziun (red.), Pedagogika społeczna wobec problemów współczesnej rodziny. Polska pedagogika społeczna na początku XXI wieku (s. 28-41). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.

Karta Praw Rodziny (2023), https://kodr.pl/wp-content/uploads/2017/03/karta_praw_rodziny.pdf (dostęp: 13.12.2023).

Kosowska, U. (2016). Nieobecna? Miejsce kobiety w polskim dyskursie w polityce rodzinnej. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, 13, 279-394.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r., https://www.prawo.pl/akty/dz-u-2023-2809-t-j,16785962.html (dostęp: 13.12.2023).

Kromolicka, B. (2012). Jakość współczesnego rodzicielstwa. W: J. Bragiel, B. Górnicka (red.), Rodzicielstwo w kontekście współczesnych przemian społecznych (s. 39-51). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Kwak, A. (2008). Społeczny i indywidualny wymiar rodzicielstwa. W: A. Kwak (red.), Rodzicielstwo między domem, prawem, służbami społecznym (s. 17-39). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Kwak, A. (2017). Rozwojowy charakter rodzicielstwa – podstawowe zakresy zmian. W: J. Brągiel, B. Górnicka (red.), Rodzicielstwo w różnych fazach życia rodziny (s. 37-49). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Liberska, H. (2014). Rozwój rodziny i rozwój w rodzinie. W: I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 221-235). Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ładyżyński, A. (2012). Adopcja – rodzicielstwo na blogu odkrywane. W: J. Brągiel, B. Górnicka (red.), Rodzicielstwo w kontekście przemian społecznych (s. 275-289). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Ładyżyński, A. (2014). Substytut rodzicielski i jego znaczenie dla wspólnoty rodzinnej. W: J. Brągiel, Górnicka B. (red.), Rodzicielstwo w sytuacji dezorganizacji rodziny i możliwości wspomagania rodzica (s. 27-34). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Matyjas, B. (2012). Obraz dzieciństwa globalnego. Kontekst pedagogiczny. Kultura – Historia – Globalizacja, 11, 99-110.

Mazurek, M. M. (2016). Dogłębna demokratyzacja wychowania. Roczniki Pedagogiczne, 8(1), 105-123.

Okoń, W. (red.) (1981). Słownik Pedagogiczny. Warszawa: PWN.

Opozda, D. (2012a). Pedagogiczna wielowymiarowość rozwoju osób w rodzinie. W: M. Jeziorański, D. Opozda, A., Rynio (red.), Rodzina przestrzenią rozwoju osoby. Perspektywa pedagogiczna (s. 11-31). Lublin: TN KUL – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.

Opozda, D. (2012b). Struktura i treść jednostkowej wiedzy o wychowaniu. Studium pedagogiczne wiedzy rodziców i jej korelatów. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.

Opozda, D. (2017). Zróżnicowane rodzicielstwo – zarys refleksji. W: D. Opozda, M. Lesiak (red.), Rodzicielstwo w wybranych zagadnieniach pedagogicznych (s. 19-28). Lublin: Episteme.

Plopa, M. (2011). Rodzicielstwo jako wyzwanie dla małżeństwa: perspektywa teorii systemowej. W: H. Liberska, M. Malina (red.), Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin (s. 15-41). Warszawa: Difin.

Płeczkan, K. (2012). Społeczne role w strukturze współczesnej rodziny. Pedagogika Rodziny, 2(1), 136-149.

Szymanik-Kostrzewska, A (2016). Dziecko jako projekt rodzicielski? Przekonania matek na temat wychowania i ich percepcja zachowań dziecka. Warszawa: Difin.

Ziemska, M. (2009). Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Żurek, A. (2016). Przymus kreowania ról rodzinnych. W: I. Przybył, A. Żurek (red.), Role rodzinne. Między przystosowaniem a kreacją (s. 17-28). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.