Wypalenie rodzicielskie i jego osobowościowe uwarunkowania – badania nad słyszącymi matkami młodych dorosłych z głuchotą prelingwalną

Joanna Kobosko

doi:10.18290/rped23153.7

Data publikacji : 2023-11-30

Tom 15 Nr 3 (2023)

Wypalenie rodzicielskie i jego osobowościowe uwarunkowania – badania nad słyszącymi matkami młodych dorosłych z głuchotą prelingwalną

Joanna Kobosko

DOI: https://doi.org/10.18290/rped23153.7

Abstrakt

Wypalenie rodzicielskie jest syndromem pojawiającym się w odpowiedzi na ekspozycję na chroniczny i przytłaczający stres rodzicielski, a wśród czynników ryzyka jego wystąpienia znajduje się bycie matką lub ojcem dziecka z niepełnosprawnością, jak i cechy osobowości rodziców, zwłaszcza neurotyzm. Nieliczne są badania na ten temat w odniesieniu do rodziców dzieci głuchych, a jak dotąd nie przeprowadzono ich z udziałem matek, których dzieci wkroczyły w okres wczesnej dorosłości. Celem pracy jest odpowiedź na pytanie o osobowościowe uwarunkowania wypalenia rodzicielskiego słyszących matek młodych dorosłych z głuchotą prelingwalną, użytkowników implantu ślimakowego. W badaniach wzięło udział 75 matek dzieci z głuchotą prelingwalną w wieku od 18 do 24 (M=21,49; SD=1,55) lat, które wypełniły Kwestionariusz Wypalenia Rodzicielskiego (PBM-12), Krótki Kwestionariusz do Pomiaru Wielkiej Piątki IPIP-BFM-20 oraz Ankietę informacyjną na temat danych socjodemograficznych, a także związanych z głuchotą i implantem ślimakowym u dzieci. Z badań wynika, że wypalenie rodzicielskie matek młodych dorosłych z głuchotą prelingwalną jest znacząco niższe niż u matek dzieci z innymi niż głuchota niepełnosprawnościami, jak i pozostaje w związku z ich wykształceniem (niższym) i miejscem zamieszkania (miasto). Otrzymano, że istnieje ujemna zależność między wypaleniem rodzicielskim a stabilnością emocjonalną, jak i cechą intelekt/wyobraźnia. Rezultaty badań prowadzą do konkluzji, iż te matki, które doświadczają wypalenia rodzicielskiego wymagają różnych form interwencji psychologicznej celem zwiększenia ich zasobów rodzicielskich, zwłaszcza ujawniających się w stabilności emocjonalnej oraz otwartości na doświadczenie (cecha intelekt/wyobraźnia).

Słowa kluczowe:

wypalenie rodzicielskie, osobowość, słyszące matki, głuchota dziecka

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ahmadi, B., Sabery, M., Adib-Hajbaghery, M. (2021). Burnout in the primary caregivers ofchildren with chronic conditions and its related factors. Journal of Client-Centered Nursing Care, 7(2), 139-148. http://dx.doi.org/10.32598/JCCNC.7.2.360.1

Bakker, A. B., Demerouti, E. (2007). The Job Demands-Resources model: state of the art. Journal of Managerial. Psychology, 22(3), 309-328. https://doi.org/10.1108/02683940710733115

Bojanowska, A., Urbańska, B. (2021). Individual values and well‐being: The moderating role of personality traits. International Journal of Psychology, 56(5), 698-709. https://doi.org/ 10.1002/ijop.12751

Goldberg, L. R. (1990). An alternative description of personality: The Big-Five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1216-1229. https://doi.org/10.1037/ 0022-3514.59.6.1216

Kobosko, J. (2011). Pomoc psychologiczna słyszącym rodzicom a efektywność rehabilitacji dziecka głuchego. Otorynolaryngologia – Przegląd Kliniczny, 10, 8-14.

Kobosko, J. (2015). Rodzicielstwo dziecka głuchego – perspektywa psychologiczna. W: E. Muzyka-Furtak (red.), Surdologopedia. Teoria i praktyka (s. 412-427). Gdańsk: Harmonia Universalis.

Kobosko, J., Ganc, M. (2021). Jakość życia rodzin z małym dzieckiem głuchym w obszarze otrzymywanego wsparcia i relacji społecznych z perspektywy matek (FQOLS-2006). Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 52(2), 75-97. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0015.0626

Kobosko, J., Ganc, M., Paluch, P., Jędrzejczak, W. W., Geremek-Samsonowicz, A., Skarżyński, H. (2020). Jakość życia rodzin z małym dzieckiem głuchym. Nowa Audiofonologia, 9(1), 19-32. http://dx.doi.org/10.17431/9.1.2

Kobosko, J., Ganc, M., Paluch, P., Jedrzejczak, W. W., Fludra, M., Skarzynski, H. (2021a). Developmental outcomes of young deaf children and the self-perceived parental role of their hearing mothers. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 141, 110517. https://doi.org/10.1016/j.ijporl.2020.110517

Kobosko, J., Geremek-Samsonowicz, A., Skarżyński, H. (2014). Problemy zdrowia psychicznego matek i ojców dzieci głuchych z implantem ślimakowym. Otolaryngologia Polska, 68(3), 135-142. https://doi.org/10.1016/j.otpol.2013.05.005

Kobosko, J., Sekułowicz, M., Śliwa, L., Rostkowska, J., Jedrzejczak, W. W., Skarzynski, H. (2021b). Psychological correlates of parental burnout in hearing mothers of deaf children: personality, satisfaction with life, and posttraumatic growth. International Journal of Special Education, 36(1), 89-98. https://doi.org/10.52291/ijse.2021.36.9

Koncewicz, D., Krajewska-Kułak, E., Kowalczuk, K. (2021). Wybrane aspekty funkcjonowania rodzin dzieci z uszkodzonym słuchem. Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.

Kossewska, J., Wojciechowska, A. (2018). Wypalenie sił a perspektywa temporalna u rodziców dzieci z ASD. Psychologia Wychowawcza, 54(12), 183-202. http://dx.doi.org/10.5604/ 01.3001.0011.7871

Makowiecka, K. (2020). Niepełnosprawność czy bariera językowa? Postawy słyszących rodziców dzieci niesłyszących wobec głuchoty. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 47(1), 71-96. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0014.0696

McCrae, R. R., Costa, P. T., Jr. (2008). The five-factor theory of personality. W: O. P. John, R. W. Robins, L. A. Pervin (red.), Handbook of personality: Theory and research (s. 159-180). New York: Guilford Press.

Mikolajczak, M., Aunola, K., Sorkkila, M., Roskam, I. (2022). 15 years of parental burnout research: systematic review and agenda. Current Directions in Psychological Science 32(4), 276-283. http://dx.doi.org/10.1177/09637214221142777

Mikolajczak, M., Raes, M.-E., Avalosse, H., Roskam, I. (2018). Exhausted parents: sociodemographic, child-related, parent-related, parenting and family-functioning correlates of parental burnout. Journal of Child and Family Studies, 27(2), 602-614. https://www.doi.org/ 10.1007/s10826-017-0892-4

Mikolajczak, M., Roskam, I. (2018). A theoretical and clinical framework for parental burnout: the balance between risks and resources (BR2). Frontiers in Psychology, 9, artykuł 886. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00886

Mikolajczak, M., Roskam, I. (2020). Parental burnout: Moving the focus from children to parents. New Directions for Child and Adolescent Development, 174, 7-13. https://doi.org/10.1002/cad.20376.

Namysłowska, I. (2000). Terapia rodzin. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Pągowska, M. (2014). Trudne rodzicielstwo – socjodemograficzne i podmiotowe determinanty zespołu wypalenia sił u rodziców dzieci z autyzmem. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 23(1), 17-44. http://dx.doi.org/10.5604/17345537.1116706

Roskam, I., Mikolajczak, M. (2021). The slippery slope of parental exhaustion: a process model of parental burnout. Journal of Applied Developmental Psychology, 77, 101354. https://doi.org/ 10.1016/j.appdev.2021.101354

Roskam, I., Raes, M.-E., Mikolajczak, M. (2017). Exhausted parents: development and preliminary validation of the parental burnout inventory. Frontiers in Psychology, 8, artykuł 163. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00163

Roskam, I., Aguiar, J., Akgun, E., Arikan, G., Artavia, M., Avalosse, H., Aunola, K., Bader, M., Bahati, C., Barham, E. J., Besson, E., Beyers, W., Boujut, E., Brianda, M. E., Brytek-Matera, A., Carbonneau, N., César, F., Chen, B.-B., Dorard, G., dos Santos Elias, L. C., Dunsmuir, S., Egorova, N., Favez, N., Fontaine, A.-M., Foran, H., Fricke, J., Furutani, K., Gallée, L., Gannagé, M., Gaspar, M., Godbout, L., Goldenberg, A., Gross, J. J., Gurza, M. A., Hall, R., Hashmi, M. A., Hatta, O., Helmy, M., Hoang, T. V., Huynh, M. T., Kaneza, E., Kawamoto, T., Knezevic, G., Kpassagou, B. L., Lazarevic, L. B., Le Vigouroux, S., Lebert-Charron, A., Leme, V., Lin, G.-X., MacCann, C., Manrique-Millones, D., Matias, M., Miranda-Orrego, M. I., Miscioscia, M., MorgadesBamba, C., Mousavi, S. F., Moutassem-Mimouni, B., Muntean, A., Murphy, H., Ndayizigiye, A., Tenkue, J. N., Olderbak, S., Ornawka, S., Osman, F., Oyarce-Cadiz, D., Pérez-Díaz, P. A., Petrides, K. V., Pineda-Marin, C., Prandstetter, K., Prikhidko, A., Ricci, R. T., Salinas-Quiroz, F., Sánchez-Rodríguez, R., Sarrionandia, A., Scola, C., Sezibera, V., Silva, P., Simonelli, A., Soenens, B., Sorbring, E., Sorkkila, M., Schrooyen, C., Stănculescu, E., Starchenkova, E., Szczygiel, D., Tapia, J., Tri, T. M. T., Tremblay, M., Ustundag-Budak, A. M., Pacheco, M. V., van Bakel, H., Verhofstadt, L., Wendland, J., Yotanyamaneewong, S., Mikolajczak, M. (2021). Parental burnout around the globe: a 42-country study. Affective Science, 2(1), 58-79. https://doi.org/10.1007/s42761-020-00028-4

Sarant, J., Garrard, P. (2014). Parenting stress in parents of children with cochlear implants: Relationships among parent stress, child language, and unilateral versus bilateral implants. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 19(1), 85-106. https://doi.org/10.1093/deafed/ent032

Sekułowicz, M. (2013). Wypalanie się sił rodziców dzieci z niepełnosprawnością. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Sekułowicz, M., Kwiatkowski, P. (2013). Wypalanie się sił u rodziców dzieci z niepełnosprawnością – konstrukcja nowego narzędzia badawczego. Studia Edukacyjne, 25, 29-50.

Sekułowicz, M., Boroń-Krupińska, K., Kwiatkowski, P., Latawiec, B. M. (2019). Sense of coherence, resilience and coping as correlates of burnout of parents of children with disabilities: the new burnout screening instrument. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 36, 254-268. http://dx.doi.org/10.4467/25439561.NP.19.058.12301

Sekułowicz, M., Kwiatkowski, P., Manor-Binyamini, I., Boroń-Krupińska, K., Cieślik, B. (2022). The Effect of personality, disability, and family functioning on burnout among mothers of children with autism: a path analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(3), 1187. https://doi.org/10.3390/ijerph19031187

Sharma, S. D., Cushing, S. L., Papsin, B. C., Gordon, K. A. (2020). Hearing and speech benefits of cochlear implantation in children: a review of the literature. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology, 133, 109984. https://doi.org/10.1016/j.ijporl.2020.109984

Sullivan, R. Ch., Ward, D., Faragoh, E., Hagamen, M. B., Foster, R. E., Vigna, G. W. (1979). The burn-out syndrome. Journal of Autism and Developmental Disorders, 9(1), 111-126. https://doi.org/10.1007/bf01531298

Szczygieł, D., Sekulowicz, M., Kwiatkowski, P., Roskam, I., Mikolajczak, M. (2020). Validation of the Polish version of the Parental Burnout Assessment (PBA). New Directions for Child and Adolescent Development, 174, 137-158. https://doi.org/10.1002/cad.20385

Topolewska, E., Skimina, E., Strus, W., Cieciuch, J., Rowiński, T. (2014). Krótki kwestionariusz do pomiaru Wielkiej Piątki IPIP-BFM-20. Roczniki Psychologiczne, 17(2), 367–384.

Turgeon, J., Milot, T., St‐Laurent, D., Dubois‐Comtois, K. (2022). Hostile‐helpless states of mind: A scoping review of risk factors, correlates, and consequences. Infant Mental Health Journal, 43(4), 597-623. http://doi.org/10.1002/imhj.21994

Venkatesan, S., Varghese, R. (2013). A comparative study of maternal burnout in autism and hearing impairment. International Journal of Psychology and Psychiatry, 1, 101-108. http://dx.doi.org/10.5958/j.2320-6233.1.2.016

Vigouroux, S. L., Scola, C. (2018). Differences in parental burnout: Influence of demographic factors and personality of parents and children. Frontiers in Psychology, 9, 887. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00887

Vigouroux, S. L., Scola, C., Raes, M.-E., Mikolajczak, M., Roskam, I. (2017). The Big Five personality traits and parental burnout: protective and risk factors. Personality and Individual Differences, 119, 216-219. http://dx.doi.org/10.1016/j.paid.2017.07.023

Zalewska, M. (1998). Dziecko w autoportrecie z zamalowaną twarzą. Psychiczne mechanizmy zaburzeń rozwoju tożsamości dziecka głuchego i dziecka z opóźnionym rozwojem mowy. Warszawa: Jacek Santorski i CO Wydawnictwo.

Zalewska, M. (2001). Mam dziecko głuche. W: J. Kobosko (red.), Bliżej życia. Materiały dla rodziców dzieci i młodzieży z wadą słuchu (s. 15-20). Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niesłyszących i Niedosłyszących „Człowiek–Człowiekowi”.