Biała laska jako element społecznego wizerunku osób z niepełnosprawnością wzroku

Kornelia Czerwińska

doi:10.18290/rped24163.5

Data publikacji : 2024-12-19

Tom 16 Nr 3 (2024)

Biała laska jako element społecznego wizerunku osób z niepełnosprawnością wzroku

Kornelia Czerwińska

https://orcid.org/0000-0003-4064-6255

DOI: https://doi.org/10.18290/rped24163.5

Abstrakt

Biała laska to tradycyjne narzędzie wspierające lokomocję osób z niepełnosprawnością wzroku, a zarazem utrwalony w świadomości społecznej symbol niewidzenia. Celem artykułu jest przedstawienie różnorodnych doświadczeń osób z niepełnosprawnością wzroku w zakresie stosowania białej laski, w tym społeczno-kulturowych uwarunkowań negatywnych postaw wobec tego narzędzia jako elementu publicznego wizerunku. Zaobserwowano znaczne zróżnicowanie postaw osób niewidomych i słabowidzących wobec korzystania z białej laski. Dla niektórych badanych biała laska jest stałym elementem codziennego wizerunku, poprzez który publicznie zaznaczają swoje kompetencje w zakresie samodzielnego i bezpiecznego poruszania się. Biegłe posługiwanie się laską jest dla nich doświadczeniem wyzwalającym z ograniczeń uszkodzonego ciała. Estetyczne walory białej laski są szczególnie ważne dla kobiet z dysfunkcją wzroku, dla których ta pomoc jest – obok ubrania, fryzury, makijażu – jednym z istotnych elementów autoprezentacji. Dla innych badanych, w tym zwłaszcza osób słabowidzących i tracących wzrok, biała laska jest widocznym znakiem uszkodzenia ciała. Doświadczają oni wewnętrznego konfliktu między potrzebą używania laski w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa i niezależności a obawą przed napiętnowaniem społecznym. Wskazane jest prowadzenie interdyscyplinarnych badań dotyczących społeczno-kulturowych aspektów lokomocji z wykorzystaniem białej laski.

Słowa kluczowe:

niewidzenie, niepełnosprawność wzroku, biała laska, piętno, ciało

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ajuwon, P. M., Olawuwo, S. O., Ahon, A. T., Griffin-Shirley, N., Nguyen, T., i Stallings, R. Y. (2022). Orientation and Mobility Services in Nigeria by Vision Status. International Journal of Special Education, 37(2), 1–13. http://doi.org/10.52291/ijse.2022.37.35

Baskett, L. (2005). Fear of Orientation and Mobility. International Congress Series, 1282, 469–473. http://doi.org/10.1016/j.ics.2005.05.104

Berndtsson, I. (2001). Förskjutna horisonter. Livsförändring och lärande i samband med synnedsättning eller blindhet [Praca doktorska, University of Gothenburg]. Gothenburg University Library. https://gupea.ub.gu.se/handle/2077/15271

Czerniak, A. (2016). O piętnujących i piętnowanych – psychologiczne aspekty relacji piętnowania. Państwo i Społeczeństwo, 16(1), 11–27.

Czerwińska, K. (2015). Samostanowienie w rehabilitacji dorosłej osoby ociemniałej. W: J. Głodkowska (red.), Personalistyczne ujęcie fenomenu niepełnosprawności (s. 152–168). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Czerwińska, K. (2017). Functioning of People With Low Vision as Perceived by Nondisabled Adolescents. W: J. Baran, I. Gałuszka, i S. Olszewski (red.), Chosen Topics of Supporting Persons With a Disability (t. 3, s. 11–23). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Czerwińska, K. (2023). Mine or Alien? The Experience of Body and Corporeality in Sudden Vision Loss. Horyzonty Wychowania, 22(62), 53–62. http://doi.org/10.35765/hw.2023.2262.07

Dos Santos, A. D. R., Ferrari, A. L. M., Medola, F. O., i Sandnes, F. E. (2022). Aesthetics and the Perceived Stigma of Assistive Technology for Visual Impairment. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology, 17(2), 152–158. http://doi.org/10.1080/17483107.2020.1768308

Fraser, S., Beeman, I., Southall, K., i Wittich, W. (2019). Stereotyping as a Barrier to the Social Participation of Older Adults With Low Vision: A Qualitative Focus Group Study. British Medical Journal Open, 9(9), e029940. http://doi.org/10.1136/bmjopen-2019-029940

Garbat, M. (2015). Historia niepełnosprawności. Geneza i rozwój rehabilitacji, pomocy technicznych oraz wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami. Gdynia: Novae Res.

Hammer, G. (2012). Blind Women’s Appearance Management: Negotiating Normalcy Between Discipline and Pleasure. Gender & Society, 26(3), 406–432. http://doi.org/10.1177/0891243212438263

Hayeems, R. Z., Geller, G., Finkelstein, D., i Faden, R. R. (2005). How Patients Experience Progressive Loss of Visual Function: A Model of Adjustment Using Qualitative Methods. British Journal of Ophthalmology, 89(5), 615–620. http://doi.org/10.1136/bjo.2003.036046

Hersh, M. (2015). Cane Use and Late Onset Visual Impairment. Technology and Disability, 27(3), 103–116. http://doi.org/10.3233/TAD-150432

Hogan, C. L. (2012). Stigma, Embarrassment and the Use of Mobility Aids. Vision Rehabilitation International, 5(1), 49–52.

Jenks, E. B. (2005). Explaining Disability. Parents’ Stories of Raising Children With Visual Impairments in a Sighted World. Journal of Contemporary Ethnography, 34(2), 143–169. https://doi.org/10.1177/089124160427206

Jurgielewicz-Delegacz, E. (2016). Osoby niepełnosprawne – w tym niewidome i słabowidzące – jako uczestnicy ruchu drogowego. Humanistyczne Zeszyty Naukowe – Prawa Człowieka, 19, 131–151.

Kaplan-Myrth, N. (2000). Alice Without a Looking Glass: Blind People and Body Image. Anthropology & Medicine, 7(3), 277–299. http://doi.org/10.1080/713650612

Konarska, J. (2019). Niepełnosprawność w ujęciu interdyscyplinarnym. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.

Mokańska, L. (2020). Wstyd się wstydzić. Laski, 26(4), 93–96.

Pasterny, H. (2016a). Moja przyjaciółka blondyna. Laski, 22(1-2), 109–136.

Pasterny, H. (2016b). Wyboista droga do kościoła. Laski, 22(6), 118–145.

Reimann, M. (2018). Opowiadanie niepełnosprawności. Esej autoetnograficzny. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura, 10(1), 30–37. http://doi.org/10.24917/20837275.10.1.3

Romo, L. K., Alvarez, C., i Taussig, M. R. (2022). An Examination of Visually Impaired Individuals’ Communicative Negotiation of Face Threats. Journal of Social and Personal Relationships, 40(1), 152–173. http://doi.org/10.1177/02654075221114048

Shinohara, K., i Wobbrock, J. O. (2011). In the Shadow of Misperception: Assistive Technology Use and Social Interactions. W: D. Tan (red.), Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems (s. 705–714). New York: Association for Computing Machinery. http://doi.org/10.1145/1978942.1979044

Szabała, B. (2012). Stereotypowy wizerunek osób niewidomych. W: M. Parchomiuk, i B. Szabała (red.), Dystans społeczny wobec osób z niepełnosprawnością jako problem pedagogiki specjalne: t. 1. Przyczyny – Konsekwencje – Przeciwdziałanie (s. 89–110). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Świgost, M. (2012). Od dewiantów do normalsów. Przemiany piętna społecznego. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Społeczne, (4), 23–37.

Więckowski, R. (2015). Fakty i mity na temat osób niewidzących i słabowidzących. W: K. Lipka-Szostak (red.), I wszystko jasne! (s. 11–14). Warszawa: Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych.

Worth, N. (2013). Visual Impairment in the City: Young People’s Social Strategies for Independent Mobility. Urban Studies, 50(3), 574–586. http://doi.org/10.1177/0042098012468898

Zdrodowska, M. (2018). Technologia jako narzędzie społecznej dystynkcji. Nieoczywiste relacje techniki i niepełnosprawności. Kultura Współczesna, 3(102), 13–26. http://doi.org/10.26112/kw.2018.102.02