„Prawie zapomniałam, co to było…” – kobiecość w ujęciu kobiet z długotrwałym uszkodzeniem rdzenia kręgowego

Agnieszka Gabryś

doi:10.18290/rped24163.3

Data publikacji : 2024-12-19

Tom 16 Nr 3 (2024)

„Prawie zapomniałam, co to było…” – kobiecość w ujęciu kobiet z długotrwałym uszkodzeniem rdzenia kręgowego

Agnieszka Gabryś

https://orcid.org/0000-0002-8502-7119

DOI: https://doi.org/10.18290/rped24163.3

Abstrakt

Pomimo zauważalnego wzrostu zainteresowania tematyką płci w studiach nad niepełnosprawnością, trudno doszukać się eksploracji dotyczących kobiecości w kontekście długotrwałej niepełnosprawności ruchowej. Celem badania było ustalenie, w jaki sposób kobiety z długotrwałym uszkodzeniem rdzenia kręgowego definiują swoją kobiecość i co według nich się na nią składa. Uczestniczkami badania było 12 kobiet z długotrwałym uszkodzeniem rdzenia kręgowego, w wieku 28–55 lat. Zastosowano podejście jakościowe. Metodą zbierania danych był pogłębiony wywiad indywidualny. Wywiady prowadzone były we wschodniej Polsce. Analiza zebranych danych wskazuje, że badane, definiując swoją kobiecość, podkreślały cechy osobowościowe, uzupełniając wypowiedź o elementy związane z wyglądem zewnętrznym jako drugorzędne. Konstruowały swoje definicje, bazując na atutach (uniwersalnych i osobowościowych) kobiecości. Podkreślały znaczenie niepełnosprawności w wyrażaniu swojej kobiecości oraz zaakcentowały brak większych różnic między nimi a pełnosprawnymi kobietami, uwidaczniając różnice kreowane przez społeczeństwo. Badane uznały za oczywiste, że każda kobieta (również z niepełnosprawnością) jest w stanie pełnić role kobiece (przypisane do płci).

Słowa kluczowe:

długotrwałe uszkodzenie rdzenia kręgowego, kobiecość, kobiety z niepełnosprawnością, niepełnosprawność ruchowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anderson, C. J., Vogel, L. C., Chlan, K. M., i Betz, R. R. (2008). Coping With Spinal Cord Injury: Strategies Used by Adults Who Sustained Their Injuries as Children or Adolescents. The Journal of Spinal Cord Medicine, 31(3), 290–296. https://doi.org/10.1080/10790268.2008.11760725

Attride-Stirling, J. (2001). Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research. Qualitative Research, 1(3), 385–405. http://doi.org/10.1177/146879410100100307

Banach, I. (2017). Kobieta, mężczyzna,... osoba niepełnosprawna? Płeć (w) niepełnosprawności a wychowanie w rodzinie. Wychowanie w Rodzinie, 16(2), 277–292. http://doi.org 10.23734/wwr20172.277.292

Bartnikowska, U. (2019). Korzenie kobiecości w ujęciu kobiet z niepełnosprawnością intelektualną. Doniesienie badawcze. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (35), 144–155. https://doi.org/10.4467/25439561.NP.19.036.12279

Bednarczyk, A., Król, A., Matlak, M., Migalska, A., i Warat, M. (2013). Genderowy wymiar niepełnosprawności. Raport z badań biograficznych. W: Genderowy wymiar niepełnosprawności. Raport z badań jakościowych (s. 87–224) [Instytut Socjologii UJ i Wydział Humanistyczny AGH w Krakowie]. http://polscyniepelnosprawni.agh.edu.pl/wp-content/uploads/Anna-Bednarczyk-Beata-Kowalska-Agnieszka-Kr%C3%B3l-Ma%C5%82gorzata-Matlak-Aleksandra-Migalska-Krystyna-Slany-Marta-Warat-Genderowy-wymiar-niepe%C5%82nosprawno%C5%9Bci-Raport-z-bada%C5%84-jako%C5%9Bciowych.pdf

Beigi, A. B., i Cheng, K. K. Y. (2010). Rethinking Gender in Disability Issues. Sexuality and Disability, 28(3), 205–207. https://doi.org/10.1007/s11195-010-9154-8

Casey, A-M., Nolan, M., i Nixon, E. (2022). ‘You Lose Confidence in Being a Human Being, Never Mind Being a Parent’: The Lived Experience of Mothers With Spinal Cord Injury. Qualitative Health Research, 32(11), 1657–1671. https://doi.org/10.1177/1049732322111558

Ćwirynkało, K. (2018). Kobiecość z perspektywy kobiet z niepełnosprawnością intelektualną – raport z badań fokusowych. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (32), 293–303.

Derra, A. (2017). Meandry biologii płci. Badania feministyczne poza podziałem na sex i gender. Teksty Drugie, (4), 13–35.

Dmoch-Gajzlerska, E., i Mazurkiewicz, B. (2011). Przygotowanie kobiet niepełnosprawnych do prokreacji i macierzyństwa. Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 1(4), 93–98.

Dunn, D. S. (2015). The Social Psychology of Disability. New York: Oxford University Press.

Flick, U. (2010). Projektowanie badania jakościowego (P. Tomanek, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gabryś, A. (2020). Social Relationship Quality Among Women With Spinal Cord Injury – the Role of Disability Acceptance. Hrvatska Revija za Rehabilitacijska Istraživanja, 56(2), 121–131. http://doi.org/10.31299/hrri.56.2.7

Gibbs, G. (2011). Analizowanie danych jakościowych (M. Brzozowska-Brywczyńska, Tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hoppe, E., Walczak, K., i Trzcińska, H. (2015). Postrzeganie własnej i cudzej kobiecości w niepełnosprawności. W: W. Janocha, i K. Zielińska-Król (red.), Kobiecość a niepełnosprawność (s. 178–190). Lublin: Wydawnictwo KUL.

Hughes, R. B., Beers, L., i Robinson-Whelen, S. (2022). Health Information Seeking by Women With Physical Disabilities: A Qualitative Analysis. Disability and Health Journal, 15(2). https://doi.org/10.1016/j.dhjo.2022.101268

Jakubas, A. (2015). „Kobietą być, to być kobietą” – piętno „niepełnosprawnej płci” w doświadczeniach kobiet z głębszą niepełnosprawnością intelektualną uczęszczających do środowiskowego domu samopomocy. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, (10), 89–110. https://doi.org/10.14746/ikps.2015.10.06

Janocha, W., i Zielińska-Król, K. (red.) (2015). Kobiecość a niepełnosprawność. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Kalka, D., i Karcz, B. (2016). Identity Dimensions Versus Proactive Coping in Late Adolescence While Taking Into Account Biological Sex and Psychological Gender. Polish Psychological Bulletin, 47(3), 300–310. https://doi.org/10.1515/ppb-2016-0036

Kumaniecka-Wiśniewska, A. (2006). Kim jestem? Tożsamość kobiet upośledzonych umysłowo. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.

Lappetelainen, A., Sevon, E., i Vehkakoski, T. (2017). Forbidden Option or Planned Decision? Physically Disabled Women’s Narratives on the Choice of Motherhood. Scandinavian Journal of Disability Research, 19(2), 140–150. http://doi.org/10.1080/15017419.2016.1243150

Malacrida, C. (2009). Performing Motherhood in a Disablist World: Dilemmas of Motherhood, Demininity and Disability. International Journal of Qualitative Studies in Education, 22(1), 99–117. http://doi.org/10.1080/09518390802581927

Mandal, E. (2003). Kobiecość i męskość. Popularne opinie a badania naukowe. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.

McColl, M. A., Charlifue, S., Glass, C., Lawson, N., i Savic, G. (2004). Aging, Gender, and Spinal Cord Injury. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 85(3), 363–367. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2003.06.022

Mercerat, C., i Saïas, T. (2019). Parents With Physical Disabilities and Perinatal Services: Defining Parents’ Needs and Their Access to Services. Disability & Society, 36(8), 1261–1284. https://doi.org/10.1080/09687599.2020.1788513

Mikołajczak-Matyja, N. (2013). Kobieta + dysfunkcja. W: M. Nawoja-Mikołajczak, B. Niećko-Bukowska, i J. Anders (red.), Stereotypy kobiet w badaniach psychosomatycznych. Porównawcze obrazy pojęciowych reprezentacji kategorii złożonych (s. 43–113). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Nery-Hurwit, M. B., Kalpakjian, C. Z., Kreschmer, J. M., Quint, E. H., i Ernst, S. (2022). Development of a Conceptual Framework of Sexual Well-being for Women With Physical Disability. Women’s Health Issues, 32(4), 376–387. http://doi.org/10.1016/j.whi.2022.02.003

Nosek, M. A., Howland, C., Rintala, D. H., Young, M. E., i Chanpong, G. F. (2001). National Study of Women With Physical Disabilities: Final Report. Sexuality and Disability, 19(1), 5–39. https://doi.org/10.1023/A:1010716820677

Nowak, A. (2012). Zagrożenie wykluczeniem społecznym kobiet niepełnosprawnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Oleksy-Sanocka B. (2010). Problem wielokrotnej dyskryminacji kobiet i dziewcząt w grupie osób z ograniczeniami sprawności. W: A. Brzezińska, J. Pluta, i P. Rycielski (red.), Potrzeby specyficznych grup osób z ograniczeniami sprawności. Wyniki badań (s. 78–91). Warszawa: Scholar.

Panuccio, F., Berardi, A., Marquez, M. A., Messina, M. P., Valente, D., Tofani, M., i Galeoto, G. (2022). Development of the Pregnancy and Motherhood Evaluation Questionnaire (PMEQ) for Evaluating and Measuring the Impact of Physical Disability on Pregnancy and the Management of Motherhood: A Pilot Study. Disability and Rehabilitation, 44(8), 1474–1480. http://doi.org/10.1080/09638288.2020.1802520

Pazhoohi, F., Capozzi, F., i Kingstone, A. (2021). Physical Disability Affects Women’s but Not Men's Perception of Opposite-Sex Attractiveness. Frontiers in Psychology, 12. http://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.788287

Rubin, A., i Babbie, E. (2010). Essential Research Methods for Social Works. Belmont, CA: Brooks / Cole.

Samuel, V. M., Moses, J., North, N., Smith, H., i Thorne, K. (2007). Spinal Cord Injury Rehabilitation: Experience of Women. Spinal Cord, 45(12), 758–764. https://doi.org/10.1038/sj.sc.3102111

Schembri Lia, E., i Abela, A. (2020). The Couple Relationship When the Female Partner Has an Acquired Physical Disability. The History of the Family, 25(2), 265–286, http://doi.org/10.1080/1081602X.2019.1663549

Serafin, D. (2021). Niewidzialna kobiecość kobiet z niepełnosprawnością intelektualną: fenomenograficzne rekonstrukcje nauczycielskich narracji. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (43), 24–43.

Szarota, M. (2019). Niepełnosprawność, aktywizm i feminizm, czyli (feministyczne) studia o niepełnosprawności w pigułce. W: E. Maciejewska-Mroczek, M. Radkowska-Walkowicz, M. Reimann (red.), Zespół Turnera: głosy i doświadczenia (t. 1, s. 198–221). Warszawa: Oficyna Naukowa.

Szymkowiak, N. (2020). Kobiecość i niepełnosprawność – krytyczna analiza dyskursu konstruowanego przez autorki blogów internetowych. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (38), 307–319.

Terrill, A. L., i Molton, I. R. (2019). Frequency and Impact of Midlife Stressors Among Men and Women With Physical Disability. Disability and Rehabilitation, 41(15), 1760–1767. https://doi.org/10.1080/09638288.2018.1448466

Thomas, C. (2006). Disability and Gender: Reflections on Theory and Research. Scandinavian Journal of Research, 8(2-3), 177–185. https://doi.org/10.1080/15017410600731368

Wallerstein, N., i Duran, B. (2010). Community-Based Participatory Research Contribution to Intervention Research: The Intersection of Science and Practice to Improve Health Equity. American Journal of Public Health, 100(1), 40–46. http://doi.org/10.2105/AJPH.2009.184036

Witkowska, M., i Imielski, W. (2018). Społeczna percepcja kobiety z niepełnosprawnością – w poszukiwaniu kobiecej tożsamości. Ogrody Nauk i Sztuk, 8, 285–294. https://doi.org/10.15503/onis2018.285.294

Wołowicz-Ruszkowska, A. (2013). Zanikanie? Trajektorie tożsamości kobiet z niepełnosprawnością. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Wołowicz, A., Kocejko, M., i Ferenc, K. (2020). Women With Disabilities and Access to Gynaecological Services in Poland. Disability & Society, 37(3), 386–405, http://doi.org/10.1080/09687599.2020.1833310

Wright, B. A. (1983). Physical Disability: A Psychosocial Approach. New York: Harper & Row.

Wysocka, A. (2020). Kobiecość kreowana. Społeczne standardy atrakcyjności z perspektywy kobiet z niepełnosprawnością intelektualną. Przegląd Pedagogiczny, (2), 316–329. http://doi.org/10.34767/PP.2020.02.21