Abstract

Wartości moralne pełnią istotną rolę w życiu każdego człowieka – stanowią drogowskaz dla jego postępowania, swojego rodzaju wewnętrzny kompas nadający kierunek jego działaniom na każdej płaszczyźnie funkcjonowania. W tej perspektywie wartości moralne stają się „filtrem”, który nadaje charakter postępowaniu podmiotu działania w dążeniu do obranego celu. Środowisko szkolne, stanowiąc jedną z płaszczyzn, na której funkcjonuje młodzież, jest obszarem, gdzie osiągnięcia edukacyjne, takie jak: wyniki w nauce oraz ocena z zachowania, stanowią jeden z elementów określających efektywność prowadzonych działań dydaktyczno-wychowawczych przez pozostałe podmioty szkoły, w tym edukacji aksjologicznej, a w jej obrębie niezwykle ważnej, skutecznej edukacji moralnej, obejmującej takie wartości moralne, jak: odpowiedzialność, prawość, wierność, prawdę i dobroć. Urzeczywistnianie wartości stanowi podstawę dla wzmacniania motywacji wewnętrznej, która stanowi istotny czynnik w dążeniu do postawionego celu, jakim są określone cele edukacyjne, których odbiciem są m.in. oceny szkolne, ocena z zachowania, uczestnictwo w konkursach przedmiotowych i olimpiadach. W procesie wychowania do wartości, istotnym etapem jest klaryfikacja wartości, odnosząca się w pierwszej fazie do autorefleksji nad własnymi zachowaniami, postawami, uczuciami, zainteresowaniami oraz obranymi celami, co w następstwie prowadzi do uświadomienia sobie oraz oceny własnego systemu wartości. Analiza własnych działań ucznia w perspektywie osiągnięć edukacyjnych pod względem urzeczywistniania wartości moralnych ukazuje różne przestrzenie dla edukacji aksjologicznej, wymagające podejmowania działań ze strony nauczyciela–wychowawcy. Celem opracowania jest zaprezentowanie tego, w jaki sposób w ocenie badanych uczniów szkół średnich, urzeczywistnianie wartości moralnych – odpowiedzialności, prawości, wierności, prawdy oraz dobroci oddziałuje na osiągnięcia edukacyjne.