Zaufanie jako wartość w wychowaniu i edukacji

Dorota Bis

doi:10.18290/rped25171.1

Published : 2025-03-26

Vol. 17 No. 1 (2025)

Trust as a Value in Education and Upbringing

Dorota Bis

https://orcid.org/0009-0008-8375-0689

DOI: https://doi.org/10.18290/rped25171.1

Abstract

The aim of the article is to indicate the need to build trust as a fundamental value in the process of upbringing and education. Trust is relational in nature, because it concerns the mutuality of persons: the student and the teacher/educator, provides the basis for creating good interpersonal communication, valuable bonds, effective cooperation. It is necessary to indicate the significant relationship between trust in the teacher and the effectiveness of the teaching process and the skills of students. Building and strengthening trust is a complex process that takes place during educational interactions and various activities of the student, both educational ones at school, as well as extracurricular ones during joint activities in extracurricular classes. The experience of meeting the teacher as a significant person is very important in the process of building trust, both in the context of the contemporary crisis of upbringing, as well as the need to define the professional identity of the teacher, educator, or the need to discover and disseminate timeless ideals and personal models that implemented values in their lives.

Keywords:

trust, values, relationality, educational presence

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Borgonovi, F., i Burns, T. (2015). The educational roots of trust. OECD Education Working Paper nr 119. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/5js1kv85dfvd-en

Bormann, I., Niedlich, S., i Würbel, I. (2021). Trust in educational settings – What it and why it matters. European perspectives. European Education, 53(3–4), 121–136. https://doi.org/10.1080/10564934.2022.2080564

Bormann, I., i Thies, B. (2019). Trust and trusting practices during transition to higher education: Introducing a framework of habitual trust. Educational Research, 61(2), 161–180. https://doi.org/10.1080/00131881.2019.1596036

Brezinka, W. (2007). Wychowywać dzisiaj. Zarys problematyki (Tłum. H. Machoń). Kraków: Wydawnictwo WAM.

Bryk, A. S., i Schneider, B. (2002). Trust in schools: A core resource for improvement. New York: Russell Sage Foundation.

Buber, M. (1968). Kształcenie charakteru (Tłum. M.Ś.). Znak, 20(169–170), 915–926.

Chałas, K. (2003). Wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki: T. 1. Godność, wolność, odpowiedzialność, tolerancja. Lublin–Kielce: Jedność.

Czabała, J. C, i Sęk, H. (2000). Pomoc psychologiczna. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (T. 3, s. 606). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Daly, A., Liou, Yi-H., i Moolenaar, N.M. (2014). The principal connection: Trust and innovative climate in a network of reform. W: D. van Maele, P.B. Forsyth, M. van Houtte (red.), Trust and school life: The role of trust for learning, teaching, leading, and bridging (s. 285–313). Dordrecht: Springer.

Denst-Sadura, A. (2007). B jak budowanie zaufania. Głos Nauczycielski, (44), 13.

Dziaczkowska, L. (2020). Autentyczność i pasja nauczyciela jako uwarunkowania rozwoju ucznia. Pedeutologiczne inspiracje płynące z biografii Anny Nagórskiej (1882-1963). Roczniki Pedagogiczne, 12(2), 35–49. https://doi.org/10.18290/rped20122-4

Gadacz, T. (1991). Wychowanie na rozdrożu. Dyskusja redakcyjna. Znak , 43(436), 46–58.

GfK Verein. (2018). Trust in professions 2018 – A GfK Verein study. https://www.nim.org/fileadmin/PUBLIC/3_NIM_Publikationen/NIM_Studies/2018_-_Trust_in_Professions_-_Englisch.pdf.

Groenwald, M. (2009). Egzaminy a zaufanie. Edukacja, (1), 41–45.

Govier, T. (1992). Distrust as a practical problem. Journal of Social Philosophy, 23(1), 52–63. https://doi.org/10.1111/j.1467-9833.1992.tb00484.x

Guzek, K. (2011). Człowiek zagubiony w świecie wartości. W: K. Guzek, i M. Laskowska (red.), Człowiek w medialnym labiryncie (s. 9–15). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.

Hornowska, E. (2007). Radzenie sobie z doświadczaniem agresji. W: A. Brzezińska, i E. Hornowska (red.), Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy (s. 164–180). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

IPSOS (2022). Global trustworthiness index 2022. https://www.ipsos.com/sites/default/files/ct/news/documents/2022-07/Global%20trustworthiness%202022%20Report.pdf.

Jaasma M. A., i Koper R. J. (2002). Out-of-class communication between female and male students and faculty: The relationship to student perceptions of instructor immediacy. Women’s Studies in Communication, 25(1), 119–137. https://doi.org/10.1080/07491409.2002.10162443

Karkowska, M. (2003). Literackie obrazy uczeń – mistrz w wychowaniu. W: S. Sztobryna, i B. Śliwerski (red.), Idee pedagogiki filozoficznej (s. 139-147). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Krasuska-Betiuk, M. (2024). Kształtowanie kultury zaufania w szkole z perspektywy dyrektorów. Komunikat z badań jakościowych. Kultura i Edukacja, 143(1), 122–145.

Maj, A. (2022). Podmiotowość i autonomia – nauczyciel w polskim systemie edukacji. Roczniki Pedagogiczne, 14(2), 9–19. https://doi.org/10.18290/rped22142.2

Nyczaj-Drąg, M. (2003). Nauczyciel w oczekiwaniach i doświadczeniach pierwszoklasistów. W: D. Waloszek (red.), Pytania o edukację (s. 15–38). Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Odorzyńska-Kondek, J. (2011). „Młodzi 2011” – Raport Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Konsumpcja i Rozwój, (1),137–140.

OECD (2021). OECD Skills Outlook 2021: Learning for life. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/0ae365b4-en

Olbrycht, K. (2015). O utracie zaufania do wychowania. Horyzonty wychowania, 14(31), 95–109. https://doi.org/10.17399/HW.2015.143105

Rotenberg, K. J. (1991). Children’s interpersonal trust: Sensitivity to lying, deception, and promise violations. New York: Springer.

Rynio, A. (2016). Wzór osobowy. W: K. Chałas, i A. Maj (red.), Encyklopedia aksjologii pedagogicznej (s. 1459–1465). Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne Polwen.

Rynio, A. (2018). Nauczyciel jako wzór osobowy w wychowaniu moralnym. Studia Elbląskie, 19, 585–596.

Schneider, B., Judy, J., Ebmeyer, Ch. M., i Broda, M. (2014). Trust in elementary and secondary urban schools: A pathway for student success and college ambition. W: D. Maele, P. B. Forsyth, i M. Houtte (red.), Trust and school life: The role of trust for learning, teaching, leading, and bridging (s. 37–57). Dordrecht: Springer.

Sowiński, A. J., i Sowiński M. J. (2015). Zaufanie – fenomen twórczej edukacji. W: I. Jazukiewicz (red.), Zaufanie jako sprawność moralna w wychowaniu (s. 51–72). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Stepulak, M. Z. (2002). Zaufanie jako czynnik osobowego rozwoju człowieka. W: J. Makselon (red.), Studia z psychologii rozwoju (s. 169–174). Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.

Szcześniak, M., i Rondón, G. (2012). Na fundamencie zaufania. Psychologia w Szkole, (4), 85–91.

Sztompka, P. (2007). Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Szymański, M. J. (1998). Młodzież wobec wartości. Próba diagnozy. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Tarnowski, J. (1993). Jak wychowywać?. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.

Tischner, J. (2000). Etyka solidarności. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Tschannen-Moran, M. (2017). Trust in education. Oxford Research Encyclopedia of Education. https://oxfordre.com/education/view/10.1093/acrefore/9780190264093.001.0001/acrefore-9780190264093-e-79 [dostęp: 18.02.2025].

Wasilewska, O. (2023). Młodzi w demokracji. Wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Obywatelskich ICCS 2022. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Zacher, L. W. (2003). Erozja zaufania jako nowe wyzwanie wychowawczo-edukacyjne. W: A. Karpińska (red.), U podstaw dialogu o edukacji (s. 24–35). Białystok: Trans Humana.

Znaniecki, F. (1973). Socjologia wychowania: T. 2. Urabianie osoby wychowanka. Warszawa: PWN.