Działalność firmy organmistrzowskiej Berschdorf na ziemi kłodzkiej w latach 1926-1942

Andrzej Prasał

doi:10.18290/rh257312.6s

Data publikacji : 2025-12-30

Tom 73 Nr 12 Zeszyt specjalny (2025)

Działalność firmy organmistrzowskiej Berschdorf na ziemi kłodzkiej w latach 1926-1942

Andrzej Prasał

https://orcid.org/0000-0002-2495-1543

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257312.6s

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest aktywności firmy Berschdorf z Nysy w dawnym hrabstwie kłodzkim. Ten warsztat na omawianym terenie działał w latach 1926-1942. Wybudował cztery nowe instrumenty (po 1928: Kłodzko – kaplica gimnazjum katolickiego; 1935: Międzygórze – sanktuarium „Maria Śnieżna”; 1938: Wambierzyce – bazylika; 1939: Duszniki-Zdrój – kościół parafialny) oraz dokonał przebudowy dwóch innych (1938: Lądek-Zdrój – kaplica zdrojowa; 1940: Ponikwa – kościół filialny). Przeprowadził też co najmniej dziewięć generalnych remontów. Na szczególną uwagę zasługują organy w bazylice w Wambierzycach. Należą one do większych na ziemi kłodzkiej. Wspomnieć też należy o organach dawnej kaplicy gimnazjalnej w Kłodzku, w których zastosowano rzadko spotykany system podwójnej transmisji. Wszystkie nowo wybudowane instrumenty firmy Berschdorf posiadały trakturę pneumatyczną i wyposażone były, poza organami gimnazjum katolickiego w Kłodzku, w wiatrownice membranowe. W większości zaprojektowanych dyspozycji do głosu doszła estetyka brzmieniowa Orgelbewegung, bardzo wyraźnie widoczna w organach kościoła parafialnego w Dusznikach-Zdroju oraz bazyliki wambierzyckiej.

Słowa kluczowe:

organy, Berschdorf, ziemia kłodzka

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Burgemeister, Ludwig. Der Orgelbau in Schlesien. Frankfurt am Main: Verlag Wolfgang Weidlich, 1973.

Firma organmistrzowska Berschdorf z Nysy. Arkana i pryncypia warsztatu, red. Grzegorz Poźniak. Opole: Sindruk-DIMK, 2023.

Gołos, Jerzy. „Miscellanea musico-organistica et organologica”. W: Muzyka religijna w Polsce. Materiały i studia, t. 4, red. Jerzy Pikulik, 281-386. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1980.

Hohaus, Wilhelm. „Chronistliche Aufzeichnungen als Nachtrag zu Kögler’s Geschichte der Pfarrei Reinerz von 1802 bis zur Gegenwartˮ. Vierteljahrsschrift für Geschichte und Heimatkunde der Grafschaft Glatz 2 (1882/1883): 110-126.

Narodowy Instytut Dziedzictwa. Poznaj polskie zabytki. Dostęp 26.11.2024. https://zabytek.pl/pl.

Kögler Joseph. „Historische Nachrichten von der Pfarrkirche der hl. Apostel Petrus und Paulus in der Königl. Preuß. Immediatstadt Reinerzˮ. Vierteljahrsschrift für Geschichte und Heimatkunde der Grafschaft Glatz 2 (1882/1883): 1-20.

Linke, Oskar. Die Grafschaft Glatz. Deutschlands Erker, Gesundbrunnen und Herrgottswinkel, t. 3: Gymnasium und Konvikt zu Glatz. Ein Beitrag zur Geschichte deutscher Erziehungs- und Bildungsarbeit in schlesischen Raum 1300-1945. Lüdenscheid: Grafschafter Bote, 1961.

Mitkowska, Anna. Wambierzyce. Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1984.

Poźniak, Grzegorz. Firma organmistrzowska Berschdorf z Nysy. Działalność na Opolszczyźnie na podstawie zbiorów Archiwum Państwowego w Opolu. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2019.

Poźniak, Grzegorz. Firma organmistrzowska Berschdorf z Nysy w świetle korespondencji z parafią pw. św. Bartłomieja w Gliwicach. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2012.

Poźniak, Grzegorz. Powojenne losy firmy organmistrzowskiej Berschdorf z Nysy. Opole: Sindruk-DIMK, 2020.

Prasał, Andrzej. Działalność organmistrzowska firmy Lux z Lądka-Zdroju. Opole: Sindruk, 2018.

Prasał, Andrzej. „Działalność świdnickiej fabryki organów Schlag & Söhne na terenie Powiatu Bystrzyckiego”. W: Organy na Śląsku VIII, red. Michał Duźniak, 187-221. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, 2021.

Prasał, Andrzej. „Organy w kościele filialnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Nowej Wsi”. Świdnickie Studia Teologiczne, nr 2 (2016): 147-159.

Prasał, Andrzej. Organy w kościołach dekanatu Bystrzyca Kłodzka. Lublin: Polihymnia, 2013.

Prasał, Andrzej. „Zarys historii budownictwa organowego na ziemi kłodzkiej”. W: Ziemia kłodzka w kulturze, architekturze, przyrodzie, red. Aneta Marek, 59-77. Pelplin: Bernardinum, 2020.

Prasał, Andrzej. „Z dziejów kultury muzycznej w kościele parafialnym pw. św. Wawrzyńca męczennika w Starym Waliszowie”. Świdnickie Studia Teologiczne, nr 1 (2016): 71-88.

Rottermund, Krzysztof. Budownictwo fortepianów na Śląsku do 1945 roku. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2004.

Stępowski, Jarosław. „Zabytkowe organy kłodzka. Wpływy czeskie”. Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej, nr 10 (2009): 125-151.

Szczepaniak, Zdzisław. Kolegium jezuickie i konwikt w Kłodzku 1597-1945. Kłodzko: Wydawnictwo MARIA, 2005.

Wszystko dla muzyków kościelnych. Dostęp 26.11.2024. www https://musicamsacram.pl.

Zimmer, Emanuel. Wambierzyce. Historia miejsca pielgrzymkowego od jego początku aż do lat 20. XX w., red. Jozafat Roman Gohly, tłum. Dominik Petruk. Opole: Wydawnictwo i Drukarnia Świętego Krzyża, 2019.