Liever schilder dan schrijver: Jan Cremer in Hongarije

Gábor Pusztai

doi:10.18290/rh25735.7

Data publikacji : 2025-08-04

Tom 73 Nr 5 (2025)

Raczej malarz niż pisarz – Jan Cremer na Węgrzech

Gábor Pusztai

https://orcid.org/0000-0001-6350-1564

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25735.7

Abstrakt

Jan Cremer (1940–2024) zyskał sławę z dnia na dzień w 1964 roku dzięki swojej książce Ik Jan Cremer nie dlatego, że książka była na tak wysokim poziomie literacko-estetycznym, ale dlatego, że odwoływała się do sensu życia pewnego pokolenia. Książka została przetłumaczona na trzydzieści języków i sprzedała się w milionach egzemplarzy. Na jej podstawie powstał musical rockowy w 1985 roku. Wydano także wiele innych jego książek, które są równie bezczelne, humorystyczne, wulgarne i absurdalne. Będąc w połowie Węgrem, Cremer zrobił wiele dla transferu kulturowego między Holandią a Węgrami. Jego projekt tłumaczeń literackich „Hongaars Archief” (węgierskie archiwum), w którym sześć klasycznych dzieł literatury węgierskiej zostało przetłumaczonych na język niderlandzki, nie odniósł sukcesu finansowego, ale był ważnym osiągnięciem w kategorii transferu kulturowego, który został doceniony przez władze węgierskie. Cremer otrzymał węgierską nagrodę państwową, lecz twórczość Cremera nie została jeszcze przetłumaczona na język węgierski. Jako malarzowi pozwolono mu wystawiać w Budapeszcie dopiero po przemianach politycznych w 1990 roku. Autor artykułu stara się znaleźć wyjaśnienie tego zjawiska.

Słowa kluczowe:

Jan Cremer, literatura holenderska, literatura węgierska, transfer kulturowy, holendersko-węgierskie kontakty kulturowe, komunistyczna polityka kulturalna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (Nederlands)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bart, I. (2002). Világirodalom és könyvkiadás a Kádár-korszakban. Osiris.

Bérczes, T. (1986). Hunok Hollandiban. Kritika, 15(6), 20.

Bernáth, L. (1987a, 3 juni). Magyar villamos a főtéren. Esti Hírlap, 6.

Bernáth, L. (1987b, 5 juni). Tisztelet a diákoknak. Esti Hírlap, 2.

Boekenweek bij Loeb Uitgevers. (1982, 19 maart). Het Parool, 17.

Cremer, J. (1978). Op de fiets de wereld in. De Bezige Bij.

Cseh, G. B., Kalmár, M., & Pór, E. (red.). (1999). Zárt, bizalmas, számozott. Tájékoztatáspolitika és cenzúra 1956-1963. Osiris.

Dedinszky, E. (1983, 30 september). Rágalmaztam-e? Élet és Irodalom, 4.

Dedinszky, E. (1984). Holland-magyar kulturális kapcsolatok (1981-1983). Nyelvünk és Kultúránk, 14(54), 27–30.

Dijl, F. van. (1980, 26 september). Najaar met niet veel verrassingen. Het Vrije Volk, 25.

Hamming, A. (1990, 3 januari). Van nozem tot volwassen kunstenaar. Jan Cremer: Schrijver en schilder van oorlog en vrede. De Stem, 19.

Hoekstra, F. (1981, 5 mei). Tirannen of slaven & andere boekennieuws. Het Nieuwsblad voor het Noorden, 19.

Hoekstra, F. (1983, 19 april). Vlijmscherpe humor & andere boekennieuws. Het Nieuwsblad voor het Noorden, 19.

Hongaarse avonturen. (1982, 10 februari). De Volkskrant, 11.

Hongaarse operette. (1982, 20 januari). De Volkskrant, 12.

Kamsteeg, A. (1986, 7 oktober). Koninklijk bezoek aan Hongarije. Nederlands Dagblad, 7.

Knef, H. (1983, 25 maart). In enkele regels – Hongaars Archief. Algemeen Dagblad, 22.

Marácz, L. K. (1982). Kulturális események Groningenben. Nyelvünk és Kultúránk, 12(49), 88–89.

Mátraházi, Z. (1986a, 30 september). Tulipnok. Magyar Nemzet, 7.

Mátraházi, Z. (1986b, 19 september). Mindörökre hontalanul. Magyar Ifjúság, 30(38), 18–19.

Mátraházi, Z. (1987, 2 juni). Hunok Hollandiában. Magyar Nemzet, 6.

Meyden, H. van der. (1990, 10 februari). Jan Cremer kaizer van Boedapest. De Telegraaf, 31.

Melis, P. (1983, 24 juni). Magyar írók hollandul. Élet és Irodalom, 27(5), 8.

Mészöly, G. (1981, 25 oktober). Fordítók és kiadók. Magyarország, 18(43), 26–27.

Mihalik, Z. (1996, 25 oktober). A kultúraközvetítő. Henry Kammerrel, a magyar irodalom holland fordítójával beszélget Mihalik Zsófia. Élet és Irodalom, 40(43), 6–7.

Nagy, Z. (1990, 8 maart). Jan Cremer képei. Magyar Napló, 15.

‘Nederlandse maand’ in Hongarije begonnen. (1986, 30 september). Nederlands Dagblad, 8.

Nieuw bij Loeb Uitgevers. (1981, 8 mei). Cultureel Supplement NRC Handelsblad, 4.

Nieuwe Boeken. (1983, 8 maart). Trouw, 17.

Oltmans, W. (2009). Memoires 1978-79. Breda: Papieren Tijger.

Pas Verschenen. (1982, 22 januari). Cultureel Supplement NRC Handelsblad, 4.

Pusztai, G. (2023). ‘Of ik vertaler wilde worden, weet ik niet’ interview met Tibor Bérczes. Acta Neerlandica, 20, 227–237.

Ruyter, M. (1981, 13 mei). Cremer’s keus. De Volkskrant, 11.

Ruyter, M. (1983, 16 maart). ISBN Rubriek over Boeken. De Volkskrant, 13.

Schmitz, J. (1990, 12 februari). Tout Amsterdam in Boedapest. Het Prool, 6.

Szabó, T. Á. (1982, 14 april). Gárdonyi hollandul. Magyar Nemzet, 9.

Szondi, B. (1983, 2 oktober). Irodalmunk külföldi barátai: Jan Cremer. Tükör, 20(40), 17.

Sz. T. Á. (1982). “De sterren van Eger” Gárdonyi Géza hollandul. Nyelvünk és Kultúránk, 12(47), 105.

Vadas, J. (1990, 2 maart). A hollandok nem felejtenek. Élet és Irodalom, 34(9), 12.

Varga, O. (2024, januari). A magyar irodalom recepciója Hollandiában. Fordítástudomány, 26(1), 98–109.

Verhulst, T. (1984, 2 juni). Dubbel interview Yvonne Loeb, Peter Loeb. Het Vrije Volk, 23.

Villa. (1982, 22 januari). Alleen literatuur. Algemeen Dagblad, 21.

Wit, K. de. Tekenen van tegenspraak. Maatstaf, 11(5), 494–496.