Wezwanie do artystycznej „wojny partyzanckiej”. Szczególny przypadek wystawy Particolare w Wenecji (2011) jako rozwinięcie pokazu Giovanniego Anselmo w warszawskiej Galerii Foksal (1974)

Anna Dzierżyc-Horniak

doi:10.18290/rh25735.20s

Data publikacji : 2025-12-22

Tom 73 Nr 5 Zeszyt specjalny (2025)

Wezwanie do artystycznej „wojny partyzanckiej”. Szczególny przypadek wystawy Particolare w Wenecji (2011) jako rozwinięcie pokazu Giovanniego Anselmo w warszawskiej Galerii Foksal (1974)

Anna Dzierżyc-Horniak

https://orcid.org/0000-0002-6552-6201

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25735.20s

Abstrakt

Artykuł podejmuje temat polsko-włoskich kontaktów artystycznych w kontekście zbiorowej wystawy Particolare. Sztuka, która wznieca niepokój (2011). Została ona organizowana przez Andrzeja Turowskiego i Grzegorza Musiała w zabytkowym Palazzo Donà w Wenecji, który stał się przestrzenią wystawową poznańskiej Fundacji Signum. Jedną z inspiracji tego pokazu z udziałem ważnych, „eksportowych” polskich twórców, była wcześniejsza o prawie 40 lat wystawa Giovanniego Anselmo w warszawskiej Galerii Foksal (Particolare, 1974). W tekście analizuję relacje między oboma wydarzeniami. Dostrzegam w nich jako źródło praktykę artystyczną i krytyczną zakorzenioną w rewolucji lat 60., obecną w ruchu Arte Povera, a następnie rozwijaną współcześnie przez wybranych artystów w przestrzeni publicznej. Uwagę skupiam na modelu taktycznego zaangażowania „sztuki ubogiej” oraz przekonaniu Andrzeja Turowskiego o krytycznej i interwencyjnej mocy sztuki, która by wzniecić tytułowy niepokój, podaje w wątpliwość pozorne oczywistości, podejrzliwie odnosi się do obrazów współczesności, używa subwersji jako krytycznej metody dekonstrukcji.

Słowa kluczowe:

Andrzej Turowski, Giovanni Anselmo, Particolare, Arte Povera, sztuka a polityka, sztuka kontestacji, sztuka zaangażowana, Galeria Foksal

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Banasiak, J. (26.01.2009). Anna Molska w FGF: stosowane sztuki ironiczne?. Obieg.pl. https://archiwum-obieg.u-jazdowski.pl/recenzje/6992.

Celant, G. (1967). Arte povera. Appunti per una guerriglia. Flash Art, 5 Novembre-Dicembre, 5.

Conte, L. (2010). Conversazione con Gilberto Zorio. Quaderni di Scultura Contemporanea, 9, 26–37.

Conte, L. (2018). La scultura come essere nel mondo. Flash Art, 337, 68–73.

Chiodi, S. (28.01.2020). La mostra all’Accademia di San Luca / Giovanni Anselmo: entrare nell’opera. Doppiozero. https://www.doppiozero.com/giovanni-anselmo-entrare-nellopera

Janin, Z. (2010). Zuzanna Janin. Majka form the Movie. Kat. wyst. Galeria Miejska Arsenał, lokal_30.

Lewallen, C. (1992). Gilberto Zorio. MATRIX / Berkley 152 (Broszura wystawowa). University Art Museum, Pacific Film Archieve. https://web.archive.org/web/20130623042934/http://bampfa.berkeley.edu/exhibition/152.

Malinowski, J. (2023). Kalendarium polsko-włoskich kontaktów artystycznych 1945–1980.

Opracowanie powstałe na podstawie maszynopisów rocznych sprawozdań CBWA w zbiorach Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki, dokumentacja zebrana przez Karolinę Zychowicz, maszynopis. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata.

Mangini, E. (2007). Arte Povera. Artforum, 46(3), https://www.artforum.com/columns/arte-povera-186623.

Mangini, E. (2012). Form as Social Commitment: The art of Giovanni Anselmo during the Anni di Piombo. Enthymema, 7, 559–574. https://doi.org/10.13130/2037-2426/2710

Mangini, E. (2018). Gilberto Zorio. Artforum, 56(6). https://www.artforum.com/events/gilberto-zorio-8-238343.

Mangini, E. (2024). Giovani Anselmo (1934–2023). Artforum, 62(6). https://www.artforum.com/columns/elizabeth-mangini-giovanni-anselmo-1934-2023-548418.

Mazur, A. (2016). Dialog. W: J. Wesołowska, M. Jachuła (red.), Galeria Foksal 1966–2016 (ss. 80–87). Galeria Foksal, Mazowiecki Instytut Kultury.

Mazur, A. (2019). Demitologizacja Galerii Foksal, Rozmowa z Andrzejem Turowskim. Postmedium, 1. https://postmedium.art/demitologizacja-galerii-foksal.

Molska, A. (2009). Tkacze (film). Artmuseum.pl. https://archiwum.artmuseum.pl/pl/filmoteka/praca/molska-anna-tkacze.

Musiał, G. (2009). Post Scriptum. W: E. Górniak-Morgan, G. Musiał, A. Turowski (red.), Awake and Dream / Svegliati e sogna (ss. 275–286). Kat. wyst. Signum Foundation Palazzo Donà Venezia.

Musiał, M. (2011). Non ci sarà nessun buco nel cielo se camminerai all’indietro / There won’t be a hole the sky if you walk backwards. W: E. Górniak-Morgan, G. Musiał (red.). Particolare: percorsi di democrazia = paths of democracy (ss. 15–16). Kat. wyst. Foundation Palazzo Donà Venezia.

Przyborowscy H. i J. (2011). Między Wenecją a Poznaniem. Rozmowa z Hanną i Jarosławem Przyborowskimi, nie tylko kolekcjonerami sztuki. Poznan.pl. https://www.poznan.pl/mim/kultura/news/rozmowy,c,7/miedzy-poznaniem-a-wenecja,45210.html

Pysz, R. (2018). Kolaż, czyli komplikacja życia (Wspomnienie o Stefanie Themersonie w 30.rocznicę śmierci artysty). Świat i Słowo, 1(30), 149–154.

Sienkiewicz, K. (2012). Pokrętne ścieżki. W: S. Welbel (red.). Anna Molska. Szósty kontynent (ss. 3–4). Folder towarzyszący wystawie. Zachęta Narodowa Galeria Sztuki.

Signum Foundation - Palazzo Donà w Wenecji. (2010). Culture.pl. https://culture.pl/pl/miejsce/signum-foundation-palazzo-dona-w-wenecji

Taszycka, A. (2007). Surfikcja „Przygody człowieka poczciwego” Franciszki i Stefana Themersonów. Kwartalnik Filmowy, 57–58, 14–22.

Themerson, S. (2004). Hau!Hau! Czyli kto zabił Ryszarda Wagnera. Wydawnictwo Gaberbocchus w Polsce.

Tiberi, B. (2018). Coincidentia oppositorum: The Works of Giovanni Anselmo between the Visible and the Invisible. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Arte et Educatione, 13, 66–76.

Turowski, A. (2009). Wake up to dream / Svegliarsi per sognare. W: E. Górniak-Morgan, G. Musiał, A. Turowski (red.), Awake and Dream / Svegliati e sogna (ss. 162–193). Kat. wyst. Signum Foundation Palazzo Donà Venezia.

Turowski, A. (2012). Dziura w całym. O Parowozie dziejów, historii sztuki i współczesnych instytucjach z Andrzejem Turowskim rozmawia Adam Mazur. Atlas Sztuki, https://atlassztuki.pl/dziura-w-calym-o-parowozie-dziejow-historii-sztuki-i-wspolczesnych-instytucjach.

Turowski, A. (2014). Z niepokoju rodzi się bunt, z Andrzejem Turowskim rozmawia Adam Mazur. Czas Kultury, 30(2), 90–97.

Turowski, A. (2023). Dziura w całym. O sztuce i historii współczesnej. Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

Tuszyński, M. (1994). Giovani Anselmo. W: W. Borowski, M. Jurkiewicz, A. Przywara (red.), Galeria Foksal 1966–1994 (s. 121). Galeria Foksal.