Niepowtarzalność jako kategoria konstytutywna w poezji Liny Kostenko (na podstawie polskich przekładów)

Anna Szczepan-Wojnarska

doi:10.18290/rh24727.7s

Data publikacji : 2025-01-17

Tom 72 Nr 7 Zeszyt specjalny (2024)

Niepowtarzalność jako kategoria konstytutywna w poezji Liny Kostenko (na podstawie polskich przekładów)

Anna Szczepan-Wojnarska

https://orcid.org/0000-0002-2981-2673

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24727.7s

Abstrakt

Artykuł odnosi się do twórczości poetyckiej ukraińskiej poetki Liny Kostenko, represjonowanej w okresie stalinowskim, reprezentantki szistdesiatnyków. Twórczość ta odzwierciedla najważniejsze procesy historyczne ostatniego stulecia i ukazuje złożone relacje tego, co uniwersalne i jednostkowe, momentalne i wieczne. Kategorią konstytutywną jej wierszy jest niepowtarzalność powiązana z otwarciem na dialog i odpowiedzialnością za dokonywanie wyborów. Niniejsze rozważania ukazują dynamikę istnienia, zaskakującą i paradoksalną, kiedy to, co osobiste, rzutuje na to, co pokoleniowe, historyczne, narodowe. Niepowtarzalność rozumiana jest szerzej niż oryginalność czy wyjątkowość. To niezwykle wyraziste dążenie ku prawdzie.

Słowa kluczowe:

niepowtarzalność, poezja ukraińska, pamięć, poeci lat sześćdziesiątych (szistdesiatnyky), Lina Kostenko

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Assman, Jan. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Tłum. Anna Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.

Bakuła, Bogusław. Skrzydło Dedala. Szkice, rozmowy o poezji i kulturze ukraińskiej lat 50– 90. XX wieku. Poznań: WiS, 1999.

Bakuła, Bogusław. „Literatura, tożsamość i historia. Szkic o twórczości Liny Kostenko”. Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia, t. 9 (2021): „Dusza szybuje w poświacie epok… Dusha letyt’ u posviti epokh… [Tom ofiarowany Linie Kostenko Zbirnyk na poshanu Liny Kostenko], red. Agnieszka Matusiak i Lyudmila Tarnashynska]: 259–273.

Chruślińska, Iza i Oksana Zabużko. Ukraiński palimpsest. Wrocław: Kolegium Europy Wschodniej, 2013.

Connerton, Paul. Jak społeczeństwa pamiętają? Tłum. Marcin Napiórkowski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.

Kostenko, Lina. Landscapes of Memory. The selected Later Poetry of Lina Kostenko. Peizazhi pamiati (Vybrani poezii, 1977–1989). A paralell text edition. Tr. from Ukrainian by Michael M. Naydan. Translations edited by Olha Luchuk. Lviv: Litopys, 2002.

Kostenko, Lina. „Wiersze”. Kresy, nr 2-3 (1990): 37–41. Tłum. Wiktor Woroszylski.

Kostenko, Lina. „Wolność obiecana”. Gazeta Wyborcza, 27.07.2022. https://wyborcza.pl/7,7551 7,28722339,wolnosc-obiecana.html

Kostenko, Lina. „Sztafety”. Tłum. Kazimierz Andrzej Jaworski. W: Antologia poezji ukraińskiej, red. Florian Nieuważny i Janusz Pleśniarowicz. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976.

Kostenko, Lina. „Wiersze”. W: Powroty nieobecnych. Tłum. Leszek Engelking. Wybór i oprac. Nazaruk Bazyli i Mirosław Czech. Ostrowiec: Świętokrzyski: Miejskie Centrum Kultury, 1990.

Kostenko, Lina. Wiersze. Wybór i posłowie Aleksander Ziemny. Tłum. Leszek Engelking, Józef Waczków, Wiktor Woroszylski i Aleksander Ziemny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1990.

Kostenko, Lina. „Wiersze”. Tłum. Stanisław Srokowski. W: Ukraińskie wiersze miłosne (wybór liryki współczesnej). Wybór, wstęp i oprac. Stanisław Srokowski. Tłum. Kazimierz Koszutski, Alicja Patey-Grabowska, Waldemar Smaszcz i Stanisław Srokowski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1991.

Kostenko, Lina. I dzień, i noc, i mgnienie... Wybór, tłum. i posłowie Andrzej Nowak. Kraków: Oficyna Literacka, Fundacja św. Włodzimierza, 1997.

Kostenko, Lina. [„Wiersze”]. Tłum. Józef Waczków. Literatura na Świecie , nr 4 (1999): 51–58.

„Dusza szybuje w poświacie epok… Dusha letyt’ u posviti epokh… [Tom ofiarowany Linie Kostenko Zbirnyk na poshanu Liny Kostenko”], red. red. Agnieszka Matusiak i Lyudmila Tarnashynska. Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia, nr 9 (2021).

Mitchell, William John Thomas. What Do the Pictures Want? The Lives and Loves of Images. Chicago and London: The University of Chicago Press, 2005.

Naydan, Michael M., i Lina Kostenko. „Floating Flowers: The Poetry of Lina Kostenko”. Ulbandus Review 1, nr 1 (1977): 138–157. Dostęp: 27.05.2023. JSTOR, http://www.jstor.org/stable /25748018.

Nieuważny, Florian. „Polska w życiu i twórczości Liny Kostenko”. Acta Polono-Ruthenica, nr 2 (1997): 435–446.

Nieuważny, Florian. O poezji ukraińskiej. Od Iwana Kotlarewskiego do Liny Kostenko. Białystok: Wydawnictwo „ŁUK”, 1993.

Nora, Pierre. „Czas pamięci”. Tłum. Wiktor Dłuski. Res Publica Nowa, nr 7 (2001): 37–43.

Nora, Pierre. Między pamięcią a historią. Wybór tekstów. Wstęp Krzysztof Pomian. Wybór, wprowadzenie i przekład Jan Maria Kłoczowski. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2022.

Nowacki, Albert. „Poeta wobec systemu. Duchowy Świat poezji Liny Kostenko”. Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia, t. 9 (2021): „Dusza szybuje w poświacie epok… Dusha letyt’ u posviti epokh… [Tom ofiarowany Linie Kostenko Zbirnyk na poshanu Liny Kostenko], red. Agnieszka Matusiak i Lyudmila Tarnashynska]: 153–163. https://doi.org/ 10.19195/2353- 8546.9.10

Nycz, Ryszard. „Polska pamięć”. Teksty Drugie, nr 6 (2016): 7–14.

Pakhl’ovs’ka, Oksana. „Ukrayins’ki shistdesyatnyky: filosofiya buntu”. Suchasnist’, nr 4 (2000): 65–84. [Пахльовська, Оксана. „Українські шістдесятники: філософія бунту”. Сучасність, но 4 (2000): 65–84].

Pachlowska, Oksana. „Indywidualność, wolność, czas: ‘język europejski’ versus ‘język sowiecki’ (i ‘postsowiecki’)”. Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia, t. 9 (2021): „Dusza szybuje w poświacie epok… Dusha letyt’ u posviti epokh… [Tom ofiarowany Linie Kostenko Zbirnyk na poshanu Liny Kostenko], red. Agnieszka Matusiak i Lyudmila Tarnashynska]: 81–102. DOI: 10.19195/2353-8546.9.6

Piątkowska, Józefina. „Kostenko i Pasternak. Dlaczego ukraińska poetka podziwia rosyjskiego kolegę”. Gazeta Wyborcza, 24.12.2022. https://autorzy.wyborcza.pl/autor/604b 5fac93a8ec0 179845faa/J%C3%B3zefina- Pi%C4%85tkowska#S.author-K.C-B.1-L.1.dzial

Poliszczuk, Jarosław. „Stanowczy okcydentalizm Wasyla Stusa”. W: Ukraińskie rozstaje. Stu dia, red. Jarosław Ławski i Michał Siedlecki, 89–109. Białystok: Stowarzyszenie Naukowe „Oikoumene”, 2015.

Szacka, Barbara. „O pamięci społecznej”. Znak, nr 5 (1995): 68–76.

Szporluk, Roman. „After Empire: What?”. Daedalus 123, nr 3 (1994): 21–39. Dostęp: 19.03.2024. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/20027249.