Dwujęzyczność węgiersko-polska w perspektywie socjokulturowej. Studium przypadku

Magdalena Smoleń-Wawrzusiszyn; Hanga Laurinyecz

doi:10.18290/rh247210.4

Data publikacji : 2024-12-23

Tom 72 Nr 10 (2024)

Dwujęzyczność węgiersko-polska w perspektywie socjokulturowej. Studium przypadku

Magdalena Smoleń-Wawrzusiszyn

https://orcid.org/0000-0002-7886-5894

Hanga Laurinyecz

https://orcid.org/0009-0002-2989-2949

DOI: https://doi.org/10.18290/rh247210.4

Abstrakt

Artykuł przedstawia wyniki badań nad wybranymi aspektami dwujęzyczności węgiersko-polskiej na przykładzie osoby należącej do młodego pokolenia polonijnego na Węgrzech, wychowanej metodą OPOL w rodzinie polsko-węgierskiej. Zagadnienie to wpisuje się w nurt badań dwujęzyczności polsko-obcej obecnych już w glottodydaktyce polonistycznej, a wybór wskazanego w tytule zagadnienia wynika ze znikomego dotychczas zainteresowania tego typu bilingwizmem. Socjokulturowa perspektywa analiz zdecydowała o triangulacji narzędzi badawczych. Za metodę wiodącą przyjęto analizę narracyjną. Dane pozyskano za pomocą wywiadu częściowo ustrukturyzowanego, wywiadu pogłębionego oraz autobiografii językowej przedstawionej w kilkunastu esejach, napisanych odręcznie w obu językach przez badaną. W dyskusji wyników stwierdzono – przy założeniu pewnej reprezentatywności przedstawionego studium – że w młodym pokoleniu dwujęzycznych Węgrów mogą zarysowywać się nowe postawy wobec własnego bilingwizmu, wciąż jednak przy zachowywaniu doświadczonych przez nich modeli dwukulturowego wychowania. Zauważono m.in., że polszczyzna jest podtrzymywana jako język odziedziczony – język kontaktu z innojęzyczną częścią rodziny i jej kulturą, ale młodzi chcą ją pielęgnować także ze względu na możliwe korzyści socjoekonomiczne. Polskość jest traktowana sentymentalnie, jako źródło poczucia dumy i poczucia własnej wartości. Analizowany bilingwizm węgiersko-polski pełni funkcję „socjokulturowej katapulty”: stwarza dobre podstawy do adaptacji we współczesnych zglobalizowanych realiach charakteryzujących się wielojęzycznością i wielokulturowością, ponieważ oswaja z życiem naznaczonym dynamiką własnej tożsamości narodowej, kulturowej czy językowej.

Słowa kluczowe:

glottodydaktyka polonistyczna, dwujęzyczność polsko-obca, bilingwizm węgiersko-polski, analiza narracyjna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Artowicz, E. (1997). Zbiorowość polska na Węgrzech i jej język. W: S. Dubisz (red.), Język polski poza granicami kraju (s. 145–161). Uniwersytet Opolski.

Cieszyńska, J. (2006). Dwujęzyczność, dwukulturowość – przekleństwo czy bogactwo? O poszukiwaniu tożsamości Polaków w Austrii. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie.

Creswell, J. W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane (J. Gilewicz, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dębski, R. (2009). Dwujęzyczność angielsko-polska w Australii. Języki mniejszościowe w dobie globalizacji i informatyzacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dörnyei, Z. (2007). Research Methods in Applied Linguistics. Quantitative, Qualitative and Mixed Methodologies. Oxford University Press.

Głuszkowski, M. (2013). Socjologia w badaniach dwujęzyczności. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Grochola-Szczepanek, H. (2018). Język potomków polskich osadników z Derenku na Węgrzech. Jezikoslovni Zapiski, 21(2), 99–112. https://doi.org/10.3986/JZ.21.2.6888

Grosjean, F. (1982). Life with Two Languages. An Introduction to Bilingualism. Harvard University Press.

Grosjean, F. (2008). Studying Bilinguals. Oxford University Press.

Guillermo-Sajdak, M. (2015). Bilingwizm polsko-hiszpański w Argentynie. Drogi akulturacji polskich emigrantów w Buenos Aires, Córdobie, Santa Fé oraz Misiones. Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.

Hamers J. F., i Blanc M. (1983). Bilingualité et bilinguisme. Mardaga.

Hoffman, E. (1990). Lost in Translation. A Life in a New Language. Penguin.

Kość, J. (1989). Polszczyzna Węgrów a interferencje językowe. W: S. Warchoł (red.), Interferencje językowe na różnych obszarach słowiańszczyzny (s. 155–163). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Kowalcze-Franiuk, K. (2018). Bilingwizm polsko-włoski i tożsamość kulturowa emigracji okołosolidarnościowej we Włoszech. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kowalczyk, A., Kowalczyk, J., i Łukuś, E. (2014). Słownik gwarowy mieszkańców Derenku [Derenki lengyelek górál-lengyel-magyar szótára]. Borsod-Torna-Gömör Egyesület.

Kurcz, I. (1992). Język a psychologia: podstawy psycholingwistyki. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Lankiewicz, H., i Wąsikiewicz-Firlej, E. (2015). Wiedza profesjonalna jako atrybut tłumacza: implikacje dla edukacji translatorycznej. Roczniki Humanistyczne 63(10), 91–108. http://dx.doi.org/10.18290/rh.2015.63.10-5

Laskowski, R. (2009). Język w zagrożeniu. Przyswajanie języka polskiego w warunkach polsko-szwedzkiego bilingwizmu. Universitas.

Lipińska, E. (2003). Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Lipińska, E. (2007). Między emigracją a Polonią – pierwsze pokolenie polonijne. Prace Filologiczne, 53, 355–363.

Miodunka, W. T. (2003). Bilingwizm polsko¬ portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej. Universitas.

Miodunka, W. T. (2016). Biografia językowa jako jedna z metod badania dwujęzyczności. W: W. T. Miodunka, i R. Dębski (red.), Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków (s. 49–88). Księgarnia Akademicka.

Miodunka, W. T., i Dębski, R. (red.) (2016). Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków. Księgarnia Akademicka.

Pátrovics, P. (2016). Użycie aspektów w języku polskim i węgierskim. W: E. Gutiérrez Rubio, E. Kislova, i E. Kubicka (red.), Beiträge Zum 19. Arbeitstreffender Europä Ischen Slavistischen Linguistik (Polyslav) (s. 218–224). Harrassowitz.

Serwis Rzeczypospolitej Polskiej. (2022). Polska na Węgrzech. Informator ekonomiczny. https://www.gov.pl/web/wegry/informator-ekonomiczny

Sękowska, E. (2010). Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Stefańczyk W. T. (1995). Język Polonii węgierskiej (ujęcie typologiczne). Księgarnia Akademicka.

Stefańczyk, W. T. (1997). Hungaryzmy leksykalne w języku Polonii węgierskiej. W: E. Umińska-Tytoń (red.), Interferencje w językach i dialektach słowiańskich (s. 200–204). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Stefańczyk, W. T. (2013). Mniejszość polska na Węgrzech. Stan i potrzeby badań. Konteksty Kultury, 10(4), 479–488. https://doi.org/10.4467/23531991KK.13.017.1775

Stefańczyk, W. T. (2019). Dwujęzyczność polsko-węgierska (na przykładzie osób polskiego pochodzenia mieszkających na Węgrzech). W: D. Lech-Kirstein, i M. Makuchowska (red.), Bariery i pomosty w glottodydaktyce polonistycznej (s. 187–194). Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Stępkowska, A. (2019). Pary dwujęzyczne w Polsce. Wydawnictwo Naukowe UAM.

Török, K. (2009). Polsko-węgierskie, węgiersko-polskie kontakty językowe – historia i współczesność. Studia Pragmalingwistyczne, (1), 167–181.

Warchoł-Schlottmann M. (1994). Próba opisu kompetencji językowej w niemieckim i polskim u Polaków w Niemczech. [Praca doktorska, Uniwersytet Jagielloński].

Weinreich, U. (1953). Languages in Contact: Findings and Problems. Mounton Publishers.

Wtorkowska, M. (2019). Inflection in a Bilingual Child. A Case Study. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 26, 271–286. https://doi.org/10.18778/0860-6587.26.19

Zechenter, K. (red.). (2015). Po polsku na Wyspach. Poradnik dla rodziców dzieci dwujęzycznych. PUNO.

Żurek, A. (red.). (2023). Wielojęzyczność jako wyzwanie społeczne, kulturowe i edukacyjne. Universitas.