The Activity of Organ Builder Joseph Weiss from Nabburg in Bavaria in Upper Silesia

Franciszek Koenig

doi:10.18290/rh257312.3s

Published : 2025-12-30

Vol. 73 No. 12 Zeszyt specjalny (2025)

The Activity of Organ Builder Joseph Weiss from Nabburg in Bavaria in Upper Silesia

Franciszek Koenig

https://orcid.org/0000-0003-0285-9081

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257312.3s

Abstract

Among the organ builders in Upper Silesia at the turn of the 18th and 19th centuries, an extremely important figure is the organ builder named Franz Joseph Weiss from Nabburg in Bavaria (Oberpfalz region). He came from a family with organ building traditions. At the age of about 20, he set off on a journey across Central Europe to better understand the local traditions of organ building. Around 1780, he came to Silesia and settled in Pyskowice in Upper Silesia, where he conducted his organ building activity. He built several dozen organs (about 50). These were 1-manual instruments with mechanical action and sound features characteristic of the late Baroque. Several of his instruments have survived to this day. His work was continued by Johann Hawel.

The article presents the results of the latest research on the biography of the organ builder (point 1) and his achievements in the field of organ building (point 2). The list of his works is presented chronologically.

Keywords:

organ building, Franz Joseph Weiss, Nabburg, organ, Pyskowice

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Archives of the Parish of St. Nicholas in Pyskowice. Księga zmarłych 1806-1831. N.p.: n.p, 1825.

Burgermeister, Ludwig. Der Orgelbau in Schlesien. Strassburg: . H. Ed. Heitz, 1925; Frankfurt am Main: Verlag Wolfgang Weidlich, 1973.

Chrząszcz, Johannes. Historia miast Pyskowice i Toszek. Gliwice: Epigraf, 2009.

Fischer, Hermann, and Theodor Wohnhaas. Lexikon süddeutscher Orgalbauer. Wilhelmshaven: Florian Noetzel, 1994.

Gembalski, Julian. “Inskrypcje i tabliczki firmowe jako źródło w badaniach nad organami śląskimi.” In: Organy na Śląsku, v. 5. Edited by Julian Gembalski, 47-64. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, 2014.

Gembalski, Julian. “Nie zachowane organy zabytkowe na terenie Archidiecezji Katowickiej.” In: Organy na Śląsku, v. 3. Edited by Julian Gembalski, 11-83. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, 2004.

Koenig, Franciszek. Budownictwo organowe na Górnym Śląsku od połowy XIX w. do roku 1945. Ewolucja rozwiązań konstrukcyjnych i estetyki brzmieniowej na przykładzie instrumentów w kościołach diecezji gliwickiej. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2019.

Koenig, Franciszek. “Historic Organ in Lubecko. History and Future.” Folia Organologica. International yearbook of organ and organ music, no. 1 (2023): 127-137.

Koenig, Franciszek. “Organmistrzowie działający w Pyskowicach od XVII do końca XIX w.” In: Śląskie Organy, v. 5. Edited by Grzegorz Poźniak, 121-148. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2017.

Koenig, Franciszek. “Orgelbauer des 19. Jahrhunderts in Oberschlesien: Franz Joseph Weiß, Johann Hawel, Ernst Kurzer. Neue Erkenntnisse zu Biographie und Lebenswerk.” Ars Organi 64, no. 2 (2016): 69-75.

Kogut, Marta. “Protokoły wizytacyjne dawnych dekanatów: bytomskiego i pszczyńskiego jako źródło wiedzy o historii organów w województwie śląskim.” In: Organy na Śląsku, v. 3. Edited by Julian Gembalski, 199-247. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, 2004.

Kloss, Ernst, et al. (Ed.). Die Bau- und Kunstdenkmaler Schlesiens, v. 5: Kreis Tost-Gleiwitz. Breslau: Wilh. Gottl. Korn Verlag, 1943.

Krause, Walter. Grundriss eines Lexikons bildender Künstler und Kunsthandwerker in Oberschlesien von den Anfängen bis zur Mitte des 19. Jahrhunderts, v. 1. Oppeln: Der Oberschlesier, 1933.

Poźniak, Grzegorz. “Organy i organiści w Archidiakonacie Opolskim w II połowie XVII wieku na podstawie akt wizytacyjnych Jungnitza.” In: Organy na Śląsku, v. 4. Edited by Julian Gembalski, 137-161. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, 2011.

Poźniak, Grzegorz. “Organy w archidiakonacie opolskim w II połowie XVII wieku na podstawie akt wizytacyjnych Jungnitza.” Roczniki Teologiczne Śląska Opolskiego, no. 22 (2002): 293-309.

Poźniak, Grzegorz. “Problem rewitalizacji i konserwacji zabytkowych organów w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia NMP w Jaryszowie.” In: Organy na Śląsku, v. 5. Edited by Julian Gembalski, 75-89. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, 2014.

Schmidt, Jacek. Kościoły Ziemi Gliwickiej, v. 1: Kościoły gliwickie. Gliwice: Drukarnia PG Elektronics, 1998.

Szczech, Bernard. Kościół św. Jakuba Starszego w Lubszy. W inwentarskim opisie ks. Antoniego Kłoska z 1803 r. Katowice: Biblioteka Śląska w Katowicach, 2000.

Szymański, Władysław. “Mechaniczna traktura XIX-wiecznych organów na terenie Archidiecezji Katowickiej.” In: Organy na Śląsku, v. 3. Edited by Julian Gembalski, 123-178. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, 2014.