Włoskie konteksty twórczości Zbigniewa Makowskiego

Agnieszka Kuczyńska

doi:10.18290/rh25735.21s

Published : 2025-12-22

Vol. 73 No. 5 Zeszyt specjalny (2025)

Zbigniew Makowski’s Art and Its Italian Contexts

Agnieszka Kuczyńska

https://orcid.org/0000-0002-4436-0038

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25735.21s

Abstract

In the artistic career of Zbigniew Makowski (1930–2019) Italian inspirations and direct contacts with Italian artists, critics and galleries played an important, yet unrecognized role. Paradoxically – given the doubts that have always been associated with the presence/absence of surrealism in Poland and Italy – one of the reference points that seem important for these interactions is surrealism and the trends drawing on its legacy. Makowski – painter, author of artist’s books, was one of the key figures in Polish artistic life of the 1960s. Thanks to the network of direct contacts with artists made possible by the Thaw, through the Krzywe Koło gallery and the Phases group, he found himself in a creative international artistic environment, and also made contacts with Italian artists, especially Guido Biasi. The search for a new artistic language combining image and word, and the interest in signs, was a common ground for the experiments of the Polish artist and Italian visual poets. On the other hand, official cultural contacts resulted in interest in his work on the part of one of the important Italian critics – Giuseppe Marchiori, thanks to whom Makowski gained some recognition in the Western art world (exhibitions at the Galleria de’Foscherari in Bologna and the Libreria-Galleria G. Greco in Mantua in 1967). At the same time, in a situation of growing political tension before 1968 and a polarizing art scene, where the complicated reception of surrealism played a significant part, Makowski was cast in a role that was incompatible with his previous artistic alliances and interests. In 1972, he represented Poland at the XXXVI Venice Biennale.

Keywords:

Zbigniew Makowski, Phases group, surrealism, visual poetry, Guido Biasi, Giuseppe Marchiori

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Biasi, G. (1965). Zbigniew Makowski. Linea Sud. Nuova Rassegna d’Arte e Cultura d’Avanguardia 2(2).

Breton, A. (2008). Art magique. W: A. Breton (red. M. Bonnet), Oeuvres complètes (t. 4, ss. 47–289). Gallimard. (Pierwsze wydanie 1957).

Caputo, C. (2021). Surrealism in Venice and Milan. The Cavallino and Naviglio Galleries in the 1940s and 50s: Exhibitions and Publications. W: A. Nigro i I. Schiaffini (red.), Geographies of Surrealism. The Internationalization of the Movement: United States and Italy (ss. 87–100). Éditions Mélusine,.

Casamassima, M. (1984). Il surrealismo e l’arte italiana. Edizioni dal Sud.

D’Alessandro S., Gale, M. (red.). (2022). Surrealism Beyond Borders [katalog wystawy, The Metropolitan Museum of Art, New York, 4.10.2021–30.01.2022, Tate Modern, London, 1.10.2021–29.08.2022]. The Metropolitan Museum of Art.

Da Rossi a Morandi, da Viani ad Arp. Giuseppe Marchiori Critico d’Arte [katalog wystawy, Fondazione Bevilacqua La Masa, Venezia 10 novembre 2001–14 gennaio 2002]. (2001). Fondazione Beviacqua La Masa.

Dąbkowska-Zydroń, J. (1994). Surrealizm po surrealizmie. Międzynarodowy ruch „Phases”. Instytut Kultury,

di Natale, G. (2011). Rome–Paris, 1950–1959: „Phases de l’Esperienza moderna”. La jeune peinture romaine, la calligraphie extrême-orientale et la poésie: le prisme d’Édouard Jaguer et la revue Phases. Bulletin de l’Association des Historiens de l’Art Italien, 17, 114–122.

di Natale, G. (2013). Il sortilegio dell’immagine. Guido Biasi ed Édouard Jaguer tra Documento Sud e Phases. Napoli Nobilissima, 1–2, 35–54.

Doroszuk, H. (2024). Surrealizm. Inne mity. W: H. Doroszuk (red.), Surrealizm. Inne mity [katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa, 10 maja–11 sierpnia 2024] (ss. 10–47). Muzeum Narodowe w Warszawie,

Dzierżyc-Horniak, A. (2023). Artisti polacchi alla Galleria Arturo Schwarz di Milano. W: J. Malinowski, A. Jagiełło (red.), Polsko-włoskie kontakty artystyczne 1944-1980 (ss. 253–264). Wydawnictwo Tako.

Foucault, A. (2021). Patrick Waldberg, créateur d’un «surréalisme de salon»? L’exposition «Surréalisme. Sources, histoire, affinités» en 1964 à la galerie Charpentier. W: J. Drost, F. Flahutez i M. Schieder (red.), Le surréalisme et l’argent (ss. 317–443). DFK Paris–Université de Heidelberg.

Foucault, A. (2022). Histoire du surréalisme ignoré (1945–1969). Du Déshonneur des poètes au «surréalisme éternel». Hermann

Giammei, A. (2018). Surrealismo italiano. W: G. Ferroni (red.), Il contributo italiano alla storia del pensiero – Letteratura (ss. 661–666). Istituto dell’Enciclopedia Italiana Treccani.

Henisz, A. (1959). Diabełek atomowy. Życie Literackie, 385, dodatek Plastyka, 33, 6.

Kami’en-Kashdan, A. (2018). Remaking the Readymade: Duchamp, Man Ray, and the conundrum of the replica. Routledge Taylor and Francis Group.

Kuczyńska, A. (2005). Dark Emotions. Translating Beckett into Visuality. The Case of Zbigniew Makowski. W: M. Gamrat (red.), Translating Human Inner Life In and Between the Arts (ss. 215–230). Bloomsbury.

Kuczyńska, A. (2014). Surréalisme en 1947 – occultism and the post-war marginalisation of Surrealism. Art Inquiry. Recherches sur les arts, 16, 87–99.

Machnicka, Z. (2024). Poszerzenie pola widzenia. Ruch Phases a polska scena artystyczna (1954–1967). W: Surrealizm. Inne mity [katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warszawie 10 maja – 11 sierpnia 2024], 98–128. Muzeum Narodowe w Warszawie.

Majewski, P. (2013). Międzynarodowy ruch Phases i artyści polscy. W: W. Włodarczyk (red.), Współczesność – historia nieznana. Studia z historii sztuki (ss. 111–126). Stowarzyszenie Historyków Sztuki.

Majewski, P. (2020). La vague polonaise. Migracje artystów i wędrówki dzieł sztuki nad Sekwanę w czasach żelaznej kurtyny (lata 1955–1969. Wydawnictwo UMCS.

Marchiori, G. (1967a). Artisti polacchi d’oggi. Nocera Editore,.

Marchiori, G. (1967b). Zbigniew Makowski [katalog wystawy, Galleria de ‘Foscherari, Bologna, 18.02–3.09.1967]. Galleria de ‘Foscherari.

Marchiori, G. (1969). Makowski Zbigniew. W: Enciclopedia Universale SEDA della Pittura Moderna (s. 1654). SEDA.

Nigro, A. (2021). «Le Muse inquietanti. Maestri del surrealismo» à Turin en 1967. Histoire d’une exposition surréaliste mémorable”. W: J. Drost, F. Flahutez i M. Schieder (red.), Le surréalisme et l’argent (ss. 382–401). DFK Paris–Université de Heidelberg.

Nigro, A., Schiaffini, I. (red.). (2021). Geographies of Surrealism. The Internationalization of the Movement: United States and Italy. Éditions Mélusine,

Penot-Lacassagne, O. (red.). (2022). (In)actualité du surréalisme (1940–2020). Les presses du réel.

Porębski, M. (1983). Pożegnanie z krytyką. Wydawnictwo Literackie.

Relacja z zebrania członków założycieli SMSN z 11.06.1959. (1959). Życie Literackie, 392, dodatek Plastyka, 34, 5–6.

Sanna, A. (2002). Baj, Jaguer et le mouvement Phases (thèse de doctorat). Université de Paris I Panthéon Sorbonne.

Sanna, A. (2005). Enrico Baj et le surréalisme: de l’exposition Éros à la querelle de l’anti-procès. Studiolo, 3, 247–326.

Sanna, A. (2008). Édouard Jaguer et le mouvement Phases: la recherche d’un art. expérimental dans le tournant culturel de l’après-guerre. Pleine Marge – Cahiers de littérature, d’arts plastiques & de critique, 47, 17–44.

Sosnowska, J. (1999). Polacy na Biennale Sztuki w Wenecji 1895–1999. Instytut Sztuki PAN.

Turowski, A. (2005). Jerzy Kujawski. Maranatha [katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań, 19.12.2005–5.02.2006]. Muzeum Narodowe w Poznaniu.

Turowski, A. (2012). Phases – niedokończony projekt. W: P. Majewski (red.), Tytus Dzieduszycki-Sas (1934–1973) [katalog wystawy, Muzeum Lubelskie w Lublinie, Lublin 17.03–6.05.2012] (ss. 43–53). Muzeum Narodowe w Lublinie.

Wąski Dunaj nr 5. Ze Zbigniewem Makowskim rozmawiają Agnieszka Kuczyńska i Krzysztof Cichoń. (2008). Atlas Sztuki.