Herling-Grudziński i Monte Cassino

Aleksandra Dębska-Kossakowska

doi:10.18290/rh25731.10

Published : 2025-04-02

Vol. 73 No. 1 (2025)

Herling-Grudziński and Monte Cassino

Aleksandra Dębska-Kossakowska

https://orcid.org/0000-0002-1309-8137

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25731.10

Abstract

This article attempts to characterize Gustaw Herling-Grudziński’s notes on Monte Cassino. The writer is presented from two different angles: as a participant of a historic battle (based on works of historians and testimonies of other participants in the battle) and the co-creator of the legend of Monte Cassino (based on his own observations). Herling-Grudziński’s essay on the battle, his regular diary notes on the celebration of successive anniversaries of the historic victory, and stories where he directly recalls the events taking place at Hill 593 are analysed. Therefore, the author of this article aims to present the meaning of Monte Cassino as seen by Herling-Grudziński. For this reason, this historic event was presented simultaneously from two perspectives: in a broad historical, social and cultural context, and from the perspective of an individual, historical experience. In his reflections about Monte Cassino, recorded for nearly fifty years, both personal stigma and personal commitment are visible, which is why from the pages of his works glorious history acquires its human dimension.

Keywords:

Gustaw Herling-Grudziński, Monte Cassino, personal document literature, post-war emigration

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Anders, Władysław. Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939–1946. Bydgoszcz: Wydawnictwo Nasza Przyszłość, 1989.

Bolecki, Włodzimierz. Ciemna miłość. Szkice do portretu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.

Czapski, Józef. „Przedmowa do Żywych i umarłych”. W: Herling-Grudziński i krytycy. Antologia tekstów, wybór i oprac. Zdzisław Kudelski, 5–6. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1997.

Davies, Norman. Powstanie ‘44. Tłum. Elżbieta Tabakowska. Kraków: Znak, 2004.

Davies, Norman. Szlak nadziei. Armia Andersa. Marsz przez trzy kontynenty. Tłum. Iwona Zych, Aleksandra Zych. Izabelin–Warszawa: Rosikon Press, 2015.

Davies, Norman. „Wstęp”. W: Melchior Wańkowicz. Bitwa o Monte Cassino. T. I-III. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2009.

Delaperrière, Maria. „Miejsca pamięci czy pamięć miejsc. Kilka refleksji na temat uobecniania przeszłości w literaturze współczesnej”. Ruch Literacki 54, nr 1 (2013): 49–61. https://doi.org/ 10.2478/v10273-012-0054-7.

Dębska-Kossakowska, Aleksandra. „Świadectwa czeladzkich uczestników bitwy pod Monte Cassino”. W: Reprezentatywna mikroskala? Rozważania o tożsamości lokalnej mieszkańców Czeladzi z racji udziału ich przedstawicieli w bitwie o Monte Cassino, red. Małgorzata Krakowiak i Aleksandra Dębska-Kossakowska, 195–221. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016

Herling-Grudziński, Gustaw. „Dialog o Dowódcy (z Józefem Czapskim)”. W: Gustaw Herling-Grudziński. Dzieła zebrane, t. 3: Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1957-1998. Felietony i komentarze z Radia Wolna Europa 1955-1967, red. Zdzisław Kudelski, Violetta Wejs-Milewska i Justyna Błażejowska, 392–405. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013.

Herling-Grudziński, Gustaw. Dziennik pisany nocą. T. 1: 1971–1981. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011.

Herling-Grudziński, Gustaw. Dziennik pisany nocą. T. 2: 1982–1992. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2012.

Herling-Grudziński, Gustaw. „Lord Jim i towarzysz Jan”. W: Gustaw Herling-Grudziński. Dzieła zebrane, t. 2: Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1947–1956, red. Zdzisław Kudelski i Włodzimierz Bolecki, 24–38. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2010.

Herling-Grudziński, Gustaw. „Olgierd Terlecki – «Kierunek Cassino»”. W: Gustaw Herling-Grudziński. Dzieła zebrane, t. 3: Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1957–1998. Felietony i komentarze z Radia Wolna Europa 1955–1967, red. Zdzisław Kudelski, Violetta Wejs-Milewska i Justyna Błażejowska, 687–690. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013.

Herling-Grudziński, Gustaw. Ostatni rozdział. W: Gustaw Herling-Grudziński. Dzieła zebrane, t. 3: Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1957-1998. Felietony i komentarze z Radia Wolna Europa 1955–1967, red. Zdzisław Kudelski, Violetta Wejs-Milewska i Justyna Błażejowska, 369–371. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013.

Herling-Grudziński, Gustaw. „Reportaż batalistyczny”. W: Gustaw Herling-Grudziński. Dzieła zebrane, t. 1: Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1935-1946, red. Zdzisław Kudelski i Włodzimierz Bolecki, 389–391. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.

Herling-Grudziński, Gustaw. „Sny w pięknym Morodi”. W: Gustaw Herling-Grudziński. Biała noc miłości. Opowiadania, red. Zdzisław Kudelski, 7–26. Warszawa: Czytelnik, 2002.

Herling-Grudziński, Gustaw. „Społeczeństwo. List do Jerzego Turowicza”. W: Gustaw Herling-Grudziński. Dzieła zebrane, t. 3: Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1957–1998. Felietony i komentarze z Radia Wolna Europa 1955–1967, red. Zdzisław Kudelski, Violetta Wejs-Milewska i Justyna Błażejowska, 525–528. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2013.

Herling-Grudziński, Gustaw. „Wywiad imaginacyjny z bohaterem Tajfuna”. W: Gustaw Herling-Grudziński. Dzieła zebrane, t. 1: Recenzje, szkice, rozprawy literackie 1935-1946, red. Zdzisław Kudelski i Włodzimierz Bolecki, 527–532. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009.

Herling-Grudziński, Gustaw. „Zjawy saraceńskie”. W: Gustaw Herling-Grudziński. Biała noc miłości. Opowiadania, red. Zdzisław Kudelski, 181–222. Warszawa: Czytelnik, 2002.

Herling-Grudziński, Gustaw, i Włodzimierz Bolecki. Rozmowy w Neapolu. Warszawa: Szpak, 2000.

Jeleński, Konstanty A. „Czesław Miłosz – historyk literatury Rzeczpospolitej”. W: Konstanty A. Jeleński. Zbiegi okoliczności, oprac. Wojciech Karpiński, 217–222. Paryż–Kraków: Instytut Literacki Kultura, Instytut Książki, 2018.

Jeleński, Konstanty A. „Portret dekady z wizerunkiem autora w lewym rogu”. W: Konstanty A. Jeleński. Chwile oderwane, wybór i oprac. Piotr Kłoczowski, 123–130. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2007.

Kołakowski, Leszek. Obecność mitu. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005.

Kudelski, Zdzisław. Studia o Herlingu-Grudzińskim. Twórczość – recepcja – biografia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1998.

Międzyrzecki, Artur. „Virtuti Militari”. W: Herling-Grudziński i krytycy. Antologia tekstów, wybór i oprac. Zdzisław Kudelski, 60–67. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1997.

Nora, Pierre, „Czas pamięci”. Tłum. Wiktor Dłuski. Res Publica Nowa, nr 7 (2001): 37–43.

Nora, Pierre. Między pamięcią a historią. Wybór, wprowadzenie i przekł. Jan M. Kłoczowski. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2022.

Paszek, Jerzy. Gustaw Herling-Grudziński. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1992.

Szczepański, Jan Józef. Dziennik. T. 5: 1981–1989. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2017.

Szpociński, Andrzej. „Miejsca pamięci (lieux de mémoire)”. Teksty Drugie, nr 4 (2008): 11–20.

Walczak, Jan, „Monte Cassino w pracach historyków. Legenda jasna i ciemna”. W: Reprezentatywna mikroskala? Rozważania o tożsamości lokalnej mieszkańców Czeladzi z racji udziału ich przedstawicieli w bitwie o Monte Cassino, red. Małgorzata Krakowiak i Aleksandra Dębska-Kossakowska, 133–165. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.

Wańkowicz, Melchior. Bitwa o Monte Cassino. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989.

Wawer, Zbigniew. Monte Cassino. Walki 2. Korpusu Polskiego. Warszawa: Bellona, 2009.

Wiszniowska, Monika. „Melchiora Wańkowicza literacki obraz bitwy pod Monte Cassino”. W: Reprezentatywna mikroskala? Rozważania o tożsamości lokalnej mieszkańców Czeladzi z racji udziału ich przedstawicieli w bitwie o Monte Cassino, red. Małgorzata Krakowiak i Aleksandra Dębska-Kossakowska, 167–178. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.

Zabierowski, Stefan. Conrad w perspektywie odbioru. Szkice. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979.

Zabierowski, Stefan. Dziedzictwo Conrada w literaturze polskiej. Kraków: Oficyna Literacka, 1992.

Zabierowski, Stefan. „Legenda Monte Cassino”. W: Reprezentatywna mikroskala? Rozważania o tożsamości lokalnej mieszkańców Czeladzi z racji udziału ich przedstawicieli w bitwie o Monte Cassino, red. Małgorzata Krakowiak i Aleksandra Dębska-Kossakowska, 179–190. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.

Zabierowski, Stefan. W kręgu Conrada. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2008.