Architektura socmodernistyczna w Lublinie — projekt nowego śródmieścia Lublina. Studium przypadku

Elżbieta Błotnicka-Mazur

doi:10.18290/rh24724-10

Published : 2024-06-11

Vol. 72 No. 4 (2024)

Socialist-Modernist Architecture in Lublin and a Proposal for Lublin’s New Downtown: A Case Study

Elżbieta Błotnicka-Mazur

https://orcid.org/0000-0002-5653-9481

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24724-10

Abstract

This article aims to present the evolution of the development concept of the so-called Lublin’s new centre for 1967–1975. Its timeframe is marked by two events: the 1967 architectural competition and the 1975 proposal of a shopping and service centre. Launched by the municipal authorities in 1967, the competition has not been discussed in the literature of the subject yet. Its results exemplify a concept of socialist-modernist architecture, which was intended for the immediate vicinity of the historic buildings in the area bounded by Krakowskie Przedmieście, Kołłątaja, Hempla, Okopowa and Chopina streets. The winning design was not executed. A slightly later proposal for a new centre (1975) also remained a paper design. In the area in question, only one high-rise building was erected in the late 1960s, at 4 Karłowicza Street, unrelated to the competition submissions mentioned above. The thorough modernisation of this office building, which is being planned, prompts a research reflection not only on the bold, unused projects of about half a century ago, but also on the current condition of the buildings built at that time, their status and role in the contemporary, albeit historic, fabric of the city.

Keywords:

modernism, socialist modernism, architecture of Lublin, project of a new downtown of Lublin

Details

References

Statistics

Authors

Download files

pdf (Język Polski)

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Basista, Andrzej. Betonowe dziedzictwo. Architektura w Polsce czasów komunizmu. Warszawa Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.

Bieniaszkiewicz, Hanna. „Historia Lubelskiej Pracowni Urbanistycznej”. W: Lubelska Pracownia Urbanistyczna 1955-2005, 9–29. Lublin Urząd Miasta Lublin – Wydział Strategii i Rozwoju, 2005.

Borowik, Aneta. „Architektura lat 60. XX wieku w Katowicach. Przykłady, twórcy, stan zachowania”. W: Architektura XX wieku do lat sześćdziesiątych i jej ochrona w Gdyni i w Europie, Modernizm w Europie — modernizm w Gdyni. T. 3, red. Maria Jolanta Sołtysik i Robert Hirsch, ss. 161–168. Gdynia: Urząd Miasta Gdyni, 2014.

Ciarkowski, Błażej. Łódź, która nie powstała. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2016.

Cichy-Pazder, Ewa. „Życiorys i doświadczenia zawodowe prof. dr hab. inż. arch. Stanisława Juchnowicza”. Czasopismo Techniczne. Architektura, z. 12-A (2015): 341–344.

Cold War Modern: Design 1945–1970, [katalog wystawy, Victoria and Albert Museum, London, 25 September 2008 — 11 January 2009], red. David Crowley i Jane Pavitt. Broken Arrow: V&A Publishing, 2008.

Danczowska, Halina. Architekt Tadeusz Witkowski (1904–1986) kalendarium życia i twórczości. Lublin: Drukarnia Akapit s.c., 2009.

Dostatni, Jerzy. „Miasto naszego jutra…”. Kurier Lubelski nr 354–357 (1960): 1–2.

ed. „W bieżącym roku rozpocznie się budowę największego w Lublinie wieżowca”. Sztandar Ludu, nr 28 (1965): 4.

Duda, Michał. Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak. Wrocław: Muzeum Architektury, 2016.

Fudala, Tomasz. [wprowadzenie do tekstu] „Oskar Hansen, Linearny System Ciągły”. W: Teksty modernizmu. Antologia polskiej teorii i krytyki architektury 1918–1981. T. 1. Źródła, red. Dorota Jędruch, Marta Karpińska i Dorota Leśniak-Rychlak, 279–281. Kraków: Instytut Architektury, 2018.

Gabiś, Agata. Całe morze budowania. Wrocławska architektura 1956-1970. Wrocław: Muzeum Architektury, Centrum Historii Zajezdnia, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, 2018.

Juchnowicz, Stanisław, i Andrzej Skoczek. „Koncepcja ukształtowania centrum m. Lublina”. Sprawozdania z posiedzeń Komisji Naukowych. T. XII/1, styczeń – czerwiec 1968: 347–349 Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, 1969.

Juchnowicz, Stanisław. „Metoda wyznaczania zasięgu obszaru centrów miejskich. Niektóre problemy ich struktury funkcjonalno-przestrzennej”. Zeszyty Naukowe Politechniki Krakowskiej nr 12, seria: Architektura nr 15 (1965).

Juchnowicz, Stanisław. „Ze studiów nad centrum Lublina”. Architekt 23, nr 7 (1969): 251–254.

„Ląd wciąż nieodkryty? Z Davidem Crowleyem rozmawia Michał Wiśniewski”. Herito 17–18 (2014–2015): 10–21.

Leśniak-Rychlak, Dorota. „Eksperyment, prefabrykacja, typizacja. Architektura w Krakowie czasu odwilży”. W: Modernizm, socrealizm, socmodernizm, postmodernizm. Przewodnik po architekturze Krakowa XX wieku, red. Dorota Leśniak-Rychlak, Michał Wiśniewski i Marta Karpińska, 84–113. Kraków: Instytut Architektury, 2022.

Łopuch, Maria. „Śródmiejska dzielnica mieszkaniowa w Szczecinie”. Przegląd Zachodniopomorski 26, z. 1 (2011): 89–107.

Marciniak, Piotr. „Logika idei i logika przestrzeni. Forma w mieście odbudowywanym na przykładzie śródmieścia Poznania”. Czasopismo Techniczne. Architektura 105, z. 6-A (2008): 429–434.

Obrębska, Klaudia. „Sochistorie”. W: Poradnik dobrych praktyk architektonicznych: Socmodernizm, red. Klaudia Obrębska, 8–89. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, oddział Warszawa, 2022.

Pacholak, Adam. ZETO. Elektronowy mózg miasta. Idea nowoczesnego Wrocławia a budynek ZETO. Wrocław: Wydawnictwo Via Nova, 2019.

Pastuszko, Izabela. „Pierwszy po wojnie plan rozwoju Lublina. Wywiad z Romualdem Dylewskim — profesorem w Instytucie Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa w Warszawie, autorem planu rozwoju miasta Lublina (1959)”. Rocznik Lubelski 44 (2018): 373–402.

Péteri, György. „Nylon Curtain – Transnational and Transsystemic Tendencies in the Cultural Life of State-Socialist Russia and East-Central Europe”. Slavonica 10, nr 2 (2004): 113–123. doi.org/10.1179/sla.2004.10.2.113.

Polak, Jakub. „Socpraktyki”. W: Poradnik dobrych praktyk architektonicznych: Socmodernizm, red. Klaudia Obrębska, 154–181. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, oddział Warszawa, 2022.

Purchla, Jacek. „Od Redakcji”. Herito 17–18 (2014–2015): 1.

Rusu, Dumitru. „Socialist Modernism in Central and Eastern Europe (1955-1991)”. W: A Future for Our Recent Past. Model Projects of Modern Heritage Conservation in Europe, [International Conference, Leipzig, 7–9 November 2018], red. Sigrid Brandt, Jörg Haspel, Leonid Kondrashev, Alexander Kudryavtsev i John Ziesemer, 116–120. ICOMOS. Hefte des Deutschen Nationalkomitees. T. LXXIII. Berlin: Hendrik Bäßler Verlag, 2020.

Szafer, T. Przemysław. Nowa architektura polska. Diariusz lat 1966–1970. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1972.

Wiśniewski, Michał. „Socmodernizm: historia późnej nowoczesności w architekturze Polski Ludowej”. W: Toruński modernizm: architektura miasta 1920–1989, red. Katarzyna Kluczwajd i Michał Pszczółkowski, 107–138. Zabytki Toruńskie Młodszego Pokolenia. Toruń: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, [2016].

Włodarczyk, Małgorzata. Architektura lat 60-tych w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2006.

Wójcikowski, Wł.[odzimierz]. „Centrum Lublina. Łatwo dostępne”. Kurier Lubelski nr 84 (1968: 2.

Wójcikowski, Wł.[odzimierz]. „Centrum Lublina. Od burzenia”. Kurier Lubelski nr 78 (1968): 2.

Wójcikowski, Wł.[odzimierz]. „Centrum Lublina. Ruch”. Kurier Lubelski nr 75 (1968): 2.

Wójcikowski, Wł.[odzimierz]. „Centrum Lublina. Z 28 piętra…”. Kurier Lubelski nr 73 (1969): 2.

Wójcikowski, Wł.[odzimierz]. „Niepokoje. Dyskusja o śródmieściu Lublina”. Kurier Lubelski nr 93 (1968): 3.