Robotnicy, duchowni i aparat administracyjno-partyjny. Strajki w Hucie Stalowa Wola w 1988 roku

Marcin Bukała

doi:10.18290/rt.2015.62.4-10

Data publikacji : 2015-04-30

Tom 62 Nr 4 (2015)

Robotnicy, duchowni i aparat administracyjno-partyjny. Strajki w Hucie Stalowa Wola w 1988 roku

Marcin Bukała

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2015.62.4-10

Abstrakt

Artykuł dotyczy trzech strajków robotniczych zorganizowanych w Hucie Stalowa Wola w Stalowej Woli w dniach 29-30 kwietnia, 13 lipca i 22 sierpnia – 1 września 1988 r. Powodem protestów była pogarszająca się sytuacja ekonomiczna w kraju, lekceważenie postulatów pracowniczych przez komunistyczne władze oraz brak niezależnej, legalnej reprezentacji związkowej robotników. Opisywane wydarzenia wpisywały się w ogólnopolskie nastroje społeczne i działania opozycyjnej „Solidarności”. Sukces letniej fali strajków w 1988 r. w kraju, do którego wyraźnie przyczynili się strajkujący pracownicy huty, spowodował, że władze partyjno-rządowe musiały iść na ustępstwa wobec opozycji i podjąć oficjalne rozmowy z jej przedstawicielami, na czele z Lechem Wałęsą.

W oparciu o przeanalizowany materiał źródłowy – archiwalia wytworzone przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, dokumenty Służby Bezpieczeństwa, akta sądowe i prokuratorskie oraz prasę, stwierdzić można, że członkowie opozycyjnego i nielegalnego NSZZ „Solidarność” ze Stalowej Woli mogli liczyć na wyjątkowe wsparcie miejscowych księży rzymskokatolickich, szczególnie proboszcza parafii Matki Bożej Królowej Polski w Stalowej Woli ks. Edwarda Frankowskiego. Tylko dzięki współpracy robotników z miejscowymi duchownymi, strajk z sierpnia 1988 r. mógł przybrać takie rozmiary. Po jego zakończeniu, biorący w nim udział pracownicy i wspierający ich duchowni byli represjonowani i prześladowani przez władze komunistyczne.

Słowa kluczowe:

Stalowa Wola, Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, opozycja, strajki, 1988, Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Stalowej Woli, Edward Frankowski

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, sygn. 315/24, t. 1–2. Śledztwo w sprawie śmierci Mieczysława Turbakiewicza.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, sygn. 415/15, Akta sprawy owykroczenie Wojtas Wiesław.

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, sygn. 95/1, Akta w sprawie Władysława Gajdy i Stanisława Krupki dotyczące zorganizowania i kierowania nielegalnym strajkiem na terenie KP HSW od 22 VIII do 1 IX 1988 r.

Archiwum Państwowe w Kielcach Oddział w Sandomierzu, Zespół: KW PZPR w Tarnobrzegu.

Archiwum Państwowe w Kielcach Oddział w Sandomierzu, Zespół: Miejska Rada Narodowa w Stalowej Woli.

Archiwum Zarządu Region NSZZ „Solidarność” Ziemia Sandomierska, List uczestników strajku do ks. bp. Ignacego Tokarczuka, Huta Stalowa Wola, 24 VIII 1988 r. (kopia) b.pag.

Borowski A., Bukała M., Kuberna Ewa, w: Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976-1989, t. 2, red. G. Waligóra, Warszawa−Katowice: Stowarzyszenie Pokolenie 2012 s.219.

Brzeska M., Pod osłoną mroku. „Tygodnik Nadwiślański” 23 IX 1988, nr 39, s. 6.

Bukała M., NSZZ „Solidarność” Region Ziemia Sandomierska, w: NSZZ „Solidarność” 1980-1989, t. 5: Polska środkowo-wschodnia, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa: IPN-KŚZpNP 2010, s. 685.

Bukała M., Strajk w Hucie Stalowa Wola w sierpniu 1988 r., w: Zarejestrujcie nam „Solidarność”. Materiały pokonferencyjne, red. A. Kubaj, M. Maciejewski, Szczecin: IPN-KŚZpNP 2009, s.143-163.

Draus J., Katolicki ośrodek naukowy w Stalowej Woli (1980–1990), w: Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, red. J.F. Adamski, M.Rudnicka, Brzozów–Stalowa Wola: Muzeum Regionalnie PTTK im. Adama Fastnacha, KUL Filia, s. 221-229.

Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988-1990, Kraków: Arcana 2004, s. 132-148.

Flasza Z., Poza prawem?, „Nowiny” 20 XII 1988, nr 295, s.3.

Flasza Z., W Hucie Stalowa Wola zginął oficer MO, „Nowiny” 2 IX 1988 r., nr 204, s. 2.

Garbacz D., Strajk w Stalowej Woli 22 sierpnia – 1 września, Stalowa Wola: Sztafeta 1998.

Iwaneczko D., Opór społeczny a władza w Polsce południowo-wschodniej 1980–1989, Warszawa: IPN-KŚZpNP 2005, s. 402-403.

Kaczmarek A., Współpraca grup społecznych i zawodowych z parafią Matki Bożej Królowej Polski w Stalowej Woli, w: Jego życie to służba i świadectwo. Ksiądz biskup Edward Frankowski, red. J. Konefał, Stalowa Wola–Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne iDrukarnia 2008, s. 59-62.

Kaczmarski K., Krzysztofiński M., Bp. Edward Frankowski. Nielegalny proboszcz wita nielegalnie strajkujących…, w: Niezłomni. W obronie Ojczyzny iKościoła. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich, red. ks. J. Marecki, F. Musiał, Kraków: WAM, IPN-KŚZpNP 2008, s.585-587.

Kalendarium KZ, „SMiS” 4(1988), nr 1, s. 3–4.

Kamil [właśc. Niemiec P.], Nie zapomnimy, „SMiS” 9(1988), nr 6, s. 3.

Kazański A., Przebieg strajków sierpniowych 1988 r. w Trójmieście, w: Zarejestrujcie nam „Solidarność”! Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie. Materiały pokonferencyjne, red. A.Kubaj, M. Maciejowski, Szczecin: IPN-KŚZpNP 2009, 119-142.

Kopacz J., Kopacz B., Biskup Solidarności Edward M. Frankowski, Stalowa Wola: Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej, Zarząd Regionu Ziemia Sandomierska NSZZ „Solidarność” 2007.

Kopacz J., Kopacz B., Dzieło solidarnych. Stalowa Wola: Fundacja Uniwersytecka 2011.

Krzysztofiński M., Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Stalowej Woli – oaza kultury niezależnej, w: Kościół i kultura niezależna, red. B. Tracz, Katowice: IPN-KSZpNP wKatowicach 2011, s. 148-159.

Kubaj A., Przebieg i konsekwencje strajku sierpniowego w porcie i zakładach komunikacji miejskiej Szczecina, w: Zarejestrujcie nam „Solidarność”! Strajk sierpniowy 1988 r. wSzczecinie. Materiały pokonferencyjne. Red. A. Kubaj, M. Maciejowski. Szczecin: IPN-KŚZpNP 2009, s. 93-117.

Kuberna E., Kalendarium strajków, W: Solidarność z Kościołem. Stalowa Wola 1980-1991, red. E. Kuberna, Sandomierz: Wydawnictwo i Drukarnia Diecezjalna 2003, s. 152-160.

Kuberna E., Wolna Polska w Kościele. Kalendarium Duszpasterskiego Ośrodka Kultury Chrześcijańskiej Parafii Matki Bożej Królowej Polski w Stalowej Woli 1983-1991, w: Solidarność z Kościołem. Stalowa Wola 1980-1991, red. E. Kuberna, Sandomierz: Wydawnictwo i Drukarnia Diecezjalna 2003, s. 59-132.

Nie można zdradzić Ewangelii…”. Rozmowy z abp. Ignacym Tokarczukiem, oprac. M. Krzysztofiński, Rzeszów−Kraków: IPN-KSZpNP, UJPII 2012.

Oświadczenie Komitetu Strajkowego NSZZ „Solidarność” Huty Stalowa Wola z dnia 1 IX 1988 r., „SMiS” 9(1988), nr 6, s. 2.

Przyczynek do genezy okrągłego stołu (posiedzenie Biura Politycznego KC PZPR z 21 VIII 1988 r.), Oorac. A. Dudek, „Arcana” 1999, nr 30, s. 166.

Rozmowa z W. Wojtasem, „SMiS” 4(1988), nr 1, s. 1, 3.

Stanaszek B., „Zdecydowany przeciwnik ustroju”. Władze PRL wobec ks. Edwarda Frankowskiego, Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia 2007.

Strajk o „Solidarność”, scen. i reż. D. Garbacz, Stalowa Wola: Sztafeta 2008.

Strajk w HSW, „SMiS” 5(1988), nr 2, s. 1-3.

Strajk, „SMiS” 7(1988), nr 4, s. 1-2.

Tracz B., PZPR i lokalne elity władzy katowickiej wobec strajków 1988 r. na Górnym Śląsku, w: Zarejestrujcie nam „Solidarność”! Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie. Materiały pokonferencyjne, red. A. Kubaj, M. Maciejowski, Szczecin: IPN-KŚZpNP 2009.

Żaryn J., Kościół w PRL, Warszawa: IPN-KŚZpNP 2004.