Abstrakt

II Sobór Watykański miał przede wszystkim charakter pastoralny, o czym świadczy konstytucja Gaudium et spes. Ten dokument kwestię małżeństwa i rodziny umieszcza na pierwszym miejscu wśród problemów palących współczesnego świata i poświęca jej obszerny fragment swojej refleksji (KDK 47-52). Autor w swoim artykule uzasadnia tezę, że ten właśnie fragment miał istotny wpływ na koncepcję i działalność duszpasterstwa rodzin w Polsce. Soborowe nauczanie na temat małżeństwa i rodziny znalazło miarodajną interpretację i rozwinięcie w dokumentach papieży: Pawła VI (głównie encyklika Humanae vitae) i Jana Pawła II (zwłaszcza adhortacja Familiaris consortio, encyklika Evangelium vitae, List do rodzin). Nauczanie papieskie pozwoliło duszpasterstwu rodzin głębiej zrozumieć sens przesłania soborowego oraz lepiej wcielić je w życie. Jednak łatwiej było przedstawić doktrynę Kościoła katolickiego w zakresie małżeństwa i rodziny, trudniej natomiast przekonać młodzież, narzeczonych i małżonków do zastosowania jej w życiu.

Pierwsza część artykułu zawiera analizę nowych aspektów nauczania soborowego na temat małżeństwa i rodziny. Wymownym przykładem było przejście od czysto prawnego ujęcia istoty małżeństwa, zawartego Kodeksie Prawa Kanonicznego (CIC) z 1917 r. do koncepcji małżeństwa jako wspólnoty życia i miłości. W sposób wyraźny akcent został położony na miłości, jako istotnego elementu sakramentu małżeństwa. Jan Paweł II określił to terminem communio personarum. Swoiste credo polskiego duszpasterstwa rodzin zostało wyrażone w wystąpieniu Jadwigi i Jacka Pulikowskich – audytorów podczas Synodu Biskupów o rodzinie w 2015 r. Autor przytacza treść ich wystąpienia.

Druga część artykułu analizuje fragment soborowego dokumentu Gaudium et spes, zatytułowany De matrimonii dignitate i ukazuje jego implikacje w polskim duszpasterstwie rodzin. Jest ono cennym dowodem troski Kościoła o tę podstawową komórkę każdego społeczeństwa, jaką stanowi rodzina.