„Pismo mówi, że On ma powstać z martwych” (J 20,9). Znaczenie odwołania się do Pisma w najwcześniejszych formach wyznania wiary w Zmartwychwstanie. Analiza teologicznofundamentalna

Paweł Borto

doi:10.18290/rt.2019.66.9-2

Data publikacji : 2019-08-27

Tom 66 Nr 9 (2019)

„Pismo mówi, że On ma powstać z martwych” (J 20,9). Znaczenie odwołania się do Pisma w najwcześniejszych formach wyznania wiary w Zmartwychwstanie. Analiza teologicznofundamentalna

Paweł Borto

https://orcid.org/0000-0001-9873-4368

DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2019.66.9-2

Abstrakt

Niniejszy artykuł omawia sposób, w jaki najwcześniejsze formy wyznania wiary w Zmartwychwstanie odwołują się do świadectwa Pisma Starego Testamentu. Analizie zostały poddane najważniejsze świadectwa wiary w Zmartwychwstanie wyrażone w aklamacjach i formułach wiary – zarówno te, w których nie pojawia się bezpośrednie odwołanie się do Pisma, jak też i te, w których można wskazać nawiązanie do określonych miejsc w Piśmie. W analizie pominięto katechezy i hymny liturgiczne, stosując w wyborze kryterium diachroniczne wskazujące na pierwszeństwo chronologiczne aklamacji i formuł wiary.

Przeprowadzona analiza pozwoliła wykazać, że pierwszym punktem odniesienia dla wiary w Zmartwychwstanie nie jest Pismo, lecz świadectwo świadków, którzy spotkali Zmartwychwstałego, a więc u początku wiary w Zmartwychwstanie jest wydarzenie. Słowo Starego Testamentu samo w sobie jest niewystarczalne. Dopiero kiedy zaczyna się je odczytywać w świetle wydarzeń z życia Jezusa i w świetle Jego słów, można zacząć wskazywać na wypełnienie się Pisma w wydarzeniach paschalnych. Tak więc choć to nie Pismo jest początkiem wiary w Zmartwychwstanie, to zarazem wiara ta szuka odniesienia w Piśmie – lecz nie w pojedynczych tekstach Pisma, ale w Piśmie czytanym jako jedno wielkie świadectwo o zbawczym Bożym działaniu. W pierwszych formułach wiary w Zmartwychwstanie oraz w aklamacjach utrwalony został zarazem pewien sposób lektury Pisma, który stanowi wzorzec dla budowania argumentacji skrypturystycznej w teologii fundamentalnej, ponieważ ukazuje on, że Pismo jest tu czytane najpierw jako całość (egzegeza kanoniczna) oraz w świetle tradycji apostolskiej i z uwzględnieniem analogii wiary, na co zwraca uwagę Benedykt XVI w dokumencie Verbum Domini.

Słowa kluczowe:

zmartwychwstanie, Pismo, argument skrypturystyczny

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska Verbum Domini, Watykan 2010.

Borto P., Teologicznofundamentalne znaczenie najstarszych nowotestamentalnych formuł wiary w zmartwychwstanie, „Roczniki Teologiczne” 62(2015), z. 9, s. 55-76.

Bush L.R., „Apostolic Hermeneutics: `Proof Texts' and The Resurrection”, „Criswell Theological Review” 2(1988), nr 2, s. 291-307.

Dempster S.G., From slight peg to cornerstone to capstone: the resurrection of Christ on „the third day” according to the Scriptures, „The Westminster Theological Journal” 76(2014), s. 371-409.

Dola T., Historyczna interpretacja formuły „zmartwychwstał dnia trzeciego”, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 9(1982), s. 87-112.

Dola T., Mitologiczna interpretacja formuły „trzeciego dnia zmartwychwstał”, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 10(1983), s. 21-48.

Dola T., Próby egzegetycznej interpretacji formuły „trzeciego dnia zmartwychwstał”, „Studia Theologica Varsaviensia” 22(1984), nr 1, s. 18-33.

Dola T., Rozwój interpretacji formuły „zmartwychwstał dnia trzeciego”, „Roczniki Teologiczne” 32(1985), z. 2, s. 51-65.

Hoffmann P., Auferstehung Jesu Christi. II. 1. Neues Testament, w: Theologische Realenzyklopädie, t. IV, Walter de Gruyter, Berlin 1979, s. 478-513.

Jankowski A., Rozwój chrystologii Nowego Testamentu, WAM, Kraków 2005.

Kessler H., La risurrezione di Gesù Cristo. Uno studio biblico teologico-fondamentale e sistematico, tłum. C. Danna, Queriniana, Brescia 20102.

Kremer J., La risurrezione di Gesù Cristo, w: Corso di teologia fondamentale. 2. Trattato sulla rivelazione, red. W. Kern, H.J. Pottmeyer, M. Seckler, tłum. P. Stagi, Queriniana, Brescia 1990, s. 203-229.

Langkammer H., Nowy Testament o zmartwychwstaniu Chrystusa i naszym zmartwychwstaniu, Biblos, Tarnów 2010.

Langkammer H., Śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa w najstarszych formułach wiary, w: W posłudze Słowa Pańskiego. Księga pamiątkowa poświęcona ks. prof. dr. hab. Józefowi Kudasiewiczowi z okazji 70-lecia urodzin, red. S. Bielecki, H. Ordon, H. Witczyk, Jedność, Kielce 1997, s. 282-293.

Ledwoń I.S., Skrypturystyczny argument, w: Leksykon teologii fundamentalnej, red. M. Rusecki, K. Kaucha, I. S. Ledwoń, J. Mastej, Wydawnictwo M, Lublin−Kraków 2002, s. 1102-1106.

Lehmann K., Auferweckt am dritten Tag nach der Schrift, Herder, Freiburg im Breisgau 19693.

Lüdemann G., Das frühe Christentum nach den traditionen der Apostelgeschichte. Ein Kommentar, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1987.

Łach J., Wyznanie wiary zapisane w 1Kor 15,3-8, „Bobolanum” 11(2000), nr 2, s. 385-415.

Margerie B. de, Le troisième jour, selon les Écritures, il est ressuscité. Importance théologique d'une recherche exégétique, „Revue des Sciences Religieuses” 60(1986), nr 3-4, s. 158-188.

Mastej J., Staurologiczno-rezurekcyjna wiarygodność chrześcijaństwa, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.

Mendecki R., Modlitwa Osiemnastu Błogosławieństw, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 37(1984), nr 2, s. 140-143.

Novakovic L., Raised from the Dead according to Scripture. The Role of Israel's Scripture in the Early Christian Interpretations of Jesus' Resurrection, Bloomsbury T&T Clark, London−New Delhi 2012.

Paciorek A., 1Kor 15,3b-8 synteza chrześcijańskiej doktryny o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa, „Roczniki Biblijne” 57(2010), nr 2, s. 123-142.

Papieska Komisja Biblijna, Naród żydowski i jego święte pisma w Biblii chrześcijańskiej, tłum. R. Rubinkiewicz, Verbum, Kielce 2002.

Penna R., I ritratti originali di Gesù il Cristo. Inizi e sviluppi della cristologia neotestamentaria. I. Gli inizi, San Paolo, Cinisello Balsamo 1996.

Penna R., I ritratti originali di Gesù il Cristo. Inizi e sviluppi della cristologia neotestamentaria. II. Gli sviluppi, San Paolo, Cinisello Balsamo 1999.

Pesch R., Zur Entstehung des Glaubens an die Auferstehung Jesu, „Theologische Quartalschrift” 153(1973), s. 201-228.

Pierwsi świadkowie. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, red. M. Starowieyski, tłum. A. Świderkówna, Znak, Kraków 1988.

Prosperi P., „Novum in Vetere latet. Vetus in Novo patet”: Toward a Renewal of Typological Exegesis, „Communio” 37(2010), nr 3, s. 389-424.

Rusecki M., Pan zmartwychwstał i żyje. Zarys teologii rezurekcyjnej, PAX, Warszawa 2006.

Rusecki M., Argument skrypturystyczny, w: M. Rusecki, Traktat o wiarygodności chrześcijaństwa, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2010, s. 83-111.

Seweryniak H., Teologia fundamentalna, t. 1, Więź, Warszawa 2010.

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Bożym Objawieniu Dei Verbum, Watykan 1965.

Witczyk H., Narodziny wiary w cielesne zmartwychwstanie Jezusa z Nazaretu, „Verbum Vitae” 15(2009), s. 209-227.

Zeilinger F., Wiara w zmartwychwstanie w Biblii, tłum. G. Rawski, WAM, Kraków 2011.