Abstrakt

W nawiązaniu do poprzedniego artykułu [66(2019), zeszyt 8] trzeba stwierdzić, że teksty liturgiczne na cześć Świętych Trzech Króli za podróżujących i pielgrzymów wpisują się w ogromny skarbiec modlitw Kościoła przewidzianych dla tego typu liturgii. Wspomniani wyżej Święci, obok św. Jakuba Starszego, św. Rafała Archanioła, św. Juliana, św. Krzysztofa i św. Mikołaja, uważani byli i są za patronów podróżujących i pielgrzymujących. Z tego bogactwa modlitw niewiele tekstów pozostaje w użytku w liturgii posoborowej Kościoła. Zadziwiające jest to, że mszały kolońskie XV i XVI wieku nie zawierają formularzy mszalnych De tribus regibus pro iter agentibus, natomiast praktycznie w całej Europie można je znaleźć w mszałach średniowiecznych.

W niniejszym artykule przedstawione zostały kolejne trzy formularze mszalne. Kościół w euchologii tych formularzy wspomina najpierw szczęśliwą podróż mędrców ze Wschodu pod przewodem niezwykłej gwiazdy do nowo narodzonego Mesjasza w celu obdarowania Go niezwykłymi darami, a także drogę powrotną do domu. Następnie prosi dla wiernych pielgrzymujących, za przyczyną tych Świętych, o drogę przebiegającą w pokoju, zdrowiu i pomyślności, a sam Chrystus – prawdziwe Słońce, prawdziwa Gwiazda i prawdziwa Światłość – niech ich prowadzi do upragnionego celu pielgrzymki. Dalej Kościół prosi o Boskiego Towarzysza drogi – Anioła pokoju – dla pielgrzymów, który ma ich strzec przed niebezpieczeństwami duszy i ciała, a także przed atakami szatana, by mogli stać się towarzyszami Ducha Świętego. W końcu Kościół odwołuje się do dziejów Syna Bożego, który przez Ojca został posłany na łono Dziewicy, stał się człowiekiem, cierpiał i umarł, a także do aniołów przy grobie jako świadków Jego zmartwychwstania. Rola aniołów przedłuża się i manifestuje w opiece dniem i nocą nad pielgrzymami – o co także prosi Kościół. Tekst pierwszego czytania stanowi fragment proroctwa Izajasza (Iz 60,1-6), gdzie jest mowa o pielgrzymce narodów z darami do Jerozolimy i do światłości, czyli do Pana. Podobnie fragment Księgi Rodzaju opowiada o podróży Abrahama w towarzystwie anioła do jego nowej ojczyzny (Rdz 24,7). Oba teksty przerzucają most do kolejnych dwóch perykop, w których opisane są: podróż magów z darami ze Wschodu do Betlejem, do Syna Bożego (Mt 2,1-12) oraz nakaz misyjny dla apostołów zakładający zaufanie w Bożą pomoc w drodze (Mt 10,7-8), co jest typowym motywem pielgrzymowania. Źródłami antyfon mszalnych (introitus, graduale, offertorium i communio) są fragmenty biblijne z psalmów i ksiąg, które stanowią czytania mszalne, stąd powtarzające się motywy: prowadzenie przez Boga w drodze, zaufanie Bogu, gwiazda na Wschodzie, podróż magów z darami i adoracja Króla królów. Sekwencja posiada 10 zwrotek i jest tekstem niebiblijnym. Najpierw zgromadzeni są zachęceni do uwielbienia majestatu Bożego, następnie tekst porusza narodzenie Chrystusa i pokłon mędrców z darami, których mistyczne znaczenie jest wyjaśnione (zw. 1-5).

W dalszych zwrotkach wspomniane jest przeniesienie relikwii i ich kult w Kolonii (zw. 6-9). Na końcu umieszona została prośba, by Chrystus, za przyczyną mędrców, zaprowadził wiernych do życia wiecznego (zw. 10).