Wartości ludzkie i chrześcijańskie w obrzędach narodzinowych Gidarów z północnego Kamerunu

Jarosław  Różański

doi:10.18290/rt20679-8

Data publikacji : 2020-09-29

Tom 67 Nr 9 (2020)

Wartości ludzkie i chrześcijańskie w obrzędach narodzinowych Gidarów z północnego Kamerunu

Jarosław Różański

https://orcid.org/0000-0002-1678-2487

DOI: https://doi.org/10.18290/rt20679-8

Abstrakt

Obrzędy narodzinowe u Gidarów (Północny Kamerun) – podobnie jak i innych ludów – stanowiły jeden z pierwszych czynników integrujących wspólnotę etniczną. Artykuł przedstawia najpierw schemat obrzędów narodzinowych u Gidarów, a następnie prezentuje zawarte w nich wartości, m.in. wartość rodziny i solidarności rodowej, solidarność ze wspólnotą terytorialną, szacunek dla życia, duchową wizję życia. Wskazuje także na odniesienie w tych obrzędach do Boga (Maɳgɘlva) jako Stwórcy i Dawcy życia. Na koniec wskazuje na wartości tych obrzędów dla wspólnoty Kościoła katolickiego, który zakorzenia się coraz bardziej w miejscowej kulturze i przedstawia możliwości inkulturacji Ewangelii.

Słowa kluczowe:

obrzędy narodzinowe Gidarów, język gidar, chrzest, misje, północny Kamerun, inkulturacja, chrześcijaństwo w północnym Kamerunie

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Baptême des petits. Français-Foulfoulde. Garoua, 1994.

Baskouda, Jean-Baptiste Shelley. Kirdi est mon nom. Yaoundé: Saint-Paul, 1993.

Baumann, Hermann, Westermann, Diedrich. Les peuples et les civilisations de l’Afrique suivi de les langues et l’éducation. Traduction française par H. Homburger. Paris: Payot, 1948.

Collard, Chantall. „Du bon ordre des enfants. Etude sur la germanité guidar”. Anthropologie et Société 4, nr 2 (1980): 39–64.

Collard, Chantall. „La société guidar du Nord-Cameroun. Compte rendu de mission”. L’homme – Revue Française d’Anthropologie 11, nr 4 (1971): 91–95.

Collard, Chantall. „Les ’noms-numéros’ chez les Guidar”. L’homme – Revue Française d’Anthropologie 13, nr 3 (1973): 45–59.

Collard, Chantall. Organisation sociale des Guidar ou Baynawa (Cameroun septentrional) [mps]. Paris: Paris X – Nanterre. 1977 (dysertacja doktorska złożona na uniwersytecie Paris X – Nanterre).

Douffissa, Albert. Les noms chez les Ɗiy na Kaɗa : identité, histoire et philosophie d’un peuple. Yaoundé: Saagraph, 2004.

Eliade, Mircea. Traktat o historii religii. Tłumaczenie Jan Wierusz-Kowalski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966.

Frajzyngier, Zygmunt. A Grammar of Gidar. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2008.

Froelich, Jean-Claude. Les montagnards paléonigritiques. Paris: ORSTOM, 1968.

Jaouen, René. „Le rituel de la naissance au Nord-Cameroun et au Tchad. Session d’anthropologie, Garoua, 27 juin – 1 juillet 1977”. W Session d’anthropologie, Garoua, 27 juin – 1 juillet 1977 [mps], 1–21. Garoua, 1977.

Kozioł, Władysław, Mainglé, Jean. Grammaire guidar [mps]. Figuil, 1993.

Krzemiński, Tadeusz. „Guidarskie święto bliźniąt”. W Misjonarze polscy w świecie, t. 1, 230–234. Paris: Nasza Rodzina, 1976.

Krzemiński, Tadeusz. Wspomnienia Misjonarza. Warszawa: CAN Andrzej Cedro, 2004.

Kurek, Antoni. Wierzenia i obrzędy Gidarów, ludu północnokameruńskiego. Studium historyczno-hermeneutyczne, 293–307. Warszawa 1988.

Lembezat, Bertrand. Les populations païennes du Nord-Cameroun et de l’Adamawa. Paris: Presses Universitaires de France, 1961.

Lestringant, Jacques. Le pays de Guider au Cameroun. Essai d’histoire régionale. Versailles, 1964.

Les Kirdi du Nord-Cameroun, red. Yves Schaller. Strasbourg: Imprimerie des Dernières Nouvelles, 1973.

Le village Djougui. 20 ans d’expérience d’un Comité de développement Au Nord Cameroun, red. Albert Douffissa. Djougi: Comité de Développement de Djougi, 2009.

Mali’i ahin ti maya ta. Przysłowia gizigijskie, red. Jarosław Różański. Warszawa: Mama Africa, 2000.

Missel de makada. I Sazlaga na Messe. Liturgie de la Messe. Figuil–Poznań: Les Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 1997.

Missel de makada. II ɘzva „A”. Lectures du missel dominical et festif, Année A. Figuil–Poznań: Les Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 1996.

Missel de makada. III ɘzva „B”. Lectures du missel dominical et festif, Année B. Figuil–Poznań: Les Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 1996.

Missel de makada. III ɘzva „C”. Lectures du missel dominical et festif, Année C. Figuil–Poznań: Les Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 1994.

Pawlik, Jacek Jan. „Tradycyjna rodzina afrykańska wobec dzieci”. W Dzieci żyjące na ulicy – nowe zjawisko miast afrykańskich, red. Jarosław Różański, 9–26. Warszawa: Komisja Episkopatu Polski ds. Misji, Missio–Polonia, 2004.

Pawlik, Jacek Jan. Zaradzić nieszczęściu. Rytuały kryzysowe u ludu Basari z Togo. Olsztyn: Studio Poligrafii Komputerowej „SQL”, 2006.

Piłaszewicz, Stanisław. Języki czadyjskie. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1998.

Psaumes na Makada (gidar). Traduction, rédaction et révision linguistique: Loucien Bouba, Théophile Doulaneni, Władysław Kozioł, André Madi, Jean Maingle, Maurice Oumarou, Jarosław Różański, Krzysztof Zielenda. Figuil (Cameroun) – Varsovie (Pologne) : Missionaires Oblats de Marie Immaculée, 2015.

Rituale Romanorum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, Ordo baptismi parvulorum. Editio typica altera. Città del Vaticano: Typis Polyglottis Vaticanis, 1973.

Różański, Jarosław. Inkulturacja Kościoła wśród ludów Środkowego Sudanu. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny, 2004.

Różański, Jarosław. „Matka-rodzicielka – kobieta w tradycji północnokameruńskiej”. W Ewangelia między tradycją i współczesnością, red. Jarosław Różański, Paweł Szuppe, 71–84. Warszawa: Missio–Polonia, 2003.

Seligman, Charles G. Ludy Afryki. Przełożyła Elżbieta Promińska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.

Əmanman Meleketeni. Nouveau Testament, guidar. Traduction, rédaction et révision linguistique: Loucien Bouba, Théophile Doulaneni, Władysław Kozioł, Jean Maingle, Maurice Oumarou, Jarosław Różański, Krzysztof Zielenda. Pelplin: Bernardinum, 2008.

Zielenda, Krzysztof. „Iż Gidarzy nie gęsi”. Misyjne Drogi nr 3 (1997): 39.

Zielenda, Krzysztof. Wspólnototwórczy wymiar tradycyjnych religii północnokameruńskich ludów kirdyjskich [kps]. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 1998 (rozprawa doktorska z misjologii napisana na Wydziale Teologicznym Akademii Teologii Katolickiej pod kierunkiem ks. dra hab. Antoniego Kurka OMI, profesora nadzwyczajnego ATK).

Ziomek, Jacek. Katolicka praktyka chrztu dzieci wobec gidarskich obrzędów narodzinowych [mps], 15–28. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny, 2013 (praca magisterska napisana na seminarium prof. UKSW dr. hab. Jarosława Różańskiego OMI).