Wszechmocny Bóg i niewolna wola. Kluczowe motywy luterskiej teologii w interpretacji współczesnych badaczy jego spuścizny

Jerzy  Sojka

doi:10.18290/rt20677-7

Data publikacji : 2020-07-30

Tom 67 Nr 7 (2020)

Wszechmocny Bóg i niewolna wola. Kluczowe motywy luterskiej teologii w interpretacji współczesnych badaczy jego spuścizny

Jerzy Sojka

https://orcid.org/0000-0003-1154-5658

DOI: https://doi.org/10.18290/rt20677-7

Abstrakt

Artykuł skupia się na dwóch wątkach teologii Marcina Lutra – jego wizji Boga i pojmowaniu wolności woli. Czyni to przez pryzmat dwóch współczesnych interpretacji teologii Reformatora przygotowanych przez renomowanych luterologów – Oswalda Bayera i Hansa-Martina Bartha. Ich odmienne w swej perspektywie i uporządkowaniu analizy ukazują teologię Marcina Lutra jako przepojoną radykalną wizją Boga wszechmocnego i pasywnego człowieka, który nie posiada wolności woli w kwestii zbawienia. Te rekonstrukcje teologii wittenberczyka zostały wpisane w pochodzącą od Albrechta Beutela diagnozę kluczowych struktur teologii Marcina Lutra: jej zakorzenienie w chrystocentrycznej wykładni Pisma Świętego, jej pojmowanie w kategoriach sztuki rozróżniania oraz jej oparcie na doświadczeniu.

Słowa kluczowe:

Marcin Luter, Bóg, wolność woli, teodycea, Oswald Bayer, Hans-Martin Barth, Albrecht Beutel

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Barański Łukasz, Sojka Jerzy: Reformacja, t. 1-2, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2016-2017.

Barth Hans-Martin: Der Teufel und Jesus Christus in der Theologie Martin Luthers, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1967.

Barth Hans-Martin: Die Theologie Martin Luthers: Eine kritische Würdigung, Gütersloh: Gütersloher Verlag-Haus 2009.

Barth Hans-Martin: The Theology of Martin Luther: A Critical Assessment, Minneapolis: Fortress Press 2013.

Bayer Oswald: Martin Luthers Theologie. Eine Vergegenwärtigung, Tübingen: Mohr Siebeck 20042.

Bayer Oswald: Martin Luther’s Theology: A Contemporary Interpretation, Grand Rapids, MI: Eerdmans 2008.

Bayer Oswald: Promissio. Geschichte der reformatorischen Wende in Luthers Theologie, wyd. 2, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 1971.

Beutel Albrecht: Theologie als Erfahrungwissenschaft, w: Luther Handbuch, red. Albrecht Beutel, wyd. 2, Tübingen: Mohr Siebeck 2010, s. 454-459.

Beutel Albrecht: Theologie als Schriftauslegung, w: Luther Handbuch, red. Albrecht Beutel, wyd. 2, Tübingen: Mohr Siebeck 2010, s. 444-449.

Beutel Albrecht: Theologie als Unterscheidungslehre, w: Luther Handbuch, red. Albrecht Beutel, wyd. 2, Tübingen: Mohr Siebeck 2010, s. 450-454.

Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. Ignacy Bokwa, Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha 2007.

Cruciger Elisabeth, Jedyny Synu Boży, w: Śpiewnik ewangelicki, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2002, nr 107.

D. Martin Luthers Werke: Kritische Gesamtausgabe. Abteilung Deutsche Bibel, Weimar: Böhlau 1906-1961.

D. Martin Luthers Werke: Kritische Gesamtausgabe. Abteilung Tischreden, Weimar: Böhlau 1912-1921.

D. Martin Luthers Werke: Kritische Gesamtausgabe, Weimar: Böhlau 1883-2009.

Dieter Theodor: Der junge Luther und Aristoteles, Berlin–New York: de Gruyter 2001.

Dieter Theodor: Luther as Late Medieviel Theologian. His Positive and Negative Use of Nominalism and Realism, w: The Oxford Handbook of Martin Luther’s Theology, red. Robert Kolb, Irene Dingel, L’ubomír Batka, Oxford: Oxford University Press 2014, s. 31-48.

Dieter Theodor: Luther und die Philosophie, w: Luther, Katholizität und Reform. Wurzeln – Wege – Wirkungen, Padeborn–Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt 2016, s. 60-88.

Duży katechizm, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, wyd. 3, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2011, s. 57-131.

Kaufmann Thomas: Geschichte der Reformation, Frankfurt am Main–Leipzig: Verlag der Weltreligionen 2009.

Lichtner Irena: Afirmacja życia. Kwestia doczesności w teologii Marcina Lutra, Dzięgielów: Wydawnictwo Warto 2012.

Luter Marcin: O niewolnej woli, przeł. Wiktor Niemczyk, Świętochłowice: Towarzystwo Upowszechniania Myśli Reformowanej „Horn” 2002.

Luter Marcin: Wyznanie o Wieczerzy Pańskiej, przeł. Józef Pośpiech, wyd. 2, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2014.

Lutherische Identität. Lutheran Identity, red. Theodor Dieter, Leipzig: Evangelische Verlagsanstalt 2019. Luterańska tożsamość. Trzy zestawy tez dotyczących tożsamości luterańskie, nr 78, w: Luterańska tożsamość i ekumenizm, red. J. Sojka, Warszawa: Wydawnictwo Warto 2020, s. 19-111.

Melanchton Philipp: Loci communes 1521. Lateinisch-deutsch, przeł. Horst-Georg Pöhlmann, wyd. 2, Gütersloh: Gütersloher Verlag-Haus 1997.

Niemczyk Wiktor: Kontrowersja dogmatyczna między Erazmem a Lutrem na temat wolności ludzkiej woli, w: Teologia wiary. Teologia ks. Marcina Lutra i ksiąg wyznaniowych Kościoła Luterańskiego, red. Manfred Uglorz, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2007, s. 180-202.

Niemczyk Wiktor: Wstęp, w: Marcin Luter, O niewolnej woli, przeł. Wiktor Niemczyk, Świętochłowice: Towarzystwo Upowszechniania Myśli Reformowanej „Horn” 2002, s. 11-36.

Oberman Heiko A.: Marcin Luter. Człowiek między Bogiem a diabłem, przeł. Elżbieta Adamiak. Gdańsk: Wydawnictwo Marabut.

Pesch Otto Hermann: Theologie der Rechtfertigung bei Martin Luther und Thomas von Aquin, Mainz: Matthias-Grünewald-Verlag 1967.

Schilling Heinz: Marcin Luter. Buntownik w czasach przełomu, przeł. Jerzy Kałążny, Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje 2017.

Wspólna deklaracja w sprawie nauki o usprawiedliwieniu, w: Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, red. Karol Karski, Stanisław Celestyn Napiórkowski, Lublin: TN KUL 2003, s. 499-512.

Wyznanie augsburskie, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, wyd. 3, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Augustana 2011, s. 143-163.