Stefan Wyszyński: The Lublin’s Period of Episcopal Ministry (1946-1949)

Ryszard  Ficek

doi:10.18290/rt21684-4

Data publikacji : 2021-07-13

Tom 68 Nr 4 (2021)

Biskup Stefan Wyszyński: lubelski okres posługi pasterskiej (1946–1949)

Ryszard Ficek

https://orcid.org/0000-0001-5238-6767

DOI: https://doi.org/10.18290/rt21684-4

Abstrakt

Dnia 4 marca 1946 r. watykańska Kongregacja do Spraw Nadzwyczajnych, zajmująca się wówczas nominacjami biskupimi, przesłała do biura Prymasa Polski, kardynała Augusta Hlonda, dokument informujący o mianowaniu przez papieża Piusa XII pierwszych po wojnie biskupów polskich, a wśród nich także nowego biskupa lubelskiego, księdza Stefana Wyszyńskiego: „Beatissimus Pater promovit Reverendum D. Stephanum Wyszyński e clero vladislaviensi ad Ecclesiam Cathedralem Lublinensem. Eadem Sanctitas Sua concedit dicto Electo Stephano Wyszyński indultum recipiendi conssecrationem episcopalem necnon capiendae possessionis dioecesis Lublinensis priusqam ad eum Bullae Apostolicae pervenerint”.

W tym czasie biskup nominat miał mniej niż 45 lat. Pomimo tego, w dość krótkim okresie swoich rządów (2 lata i 8 miesięcy), biskup Wyszyński dokonał wielkiego dzieła. Przede wszystkim zapoczątkował odnowę i odbudowę diecezji ze zniszczeń wojennych i wprowadził ją na nowe drogi rozwoju. Niewątpliwie był to czas, który można określić mianem wielkiego zrywu i odrodzenia Kościoła w Polsce.

Powyższy artykuł ukazuje jak nominacja biskupia, jak też ingres do katedry lubelskiej otworzyły przed biskupem Wyszyńskim nowe perspektywy działań i wyznaczały kolejne zadania w ramach pasterskiego posługiwania Kościołowi w Polsce i na świecie. Co więcej – zdaniem autora niniejszego studium – ponad dwa i pół roku posługi w diecezji lubelskiej było też – swego rodzaju – poligonem doświadczalnym, gdzie biskup Wyszyński mógł wykorzystać, jak również rozwinąć doświadczenia duszpasterskie zdobyte wcześniej we Włocławku. Był to jednocześnie kolejny etap przygotowywania do podjęcia już wkrótce najważniejszych zadań w Kościele. Innymi słowy, lubelski okres posługi pasterskiej biskupa Wyszyńskiego okazał się niezmiernie cennym doświadczeniem w perspektywie późniejszej działalności jako ordynariusza diecezji gnieźnieńskiej i warszawskiej oraz Prymasa Polski.

Słowa kluczowe:

Biskup Stefan Wyszyński, diecezja lubelska, II wojna światowa, ideologia komunistyczna, Katolicki Uniwersytet Lubelski, odbudowa diecezji, inicjatywy duszpasterskie

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Czaczkowska, Ewa Katarzyna. Kardynał Wyszyński. Biografia. Kraków: Znak, 2013.

Dębiński, Józef. “Z dziejów Kościoła w PRL w latach 1945-1956.” Ateneum Kapłańskie (2002), 557, 138: 135-144.

Dudek, Antoni, Ryszard Gryz. Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989). Kraków: Znak, 2003.

Dziuba, Andrzej Franciszek. Kardynał Stefan Wyszyński. Kraków: WAM, 2010.

Dziuba, Andrzej Franciszek. “Polityczny wymiar aktywności chrześcijańskiej w nauczaniu Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego.” In: Nauczanie społeczne Kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. Andrzej Garbarz. [Materiały z sesji naukowej odbytej w Rzeszowie dnia 28.04.2001], 45-94. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2001.

Gach, Piotr. “Lubelskie posługiwanie sługi Bożego Stefana Wyszyńskiego.” Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej (2001), 75, 4: 1040-1044.

Goliński, Zdzisław. “Diecezja w latach 1939-1945. Prześladowania niemieckie duchowieństwa w diecezji lubelskiej, cz. 1: Aresztowania, mordy, deportacje.” Wiadomości Diecezjalne Lubelskie (1946), 23, 5: 321-332.

Goliński, Zdzisław. “Śp. ks. Biskup Władysław Goral sufragan lubelski.” Wiadomości Diecezjalne Lubelskie (1946), 23: 41-46.

Goliński, Zdzisław. “Wojenne losy gmachów kościelnych.” Wiadomości Diecezji Lubelskiej (1946), 23: 184-189.

Góra, Jan, Jan Grzegorczyk. Skrawek nieba albo o Ojcu i Królu. Poznań: Wydawnictwo Księgarnia Św. Wojciecha, 2001.

Kostewicz, Tadeusz. “Represje karne wobec osób duchownych w latach 1944-1950.” Niepodległość i Pamięć (1997), 4: 51-86.

Kowalski, Zdzisław. Muzeum Martyrologii. Lublin: Pod Zegarem, 1986.

Madajczyk, Czesław. Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. Vol. II. Warszawa: PWN, 1970.

Marczewski, Jarosław Roman. “Pięć lat internowania. Biskup lubelski Marian Leon Fulman na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu (1940-1945).” Tarnowskie Studia Teologiczne (2015), 34, 2: 5-46.

Marczewski, Jarosław Roman. “Powojenne losy biskupa Mariana Leona Fulmana.” In: Pater Ecclesiae Lublinensis. Studia w 65. rocznicę śmierci biskupa Mariana Leona Fulmana (1866-1945), red. Jarosław Roman Marczewski, 293-314. Lublin: Wydawnictwo Gaudium, 2010.

Młynarczyk, Stefan. “Diecezja w latach 1939-1944. Wojenne losy naszych gmachów kościelnych.” Wiadomości Diecezji Lubelskiej (1981), 55: 185-187.

Młynarczyk, Stefan. “Odbudowa katedry lubelskiej.” Wiadomości Diecezji Lubelskiej (1981), 55: 153-154.

Młynarczyk, Stefan. “Troska biskupa o seminarium duchowne lubelskie.” Wiadomości Diecezji Lubelskiej (1981), 55: 142-144.

Moszyński, Remigiusz, Leopold Policha. Lublin w okresie okupacji (1939-1944) na podstawie badań sądowych Miejskiej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Lublin, 1964.

Noskowa, Albina. “Na drodze do stworzenia PKWN – rola Moskwy.” Pamięć i Sprawiedliwość (2005), 2: 31-50.

Piłat, Leszek. “Metody działania Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie wobec Kościoła katolickiego w latach 1944-1949 w świetle zasobów archiwalnych lubelskiej Delegatury Urzędu Ochrony Państwa.” In: Aparat ucisku na Lubelszczyźnie w latach 1944-1956 wobec duchowieństwa katolickiego, red. Zygmunt Zieliński, 93-117. Lublin: RW KUL, 2000.

“Pismo Kongregacji do Spraw Nadzwyczajnych z 4 III 1946 r., podpisane przez jej sekretarza mons. Dominika Tardiniego.” In: Acta Hlondiana, Materiały do życia i działalności kardynała Augusta Hlonda, Prymasa Polski 1881–1948, red. Stanisław Kosiński, vol. 6, part 15. Ląd 1965–1988, 67 (mps bez sygn. w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Salezjanów w Lądzie).

Protokoły wizytacji kanonicznych przeprowadzonych przez biskupa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego w parafiach na terenach obecnej diecezji zamojsko-lubaczowskiej 1946-1938, zebrał, opracował i wstępem poprzedził bp Mariusz Leszczyński. Warszawa: IPN, 2020.

Pylak, Bolesław. Biskup lubelski, Prymas Tysiąclecia. Lublin: RW KUL, 1999.

Pylak, Bolesław. Stefan Wyszyński biskup lubelski. Lublin: RW KUL, 2000.

Reinisch, Jessica “Internationalism in Relief: The Birth (and Death) of UNRRA.” Past and Present (2011), 6: 258-289.

Romaniuk, Marian Piotr. Życie twórczość i posługa Prymasa Tysiąclecia. Vol. I. Warszawa: PAX, 1994.

Strzeszewski, Czesław. “Wielki Kanclerz KUL-u.” In: Wspomnienie o Księdzu Stefanie Kardynale Wyszyńskim, 84-87. Lublin: RW KUL, 2001.

Szwagrzyk, Krzysztof. Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, 1944-1956. Vol. I. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2005.

Terlecki, Ryszard. Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2007.

Wyszyński, Stefan. “Sursum corda. Z kazania do górali tatrzańskich. Zakopane 1957.” In: Idem. Wszystko postawiłem na Maryję, 142-148. Paris: Éditions du Dialogue.

Wyszyński, Stefan. “Do duchowieństwa (I niedziela Adwentu 1948 r.).” In: Listy Pasterskie Prymasa Polski 1946-1974, 86-89. Paris: Editions du Dialogue.

Wyszyński, Stefan. “List pasterski do duchowieństwa i wiernych diecezji lubelskiej o nominacji na arcybiskupa metropolitę gnieźnieńsko-warszawskiego.” Wiadomości Diecezjalne Lubelskie (1949), 26, 2: 69-71.

Wyszyński, Stefan. “Nie oczekujemy życia łatwego. Podczas ingresu do katedry lubelskiej 26.05.1946.” In: Nauczanie społeczne 1946-1981, 9-13.Warszawa: ODISS, 1990.

Wyszyński. Stefan. “Nowy Rok Boży – 1949 (Lublin, 19 I 1949).” In: Idem. Pro memoria. Zapiski z lat 1948-1949 i 1952-1953. 27-36. Warszawa: Wydawnictwo im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego, 2007.

Wyszyński, Stefan. Zapiski więzienne. Wrocław: Soli Deo, 1982.

Zahajkiewicz, Marek Tomasz. “Centralne urzędy i instytucje diecezjalne.” In: Dzieje archidiecezji lubelskiej (1805-2005), red. Marek Tomasz Zahajkiewicz, 51-83. Lublin: RW KUL, 2005.

Zahajkiewicz, Marek Tomasz. “Zarys historii archidiecezji lubelskiej.” In: Archidiecezja lubelska. Historia i administracja, red. Marek Tomasz Zahajkiewicz, 101-116. Lublin: RW KUL, 2000.