Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest wyciągnięcie wniosków o charakterze prawnym i teologicznym. Pierwszy podpunkt, który przedstawia prawną wartość i społeczno-polityczny kontekst nauczania papieskiego, pozwala na stworzenie podstaw dla dalszych teologicznych refleksji. Drugi podpunkt pozwala na wyodrębnienie teologii encykliki oraz jej znaczenia dla całości dokumentu. Ostatni podpunkt ujawnia, w jaki sposób prawne i teologiczne elementy przenikają się w tekście encykliki i jakie ma to konsekwencje dla eklezjologii i metodologii badań na styku teologii i prawa. Niniejszy artykuł przedstawia również wiele wspólnych punktów odniesienia dla teologii i prawa oraz podkreśla ich metodologiczną i wewnętrzną autonomię. Encyklika Pacem in terris Jana XXIII jest twórczą propozycją dla współpracy między teologią a prawem, w ramach której papież kieruje się zasadą skuteczności w postaci pragnienia, żeby stworzony przez niego katalog był nie tylko teoretyczny, ale faktycznie przestrzegany. Jego nauczanie koncentruje się na tematyce pokoju jako przede wszystkim prawnej kategorii, a zatem decydującej dla sprawiedliwego charakteru prawa jako takiego. Ze względu na związek między pokojem, Bożym porządkiem i misją Chrystusa istnieje przestrzeń wspólna dla spraw doczesnych regulowanych przez prawo oraz nadprzyrodzonych, które są przedmiotem teologii. Istnieją dwa alternatywne modele jedności ogólnoludzkiej: naturalny i kościelny. Mają one komplementarny charakter jako dwie drogi prowadzące do wspólnego celu i przyjmują postać dążenia do powszechnie upragnionego pokoju na ziemi i zjednoczenia ludzkości w Chrystusie, który jest samym pokojem. Papież używa języka prawnego, który charakteryzuje się otwartością teologii na prawo i odwrotnie. Do jego cech należą: realizm poznawczy, uniwersalne terminy, uniwersalne tematy, skuteczność społeczna, naturalizm prawny oraz wzajemna inspiracja.