Grobowiec Attyli na obcym globie: Zadanie Pétera Zsoldosa

Rafał Szczerbakiewicz

doi:10.18290/rh24721.4

Data publikacji : 2024-03-19

Tom 72 Nr 1 (2024)

Grobowiec Attyli na obcym globie: Zadanie Pétera Zsoldosa

Rafał Szczerbakiewicz

https://orcid.org/0000-0002-3506-1669

DOI: https://doi.org/10.18290/rh24721.4

Abstrakt

Uniwersalizm przesłań fantastyki przełomu lat 60. i 70. XX wieku powoduje, że powieść Pétera Zsoldosa Zadanie (węg. A feladat) z 1970 r., która powstała w komunistycznych Węgrzech, mieści się pomiędzy doświadczeniem s-f, podzielonej wówczas na „zachodnią” i „wschodnią”. Okoliczności historyczne i polityczne w powiązaniu z wyraźną skłonnością autora do uprawiania cenionej wówczas odmiany speculative fiction powodują, że jego powieść skutecznie można porównać, z jednej strony, do dokonań takich pisarzy jak bracia Arkadij i Boris Strugaccy czy Stanisław Lem, a z drugiej Ursula Le Guin. Podobne są genologiczne pomysły twórców, którzy używają kostiumu przygodowej space-opera zarazem do rozważań charakterystycznych dla speculative fiction, jak i futurystycznie dystopijnych projekcji. Najmniej jednoznaczna, ale zarazem najciekawsza, jest w powieści Zsoldosa jego węgierska tożsamość, która ujawnia się poprzez ślady refleksji etnicznych, odnoszących się do ideologicznych i historiozoficznych dramatów nowoczesnych Węgier.

Słowa kluczowe:

utopian studies, węgierska fantastyka naukowa, dystopia, speculative fiction

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Abensour, Miguel. „William Morris: The Politics of Romance”. W: Revolutionary Romanticism, red. Nicholas Blechman, 125–161. San Francisco: City Lights Books, 1999.

Bauman, Zygmunt. Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość. Przeł. Karolina Lebek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.

Blaim, Artur. „Anti-communist dystopias: fulfilled desire, unreality, gothic carnival”. W: Dystopia(n) Matters: On the Page, on Screen, on Stage, red. Fátima Vieira, 54–57. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2013.

Boym, Svetlana. The Future of Nostalgia. New York: Basic Books, 2001; e-book.

Colligs, Britta Maria. „The Forest as a Voice for Nature Ecocriticism in Fantasy Literature”. W: Images of the Anthropocene in Speculative Fiction Narrating the Future, red. Tereza Dědinová, Weronika Łaszkiewicz and Sylwia Borowska-Szerszun, 67–86. Lanham: Lexington Books, 2021.

Csicsery-Ronay JR., Istvan. „Towards the Last Fairy Tale: On the Fairy-Tale Paradigm in the Strugatskys’ Science Fiction, 1963–72. W: Russian science fiction literature and cinema: a critical reader, red. Anindita Banerjee. Boston: Academic Studies Press, 2018.

Czigányik, Zsolt. Utopia Between East and West in Hungarian Literature. London: Palgrave Macmillan, 2022.

Davis, Laurence. „Dystopia, Utopia and Sancho Panza”. W: Dystopia(n) Matters: On the Page, on Screen, on Stage, red. Fátima Vieira, 23–27. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2013.

Dědinová, Tereza; Weronika Łaszkiewicz i Sylwia Borowska-Szerszun. „The Anthropocene and Speculative Fiction. Introduction”. W: Images of the Anthropocene in Speculative Fiction Narrating the Future, red. T Tereza Dědinová, Weronika Łaszkiewicz i Sylwia Borowska-Szerszun, 1–24. Lanham: Lexington Books, 2021.

Featherstone, Mark. Planet Utopia. Utopia, Dystopia, and Globalisation. New York: Routledge, 2017.

Fekete, John. „Science Fiction in Hungary”. Science Fiction Studies 16, no. 2 (1989): 191–200.

Fortunati, Vita. „Why Dystopia Matters”. W: Dystopia(n) Matters: On the Page, on Screen, on Stage, red. Fátima Vieira, 28–36. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2013.

Gajewska, Agnieszka. Stanisław Lem. Wypędzony z Wysokiego Zamku. Biografia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2021.

Gajewska, Agnieszka. Zagłada i gwiazdy. Przeszłość w prozie Stanisława Lema. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016.

Germano Marques, Marta. „Nothing but something else. Displaying social dystopia”. W: Utopia(s) — Worlds and Frontiers of the Imaginary, red. Maria do Rosário Monteiro, Mário Ming Kong i Maria João Pereira Neto, 219–223. London: CRC Press, 2017.

Gomel, Elana. Science Fiction, Alien Encounters, and the Ethics of Posthumanism. Beyond the Golden Rule. London: Palgrave Macmillan, 2014.

Gottlieb, Erika. Dystopian Fiction East and West Universe of Terror and Trial. Montreal: McGill-Queen’s University Press, 2001.

Gyáni, Gábor. A Nation Divided by History and Memory. Hungary in the Twentieth Century and Beyond. New York: Routledge 2021.

Hanson, Carter F. Memory and Utopian Agency in Utopian/Dystopian Literature. Memory of the Future. New York: Routledge, 2020.

Harwood-Smith, Jennifer. Planets. W: The Routledge companion to imaginary worlds, red. Mark J. Wolf. New York: Routledge, 2018.

Jameson, Fredric. Archeologie przyszłości. Pragnienie zwane utopią i inne fantazje naukowe. Przeł. Maciej Płaza, Małgorzata Frankiewicz i Andrzej Miszk. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2011.

Kisantal, Tamás, „Beyond the Battlefields of Memory: Historical Traumas and Hungarian Literature”. Porównania 2, nr 27) (2020): 47–58. DOI: 10.14746/por.2020.2.3.

Kuczka, Peter, „Science Fiction in Hungary”. Extrapolation 23, no. 3 (wiosna 1982): 213–220.

Lendvai, Paul. Węgrzy. Tysiące lat zwycięstw w klęskach. Przeł. Adam Krzemiński i Bartosz Nowacki. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, 2016.

Levitas, Ruth. Uthopia As a Method. London: Palgrave Macmillan, 2013.

Levitas, Ruth. The Concept of Utopia. Bern: Peter Lang, 2010.

McManus, Patricia, Critical theory and dystopia. Manchester: Manchester University Press, 2022.

Milner, Andrew. Locating Science Fiction. Liverpool: Liverpool University Press, 2012; e-book.

Moylan, Tom. Demand The Impossible Science Fiction and the Utopian Imagination. Bern: Peter Lang, 2014.

Norledge, Jessica. The Language of Dystopia. London: Palgrave Macmillan, 2022.

Orliński, Wojciech. Lem. Życie nie z tej ziemi. Wołowiec: Wydawnictwo „Czarne”, 2017.

Pak, Chris. Terraforming. Ecopolitical Transformations and Environmentalism in Science Fiction. Liverpool: Liverpool University Press, 2016.

Rosenfeld, Aaron S. Character and Dystopia. The Last Men. New York: Routledge, 2021.

Rothberg, Michael. Multidirectional Memory: Remembering the Holocaust in the Age of Decolonization. Redwood City: Stanford University Press, 2009.

Sargent, Lyman Tower. „Do Dystopias Matter?”. W: Dystopia(n) Matters: On the Page, on Screen, on Stage, red. Fátima Vieira, 10–13. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2013.

Sargent, Lyman Tower. Utopianism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press: Oxford, 2010; e-book.

Stone, Katie, Eli Lee i Francis Gene-Rowe. „The Language of the Dusk: Anthropocentrism, Time, and Decoloniality in the Work of Ursula K. Le Guin. W: The Legacies of Ursula K. Le Guin. Science, Fiction, Ethics, red. Christopher L. Robinson, Sarah Bouttier i Pierre-Louis Patoine. London: Palgrave Macmillan 2021.

Storey, John. Radical utopianism and cultural studies: on refusing to be realistic. New York: Routledge, 2019.

Wolf-Meyer, Matthew J. Theory for the World to Come. Speculative Fiction and Apocalyptic Anthropology. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2019.

Zsoldos, Péter, A feladat. Budapest: Harmadik Kiadás, 1987; e-book.

Zsoldos, Péter. Zadanie. Przeł. Tadeusz Kulisiewicz. Warszawa: Iskry, 1982.