Impietas Gravissima – the Warsaw Confederation in the Papal Diplomacy’s Discourse in the Second Half of the Sixteenth Century

Dorota Gregorowicz

doi:10.18290/rh237102s.3

Data publikacji : 2024-02-20

Tom 71 Nr 2sp (2023)

Impietas gravissima – Konfederacja warszawska w dyskursie dotyczącym dyplomacji papieskiej w drugiej połowie XVI wieku

Dorota Gregorowicz

https://orcid.org/0000-0002-7443-7737

DOI: https://doi.org/10.18290/rh237102s.3

Abstrakt

Konfederacja warszawska stanowiła jedno z najistotniejszych zagadnień poruszanych w korespondencji dyplomatów papieskich rezydujących na terytorium polsko-litewskim w drugiej połowie XVI wieku oraz ich rzymskich zwierzchników. Niniejszy artykuł przedstawia rolę reprezentantów Stolicy Apostolskiej dla przebiegu wydarzeń bezkrólewia towarzyszących zatwierdzeniu słynnego aktu i wobec kwestii późniejszego włączania go do przysiąg kolejnych monarchów elekcyjnych. Analizie poddana została również narracja papieskich depesz dyplomatycznych w kontekście obecności w ich treści zagadnienia konfederacji. Omówiono dobór słów opisujących przedmiotowy akt, kontekst ich występowania, a także emocjonalny charakter dyskursu. Przeprowadzone badanie ukazało trudności, jakie papiescy dyplomaci napotykali w walce z dokumentem – brak pełnego wsparcia episkopatu i stronnictwa katolickiego, czy niechęć szlachty do ingerencji z zewnątrz. Obraz konfederacji warszawskiej w dyskursie dyplomatycznym Stolicy Apostolskiej ukazany został jako szkodliwy dla religii katolickiej, lokalnych struktur Kościoła, a także polsko-litewskiego państwa i monarchy.

Słowa kluczowe:

konfederacja warszawska, tolerancja religijna, papiestwo, Rzeczpospolita Obojga Narodów, kontrreformacja, nuncjatura apostolska, dyplomacja, dyskurs polityczny

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Besala, Jerzy. Stefan Batory. Poznań: Zysk, 2010.

Bues, Almut. “Polityka papieska wobec pierwszego bezkrólewia w Polsce.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 41 (1997): 131–139.

Dubas-Urwanowicz, Ewa. “Działalność polityczna Hannibala z Kapui w bezkrólewiu po śmierci Stefana Batorego.” In Nuncjatura Apostolska w Rzeczypospolitej, edited by Teresa Chynczewska-Hennel and Katarzyna Wiszowata-Walczak, 145–160. Białystok: IHiNP UWB, 2012.

Dzięgielewski, Jan. Sejmy elekcyjne, elektorzy, elekcje 1573–1674. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, 2003.

Gostyński, Tadeusz. Franciszek Krasiński – polityk złotego wieku. Warsaw, 1938.

Graziani, Antonio Maria. La vie du Cardinal Commendon. Lyon: Du Puis, 1702.

Gregorowicz, Dorota. “Dylematy papieskiej dyplomacji. Stanowisko polityczne Stolicy Apostolskiej a działalność nuncjusza Annibale Di Capua wobec elekcji 1587 roku.” In Wokół wolnych elekcji. O znaczeniu idei wyboru ‒ między prawami a obowiązkami w państwie polsko-litewskim XVI‒XVIII wieku, edited by Mariusz Markiewicz, Dariusz Rolnik and Filip Wolański, 143‒164. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.

Gregorowicz, Dorota. “The Polish-Lithuanian Interregna and Papal Diplomacy.” In Confessional Diplomacy in Early Modern Europe, edited by Roberta Anderson and Charlotte Backerra, 11‒38. London-New York: Routledge, 2021.

Gregorowicz, Dorota. “The Role of Papal Diplomats in the Interregnum’s Parliamentary Practice of the Polish-Lithuanian Commonwealth (16th‒17th centuries).” Dimensioni e problemi della ricerca storica 29 (1) (2016): 119‒148.

Gregorowicz, Dorota. Tiara w grze o koronę. Stolica Apostolska wobec wolnych elekcji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w drugiej połowie XVI wieku. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019.

Gruszecki, Stefan. Walka o władzę w Rzeczypospolitej Polskiej po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów (1572–1573). Warsaw: Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1969.

Grześkowiak-Krwawicz, Anna. Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2018.

Grzybowski, Stanisław. Henryk Walezy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985.

Lepszy, Kazimierz. “Walka sejmowa o konfederację warszawską w roku 1587.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 4 (1959): 113–135.

Malinowski, Mikołaj. “Wiadomość o życiu kardynała Commendoni’ego.” In Pamiętniki o dawnej Polsce z czasów Zygmunta Augusta obejmujące listy Jana Franciszka Commendona do Karola Boromeusza. Vol. V–LVII. Vilnius: R. Rafałowicz, 1851.

Nanke, Czesław. Z dziejów polityki Kuryi rzymskiej wobec Polski (1587–1589). Lviv: Towarzystwo Naukowe, 1921.

Niemyjski, Marcin. “Koronni senatorowie duchowni wobec kwestii pokoju religijnego w artykułach konfederacji generalnej warszawskiej w pierwszym bezkrólewiu po śmierci Zygmunta Augusta.” Białostockie Teki Historyczne 6 (2008): 53–75.

Olejnik, Karol. Stefan Batory. Warsaw: Rytm, 2013.

Pieńkowska, Anna. Zjazdy i sejmy z okresu bezkrólewia po śmierci Stefana Batorego. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2010.

Płaza, Stanisław. Próby reform ustrojowych w czasie pierwszego bezkrólewia (1572–1574). Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1969.

Serwański, Maciej. Henryk III Walezy w Polsce. Stosunki polsko-francuskie w latach 1566–1576. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976.

Serwański, Maciej. “La Confédération de Varsovie (1573).” In Conflitti e compromessi nell’Europa “di centro” fra XVI e XX secolo. Atti del 2 Colloquio Internazionale (Viterbo, 26–27 Maggio 2000), a cura di Gaetano Platania, 13–29. Viterbo: Sette città, 2001.

Sobieski, Wacław. “Si non iurabis – non regnabis.” Reformacja w Polsce 2 (1922): 54–70.

Tazbir, Janusz. Polska bez stosów. Warsaw: Iskry, 2009.

Uchańsciana, czyli zbiór dokumentów wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego prymasa i pierwszego księcia. Vol. 5: Jakób Uchański, arcybiskup gnieźnieński, (1502–1581): monografia historyczna, edited by Teodor Wierzbowski. Warsaw: J. Berger, 1892.