Na edukacyjnej ścieżce: od muzyki popularnej do niepopularnej

Barbara Literska

doi:10.18290/rh237012.8

Data publikacji : 2023-12-29

Tom 71 Nr 12 (2023)

Na edukacyjnej ścieżce: od muzyki popularnej do niepopularnej

Barbara Literska

https://orcid.org/0000-0001-6328-9401

DOI: https://doi.org/10.18290/rh237012.8

Abstrakt

Repertuar polskiej muzyki popularnej obfituje w szereg zapożyczeń i odniesień do muzyki już powstałej – wielkich mistrzów i muzyki źródeł (ludowej). Tytuł artykułu sygnalizuje cel rozważań, a jest nim wskazanie na potencjał edukacyjny tkwiący w muzyce popularnej, która słuchacza-amatora (osobę niewykształconą muzycznie) może doprowadzić do repertuaru dzisiaj niepopularnego, rozbrzmiewającego w filharmoniach. Może to się stać za pomocą utylitarnej analizy muzycznej, tj. prostego opisu tej muzyki, ujawniającego jej źródła. Ogniwem niezbędnym w procesie dochodzenia do mało znanego pierwowzoru jest przewodnik-profesjonalista, który aktu muzycznego uświadomienia może dokonać zarówno tuż przed prezentacją muzyki, jak i po jej wysłuchaniu. Przy tym kluczowym elementem tego procesu jest fascynacja kompozycją popularną wyrażona przez odbiorcę-amatora w najprostszych słowach (np. w mediach społecznościowych, w komentarzach na platformie YouTube). W artykule bazą do rozważań są dwie kompozycje z repertuarów: Anny Marii Jopek (piosenka „Uwoż mamo” z płyty Polanna), Natalii Kukulskiej (piosenka „Pod powieką” z płyty Czułe struny).

Słowa kluczowe:

polska muzyka popularna, transkrypcje Chopina, muzyka źródeł, intertekstualność

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Biesaga, Monika. „Uwoz mamo roz z cyklu Pieśni kurpiowskich op. 58 Karola Szymanowskiego – wobec ludowego pierwowzoru”. Open Music Rewiev, 23.03.2021, openmusicreview.art/ publikacje/uwoz-mamo-roz-z-cyklu-piesni-kurpiowskich-op-58-karola-szymanowskiego-wobec- ludowego-pierwowzoru/. Dostęp 17.06.2023.

Chodkowski, Andrzej, redaktor. Encyklopedia Muzyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995.

Cook, Nikolas. Przewodnik po analizie muzycznej. Tłum. Stanisław Będkowski, Musica Iagellonica, 2014.

Czaplejewicz, Eugeniusz, i Edward Kasperski, redaktorzy. Bachtin: Dialog – język – literatura. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.

Elster, Robert J., redaktor. International Who’s Who in Classical Music. Routledge, 2005.

Frith, Simon. Sceniczne rytuały. O wartości muzyki popularnej. Tłum. Marek Król, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.

Głowiński, Michał. Poetyka i okolice, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.

Gołąb, Maciej. „Dziewiętnastowieczne transkrypcje muzycznych arcydzieł. Próba typologii na przykładzie utworów Fryderyka Chopina”. Muzyka, t. 45, nr 1 2000, ss. 23-45.

Grajter Małgorzata, „Obecność arcydzieł muzyki klasycznej w popkulturze”. Współczesna kultura muzyczna a popkultura. Spotkania, dialogi, konfrontacje, red. Ewa Kowalska-Zając, Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, 2021, ss. 161-178.

Hamm, Charles, Robert Walser Jacqueline Warwick i Garrett Charles Hiroshi. „Popular Music”. Grove Music Online, www.oxfordmusiconline.com/grovemusic /view/10.1093/gmo/ 9781 561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-1002259148. Dostęp: 10.05.2020, s. 14.

Hitchcock, Wiley H. „Tin Pan Alley”. The new Grove dictionary of music and musicians, red. Stanley Sadie, Volume 25, Taiwan to Twelve Apostles. Macmillan Publishers i Grove’s Dictionaries, 2001, ss. 502-503.

Jeziński, Marek, i Łukasz Wojtkowiak, redaktorzy. Sztuka i polityka. Muzyka popularna. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.

Jeziński, Marek. Muzyka popularna i jej odbiorcy w poszukiwaniu autorytetu. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2017.

Jopek, Anna Maria. Oficjalna strona. annamariajopek.pl/pl/#content. Dostęp 16.02.2023.

Jopek, Anna Maria. Polanna, pełny opis płyty. annamariajopek.pl/pl/index.php/muzyka/polanna/. Dostęp 18.02.2023.

Kasjaniuk, Grzegorz. Zło w popkulturze. Rynek muzyczny. Fronda, 2020.

Kennedy, Michael, redaktor. The concise Oxford dictionary of music. Oxford University Press, 1980.

Kubler, Georg. Kształt czasu. Uwagi o historii rzeczy. Tłum. Jacek Hołówka, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.

Kukulska, Natalia. Oficjalna strona. www.natalia kukulska.pl. Dostęp 19.02.2023.

Kydryński Marcin. „Komentarz do płyty”. Polanna. annamariajopek.pl/ pl/index.php/muzyka/ polanna/. Dostęp 18.02.2023.

Literska, Barbara. „Czy Chopin zabronił? O przekraczaniu granic Chopinowskiego oryginału w jego transkrypcjach”, Polski Rocznik Muzykologiczny, t. 15, 2016, ss. 135-152.

Literska, Barbara. „Muzyka w pokoju i dla pokoju. O wybranych aspektach muzycznej recepcji Chopina w dziewiętnastowiecznej Europie”. Pokój jako przedmiot międzykulturowej edukacji artystycznej, red. Jarosław Chaciński, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, 2007, ss. 326-334.

Literska, Barbara. Nineteenth-Century Transcriptions of Works by Fryderyk Chopin. Tłum. John Comber. Series: Eastern European Studies in Musicology vol. 16, ed. Maciej Gołąb. Peter Lang Publishing, 2020.

Literska, Barbara. Dziewiętnastowieczne transkrypcje utworów Fryderyka Chopina: aspekty historyczne, teoretyczne i estetyczne. Musica Iagellonica, 2004.

Michalski, Dariusz. Piosenka przypomni ci... czyli historia polskiej muzyki rozrywkowej (lata 1945-1958). Iskry, 2010.

Michalski, Dariusz. Powróćmy jak za dawnych lat... czyli historia polskiej muzyki rozrywkowej (lata 1900-1939), Iskry, 2007.

Middleton, Richard, i Peter Manuel. „Popular Music”. The new Grove dictionary of music and musicians, red. Stanley Sadie, vol. 20: Pohlman to Recital. Macmillan Publishers i Grove’s Dictionaries, 2001, ss. 128-166.

Miecznikowski, Piotr. „Wspólnym wątkiem utworów jest czułość – mówi Natalia Kukulska o płycie ‘Czułe struny’. Wywiad”. Empik. Słucham. www.empik.com/empikultura/wspolnym-watkiem- utworow-jest-czulosc-mowi-natalia-kukulska-o-plycie-czule-struny-wywiad,114461,a. Dostęp 18.02.2023.

Morawski, Stefan. Na zakręcie: od sztuki do po-sztuki. Wydawnictwo Literackie, 1985.

Pabjan, Barbara. „Recepcja postaci i twórczości Chopina we współczesnym społeczeństwie polskim”. Chopin w kulturze polskiej, red. Maciej Gołąb, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009, ss. 69-113.

Panek, Wacław. Jazz, beat i rozrywka. Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1973.

Panek, Wacław. Mity muzycznej rozrywki: z notatnika obserwatora, Instytut Wydawniczy CRZZ, 1976.

Skierkowski, Władysław. „Puszcza Kurpiowska w pieśni: część druga”. Rocznik Towarzystwa Naukowego w Płocku 1930-1931, ss. 1–160. pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=15185. Dostęp 5.03.2023.

Strzelecki, Marcin. „Teoria muzyki wobec kultury popularnej – możliwości, ograniczenia, perspektywy”. Współczesna kultura muzyczna a popkultura. Spotkania, dialogi, konfrontacje, red. Ewa Kowalska-Zając, Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, 2021, ss. 19-43.

Tomaszewski, Mieczysław. O muzyce polskiej w perspektywie intertekstualnej. Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, 2005.

Waschko, Roman. Przewodnik Iskier: muzyka jazzowa i rozrywkowa. Iskry, 1970.

Wiecke, Peter. „Popmusik”. Die Musik in Geschichte und Gegenwart: Allgemaine Enzyklopädie der Musik, red. Ludwig Finscher, Andreas Jaschinski i Friedrich Blume, Sachteil 7: Mut – Que. Bärenreiter, Metzler, 1977, ss. 1692-1693.

Wolański Ryszard. Pop, rock, jazz, folk: leksykon polskiej muzyki rozrywkowej. 1: A-M, 2: N-Ż, 3: Dyskografia, aneksy. Agencja Artystyczna MTJ, 2003.

Wolański, Adam. Słownik terminów muzyki rozrywkowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.