Piosenka jest sztuką rytmu. Formy wersowe pięciu polskich songów

Paweł Tański

doi:10.18290/rh237012.4

Data publikacji : 2023-12-29

Tom 71 Nr 12 (2023)

Piosenka jest sztuką rytmu. Formy wersowe pięciu polskich songów

Paweł Tański

https://orcid.org/0000-0002-5285-9592

DOI: https://doi.org/10.18290/rh237012.4

Abstrakt

Prezentowany artykuł stanowi próbę analizy wybranych piosenek (songów) z użyciem narzędzi stosowanych przy badaniu utworów poetyckich. Autor, zainspirowany koncepcją piosenki jako przykładu poezji oralnej (Paul Zumthor), przeprowadził analizy metryczne, uzupełnione odniesieniami do semantyki i specyfiki stylistycznej analizowanych utworów. Dobór badanych tekstów miał ukazać, że każdy z nich należy do innego „świata muzycznego” i wyróżnia się odrębną autorską poetyką, co otwiera pole do dyskusji nad strategiami twórczymi poetów i „tekściarzy”. Omówione piosenki należą do pięciu różnych stylistycznie odmian popularnych songów: łagodniejszej odmiany rocka (Marek Grechuta), ballady gitarowej (Edmund Fetting), synth popu (Halina Frąckowiak), bluesa (Tadeusz Nalepa) oraz ostrzejszej formy piosenki rockowej (Kora i Maanam). Artykuł dotyczy problematyki wersologicznej w poetyce gatunku piosenki. Kluczem wyboru była wartość tekstów songów oraz twórczości danego artysty.

Słowa kluczowe:

piosenka, tekst piosenki, poezja oralna, rytm, wersologia

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bernhart, Walter. Essays on Literature and Music (1985-2013), red. Werner Wolf, Brill/Rodopi 2015.

Cordier, Adeline. „Chanson as Oral Poetry? Paul Zumthor and the Analysis of Performance”. French Cultural Studies, nr 4, 2009, ss. 403-418.

Dembińska-Pawelec, Joanna. Poezja jest sztuką rytmu. O świadomości rytmu w poezji polskiej dwudziestego wieku (Miłosz – Rymkiewicz – Barańczak). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.

Dobrzyńska, Teresa. „Formy wiersza jako nośniki znaczeń”. Znaki czy nie znaki? Tom 3: Struktura i semantyka utworów lirycznych, red. Józefina Piątkowska i Gennadij Zeldowicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2020, ss. 127-152.

Dobrzyńska, Teresa, i Zdzisława Kopczyńska. Tonizm. Ossolineum, 1979.

Frith, Simon. Sceniczne rytuały. O wartości muzyki popularnej. Tłum. Marek Król, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.

Gamrat, Małgorzata. Między słowem a dźwiękiem. Pieśni na głos i fortepian Franza Liszta, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016.

Goody, Jack. Logika pisma a organizacja społeczeństwa. Tłum. Grzegorz Godlewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2020.

Havelock, Eric A. Muza uczy się pisać. Rozważania o oralności i piśmienności w kulturze Zachodu. Tłum. Paweł Majewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006.

Jackowska, Olga, i Kamil Sipowicz. Kora i Maanam. Podwójna linia życia. Wydawnictwo „Iskry”, 1998.

Lord, Albert B. Pieśniarz i jego opowieść. Tłum. Paweł Majewski, red. Grzegorz Godlewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.

Osiecka, Agnieszka. Sztuczny miód. Czytelnik, 1977.

Polska wyobraźnia polityczna – numer tematyczny Teksty Drugie nr 6, 2020.

Pszczołowska, Lucylla Semantyka form wierszowych, Ossolineum, 1988.

Simon, Julia. Time in the Blues. Oxford University Press, 2017.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom I: Słownik rytmiczny i sposoby jego wykorzystania, red. Zdzisława Kopczyńska i Lucylla Pszczołowska, Ossolineum, 1978.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom II: Organizacja składniowa. Red. Zdzisława Kopczyńska i Lucylla Pszczołowska, Ossolineum, 1984.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom III: Semantyka form wierszowych, red. Lucylla Pszczołowska, Ossolineum, 1988.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom IV: Wiersz przekładu. Mickiewicz i Puszkin. Red. Lucylla Pszczołowska i Dorota Urbańska, Ossolineum 1992.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom V: Sonet. Red. Lucylla Pszczołowska i Dorota Urbańska, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, 1993.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom VI: Europejskie wzorce metryczne w literaturach słowiańskich, red. Miroslav Červenka, Lucylla Pszczołowska i Dorota Urbańska, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, 1995.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom VII: Wiersz wolny. Geneza i ewolucja do roku 1939, red. Lucylla Pszczołowska i Dorota Urbańska, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, 1998.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom VIII: Krótkie rozmiary wierszowe, red. Lucylla Pszczołowska i Dorota Urbańska. Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 2004.

Słowiańska metryka porównawcza. Tom IX: Heksametr. Antyczne wzorce wiersza i strofy w literaturach słowiańskich, red. Lucylla Pszczołowska i Michaił Łotman. Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 2011.

Tański, Paweł. Głosy i performanse tekstów. Literatura – piosenki – ciało. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2021.

Tański, Paweł. Nowe sytuacje polskiego rocka. Teksty – głosy – interpretacje. Fundacja Instytut Kultury Popularnej, 2016.

Tański, Paweł. „Piosenki – ‘poezja oralna cywilizacji przemysłowej’”. Przegląd Kulturoznawczy, nr 1 (51), 2022, ss. 87-110.

Zumthor, Paul. Introduction à la poésie orale. Editions du Seuil, 1983.

Zumthor, Paul. „Właściwości tekstu oralnego”. Tłum. Maciej Abramowicz. Literatura Ludowa, nr 1, 1986, s. 41-58.