Autonomiczna – absolutna – użytkowa – popularna. Muzyka pograniczna

Grzegorz Piotrowski

doi:10.18290/rh237012.1

Data publikacji : 2023-12-29

Tom 71 Nr 12 (2023)

Autonomiczna – absolutna – użytkowa – popularna. Muzyka pograniczna

Grzegorz Piotrowski

https://orcid.org/0000-0001-6488-2661

DOI: https://doi.org/10.18290/rh237012.1

Abstrakt

Pojęcia „absolutna”, „autonomiczna”, „popularna” i „użytkowa” istnieją w zachodnim dyskursie o muzyce wyłącznie jako elementy opozycji wyrażających przekonania i postulaty dotyczące este-tycznej natury sztuki dźwięku oraz pełnionych przez nią funkcji. Są więc konstruktami kulturowymi. Celem artykułu jest rekonstrukcja historii tych pojęć i stojących za nimi wyobrażeń oraz interakcji między nimi, zwłaszcza w postaci synkretycznej „muzyki pogranicznej”. W XX wieku – mimo rewolty awangardy, ostro separującej to, co popularne i użytkowe, od tego, co przynależy do sztuki wysokiej – wiele nurtów muzycznej moderny korzystało z popularnej i użytkowej estetyki, poszukując w niej odświeżającej inspiracji i realnego zaangażowania w palące problemy społeczne i polityczne. Współcześnie estetyka (i technologia) muzycznego pogranicza odgrywa coraz ważniejszą rolę w twórczości kompozytorskiej. Do jej atutów należą inkluzywność i intermedialność, pozwalające m.in. na przekraczanie granic gatunkowych i stylistycznych. Muzyka pograniczna może więc być modelem tożsamości, która jest otwarta, dialogiczna, nastawiona na współdziałanie odmiennych elementów bez neutralizowania ich odrębności, co wydaje się szczególnie istotne w wielokulturowym świecie.

Słowa kluczowe:

muzyka pograniczna, muzyka absolutna, muzyka autonomiczna, muzyka popularna, muzyka użytkowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

American Popular Music: Readings from the Popular Press. Vol. 1, The Nineteenth Century and Tin Pan Alley, red. Timothy E. Scheurer, Bowling Green State University Popular Press, 1989.

Arnold, Antje. Rhetorik der Empfindsamkeit. Unterhaltungskunst im 17. und 18. Jahrhundert. De Gruyter, 2012.

Besseler, Heinrich. „Grundfragen des musikalischen Hörens“. Jahrbuch der Musikbibliothek Peters für 1925, Jg. 32, 1926, ss. 35-52.

Besseler, Heinrich. „Umgangsmusik und Darbietungsmusik im 16. Jahrhundert“. Archiv für Musikwissenschaft, H. 1-2, 1959, ss. 21-43.

Besseler, Heinrich. Das musikalische Hören der Neuzeit. Akademie-Verlag, 1959.

Bristiger, Michał. „Muzyka i logos”. Ruch Muzyczny, nr 10, 2014, ss. 24-27.

Busoni, Ferruccio. Zarys nowej estetyki muzyki. Tłum. studenci PWSM w Katowicach, członkowie Sekcji Tłumaczeń, Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna w Katowicach, 1962.

Cherednichenko, Tat'yana. Muzykal'nyy zapas. 70-ye. Problemy. Portrety. Sluchai. Novoye literaturnoye obozreniye, 2002] [Чередниченко, Татьяна. Музыкальный запас. 70-е. Проблемы. Портреты. Случаи. Новое литературное обозрение, 2002].

Dahlhaus, Carl. Idea muzyki absolutnej i inne studia. Tłum. Antoni Buchner, PWM, 1988.

Dmitruk, Krzysztof. „Kultura popularna”. Słownik literatury popularnej, red. Tadeusz Żabski, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1997, ss. 197-200.

Dorůžka, Lubomír. Populárna hudba – priemysel, obchod, umenie. Tłum. Jana Šimulčíková, Opus, 1978.

Floros, Constantin. Music as Message. An Introduction to Musical Semantics. Tłum. Ernest Bernhardt-Kabisch, PL Academic Research, 2016.

Gołąb, Maciej. Muzyczna moderna w XX wieku. Między kontynuacją, nowością a zmianą fonosystemu. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011.

Gropius, Walter. „Program of the Staatliches Bauhaus in Weimar”. The Weimar Republic Sourcebook, red. Anton Kaes, Martin Jay i Edward Dimendberg, University of California Press, 1994, ss. 435-438.

Grunberger, Richard. Historia społeczna Trzeciej Rzeszy. Tłum. Witold Kalinowski, wstęp Władysław Markiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.

Handbuch Funktionale Musik. Psychologie – Technik – Anwendungsgebiete, red. Günther Rötter, Springer, 2017.

Hanslick, Eduard. O pięknie muzycznym. Przyczynek do rewizji estetyki sztuki dźwięków. Komentarz. Tłum. Joanna Giel, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2017.

Jarzębska, Alicja. Spór o piękno muzyki. Wprowadzenie do kultury muzycznej XX wieku. Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 2004.

King, William G. „Composer for the Theater. Kurt Weill Talks about «Practical Music»”. https:// www.kwf.org/kurt-weill/recommended/composer-for-the-theater/. Dostęp 12.02.2023.

Leibetseder, Doris. Queer Tracks: Subversive Strategies in Rock and Pop Music. Tłum. Rebecca Carbery, Routledge, 2016.

Lipka, Krzysztof. Pejzaż nadziei. Historyczny rozwój muzyki jako proces o charakterze teleologicznym. Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, 2010.

Nowok-Zych, Agnieszka. Twórcy (z) pogranicza. Dzieła Mieczysława Wajnberga wykorzystujące teksty Juliana Tuwima. Inspiracje, analizy, interpretacje. Rozprawa doktorska, Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, 2022.

Petersen-Mikkelsen, Birger. Die Melodielehre des „Vollkommenen Capellmeisters“ von Johann Mattheson. Eine Studie zum Paradigmenwechsel in der Musiktheorie des 18. Jahrhunderts. Eutin, 2002.

Piotrowski, Grzegorz. „Strauss”. Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna, red Elżbieta Dziębowska, t. 10, Polskie Wydawnictwo Muzyczne [PWM], 2007, ss. 135-139.

Piotrowski, Grzegorz. Muzyka popularna. Nasłuchy i namysły. Państwowy Instytut Wydawniczy, 2016.

Piotrowski, Michał. Autonomiczne wartości muzyki. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1984.

Poniatowska, Irena. „Funkcjonalna i trywialna muzyka fortepianowa w XIX w. Wyznaczniki muzyczne i pozamuzyczne”. Muzyka, nr 2, 1991, ss. 91-105.

Rognoni, Luigi. Wiedeńska szkoła muzyczna. Ekspresjonizm i dodekafonia. Tłum. Henryk Krzeczkowski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1978.

Schaeffer, Bogusław. Kompozytorzy XX wieku. T. 1, Od Mahlera do Szostakowicza, Wydawnictwo Literackie, 1990.

Scherchen, Hermann. „«Neue Klassizität»?“. Melos, nr 11, 1920, ss. 242-243.

Schering, Arnold. Vom musikalischen Kunstwerk. Zweite Aufl., Koehler & Amelang, 1951.

Schlegel, Friedrich. Kritische Friedrich-Schlegel-Ausgabe, red. Ernst Behler, współpraca Jean-Jacques Anstett i Hans Eichner, Bd. 2, Schöningh, 1967.

Shuker, Roy. Popular Music. The Key Concepts. Wyd. 4. Routledge, 2017.

Theurich, Jutta. „«…wenn Sie doch auch hier wären!». Briefe von Kurt Weill an Ferruccio Busoni“. Kurt Weill. Die frühen Werke 1916-1928, red. Heinz-Klaus Metzger i Rainer Riehn, edition text+kritik, 1998.

Weill, Kurt. Musik und musikalisches Theater. Gesammelte Schriften. Mit einer Auswahl von Gesprächen und Interviews. Erweiterte und rev. Neuausgabe, red. Stephen Hinton i Jürgen Schebera, współpraca Elmar Juchem, Schott, 2000.

Willet, John. „Wpływy teatralne”, tłum. Piotr Niklewicz. Brecht w oczach krytyki światowej, wybór Roman Szydłowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 191-215.