Apoteoza godła heraldycznego biskupa Walentego Wężyka (1705-1766) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmskich

Agnieszka Strycharczuk; Jarosław R. Marczewski

doi:10.18290/rh23713.10

Data publikacji : 2023-06-07

Tom 71 Nr 3 (2023)

Apoteoza godła heraldycznego biskupa Walentego Wężyka (1705-1766) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmskich

Agnieszka Strycharczuk

https://orcid.org/0000-0002-0785-6069

Jarosław R. Marczewski

https://orcid.org/0000-0002-7021-6806

DOI: https://doi.org/10.18290/rh23713.10

Abstrakt

Poezja heraldyczna przyciąga w ostatnim czasie coraz więcej uwagi badaczy literatury. Bardzo rzadko bywają jednak obecne w obiegu naukowym teksty i opracowania utworów zamieszczanych w rubrycelach doby wczesnonowożytnej. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest niewielka dostępność tego rodzaju druków. Duża część z nich nie zachowała się m.in. ze względu na swój użytkowy charakter. Te, które ocalały, występują w niewielkiej liczbie egzemplarzy, a ich odkrycie wymaga dużego wysiłku poszukiwawczego. Analizowany zbiór pięciu łacińskich wierszy herbowych jesst poświęcony herbowi Wąż, którym pieczętował się m.in. biskup Walenty Wężyk. Był on pasterzem diecezji chełmskiej w latach 1753-1765. Wiersze mają charakter dystychów elegijnych. Zostały w niniejszym artykule opublikowane i przetłumaczone na język polski. W swej treści odpowiadają klasycznemu paradygmatowi ideowemu epoki.

Słowa kluczowe:

herb Wąż, poezja herbowa, biskup Walenty Wężyk, łacińska diecezja chełmska, rubrycele

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Buchwald-Pelcowa, Paulina. „Na pograniczu emblematów i stemmatów”. Słowo i obraz. Materiały sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Nieborów, 29 września – 1 października 1977, red. Agnieszka Morawińska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, ss. 73-96.

Buchwald-Pelcowa, Paulina. Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI-XVIII w. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.

Chrząński, Stanisław Kostka Teodor Aleksander. Tablice odmian herbowych Chrząńskiego, wyd. Juliusz hr. Ostrowski, tłoczył i litografował Antoni Fiedler w Poznaniu, Warszawa, 1909.

Czarski, Bartłomiej. „Andreas Alciatus i Bona Sforza – w poszukiwaniu najstarszych śladów «Emblematum liber» na ziemiach polskich”, polishemblems.uw.edu.pl/index.php/ pl/news/ 27-andreas-alciatus-i-bona-sforza. Dostęp 27.12.2021.

Czarski, Bartłomiej. „Stemmat, czyli polska specjalność”, www.wilanow-palac.pl/stemmat_czyli_ polska_specjalnosc.html. Dostęp 27.12.2021.

Czarski, Bartłomiej. Stemmaty w staropolskich książkach, czyli rzecz o poezji heraldycznej. Muzeum Pałac w Wilanowie, 2012.

Czarski, Bartłomiej. „W poszukiwaniu najstarszego polskiego stemmatu – pytania i propozycje odpowiedzi”. Odrodzenie i Reformacja w Polsce, t. 65, 2021, ss. 5-33.

Forstner, Dorothea. Świat symboliki chrześcijańskiej. Tłum. Wanda Zakrzewska i in. Instytut Wydawniczy PAX, 1990.

Juda, Maria. „Stemmata w drukach lubelskich XVII-XVIII wieku”. Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy, nr 4, 2014, ss. 99-112.

Kazańczuk, Mariusz. „O herbach szlacheckich w dawnej Polsce”. Nauka, nr 4, 2006, ss. 117-127.

Korytkowski, Jan. Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych podług źródeł archiwalnych, t. IV, Gniezno, Nakładem i drukiem J.B. Langiego, 1883.

Livingstone, Niall, and Gideon Nisbet. Epigram. Cambridge University Press, 2010.

Marciniak, Bernard Jarosław. „Koncepcja grzechu Adama u Cyryla Aleksandryjskiego”. Vox Patrum, t. 59, 2013, ss. 269-293.

Marczewski, Jarosław Roman. „Rubrycele i schematyzmy diecezji chełmsko-lubelskiej”. Roczniki Teologiczne, z. 4, 2018, ss. 51-71.

Marczewski, Jarosław Roman. „Rubrycele i schematyzmy łacińskiej diecezji chełmskiej”. Roczniki Teologiczne, z. 4, 2019, ss. 21-39.

Marczewski, Jarosław Roman. Dzieje chełmskiej kapituły katedralnej obrządku łacińskiego. Wydawnictwo KUL, 2013.

Nedzinskaitė, Živilė. „Finis epigrammatis est anima eius: Transformations of the Content of the Latin Epigram in the Epoch of the Baroque”. Interlitteraria, z. 2, 2014, ss. 276-292.

Nowaszczuk, Jarosław. „Difficillimum poematis genus”. Jezuicka teoria epigramatu. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2013.

Olbrychski, Antoni. „Herb Wąż – od symbolu grzechu do heraldyki”, histmag.org/Herb-Waz-11259. Dostęp 27.12.2021.

Pelc, Janusz, Obraz – słowo – znak. Studium o emblematach w literaturze staropolskiej. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.

Pilarczyk, Franciszek. Stemmata w drukach polskich XVI wieku. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1982.

Prokop, Krzysztof Rafał. Rzymskokatoliccy biskupi ordynariusze diecezji na ziemiach ruskich dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów (do czasów I wojny światowej): Baków, Chełm (Krasnystaw), Halicz, Kamieniec Podolski, Kijów, Lwów, Łuck, Przemyśl, Żytomierz. Drukarnia Akcydensowa Dorosz Andrzej Wydawnictwo, 2014.

Siomkajło, Alina. Ewolucje epigramatu (do początków Romantyzmu w Polsce). Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983.

Strycharczuk, Agnieszka, i Jarosław Roman Marczewski. „Apoteoza godła heraldycznego biskupa Macieja Grzegorza Garnysza w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach diecezji chełmskiej”. Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne, nr 104, 2015, ss. 167-187.

Strycharczuk, Agnieszka, i Jarosław Roman Marczewski. „Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich”. Roczniki Humanistyczne, t. 63, z. 3, 2015, ss. 149-176.

Strycharczuk, Agnieszka, i Jarosław Roman Marczewski. „Apoteoza godła heraldycznego biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego (1768-1839) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach lubelskich”. Roczniki Humanistyczne, t. 68, z. 3, 2020, ss. 111-132.