Język Polski
English
Alegoria istnienia: Justusa Lipsjusza filozoficzne i filologiczne strategie czytania świata
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony dwom najważniejszym dziełom Justusa Lipsjusza – De constantia libri duo (1584) oraz Politicorum, sive Civilis doctrinae libri sex (1589), choć energia badawcza została skoncentrowana zwłaszcza na tym pierwszym. Autorka starała się pokazać, jak wojenna rzeczywistość XVI-wiecznych Niderlandów przenika tkankę ideową i retoryczną dzieła literackiego, oddziałując na wykorzystane strategie dyskursu literackiego oraz kierunek myślenia o rzeczywistości – politycznej w ujęciu państwowym i duchowej w rozumieniu indywidualnym. Autorkę zainteresował głównie jeden wątek, uobecniający się w twórczości Lipsjusza – wątek wiecznej przemiany, widziany przez humanistę z perspektywy filozoficznej doktryny stoickiej, oddany wszelako w literackiej wizji o silnie poetyckim i alegorycznym charakterze. Dialektyka wartości, polaryzacja znaczeń, dynamika prezentacji poddanego zmianom świata, w którym człowiek znalazł się pomiędzy powinnością działania i koniecznością ucieczki, uobecniają się nie tylko w ideowej warstwie dzieł, tłumaczących wojnę i wszelakie kataklizmy z jednej strony koncepcją kary za występki, z drugiej zasadą opatrznościowej troski Boga o zachowanie proporcji, harmonii i ładu we wszechświecie, ale i w retorycznej ich strukturze, gdzie język staje się narzędziem za którego pomocą oddawana jest estetyczna zasada różnorodności i fundowanego na niej mądrego (bo Boskiego) piękna. Zastosowane przez Lipsjusza strategie wyzyskania dziedzictwa piśmienniczego antyku i doby wczesnochrześcijańskiej, będącego budulcem dzieł humanisty (o czym świadczy centoniczna i palimpsestowa ich natura), w konfrontacji z wypracowanym przez niego nowym językiem sztuki, przy którego pomocy artykułuje trudne ideowo treści, pozwala czytelnikowi dzieł niderlandzkiego profesora obserwować proces świadomego przekuwania filologii w materię filozoficzną, a w efekcie silnego ich splotu. W przekonaniu autorki artykułu w procesie tym wyraża się istota lipsjańskiego stylu pisania i ekspresji myślenia, które należy rozumieć jako spójną i świeżą jakość uobecnioną i wyróżniającą się na tle ówczesnego piśmiennictwa humanistycznego.
Słowa kluczowe:
stoicyzm, ogród, filozofia, wojna, przemiana, polityka, retoryka, język, filologiaSzczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
