W świetle wiecznym i niegasnącym. Wizja nieba we francuskiej muzyce organowej piewszej połowy XX wieku

Kinga Krzymowska-Szacoń

doi:10.18290/rh257312.14s

Data publikacji : 2025-12-30

Tom 73 Nr 12 Zeszyt specjalny (2025)

W świetle wiecznym i niegasnącym. Wizja nieba we francuskiej muzyce organowej piewszej połowy XX wieku

Kinga Krzymowska-Szacoń

https://orcid.org/0000-0002-9425-8701

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257312.14s

Abstrakt

Motyw nieba, choć rzadko obecny w repertuarze organowym XX wieku, stanowi interesujący punkt wyjścia do refleksji nad duchowością chrześcijańską oraz symboliczną warstwą muzyki religijnej. Podstawą artykułu jest analiza wybranych utworów francuskich kompozytorów: Jehana Alaina (Le Jardin suspendu), Maurice’a Duruflégo (In paradisum z Requiem op. 9) oraz Oliviera Messiaena (Les Corps glorieux, Apparition de l’Église éternelle, Le Banquet céleste), przeprowadzona nie tylko w kontekście muzycznym, ale też symbolicznym i teologicznym. Przedstawione w artykule rozważania osadzone są w strukturze koła hermeneutycznego, która pozwoliła ukazać, w jaki sposób muzyka organowa może nie tylko wyrażać pragnienie transcendencji, ale także tworzyć przestrzeń interpretacji i antycypacji rzeczywistości eschatologicznej.

Słowa kluczowe:

muzyka organowa, motyw nieba, raj, eschatologia, muzyka religijna, Olivier Messiaen, Jehan Alain, Maurice Duruflé

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Anderson, Christopher S., red. Twentieth-Century Organ Music. New York – London: Routledge, 2012.

Balthasar, Hans Urs von. Chwała. Estetyka teologiczna, t. 1: Kontemplacja postaci, tłum. Ewa Marszał i Jerzy Zakrzewski. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2008.

Bramorski, Jacek. „Symbolika środka świata a mit tęsknoty za rajem w ujęciu Mircei Eliadego”. Studia Warmińskie nr 38 (2001): 231-238.

Bruhn, Siglind. Messiaen’s Contemplations of Covenant and Incarnation. Musical Symbols of Faith in the Two Great Piano Cycles of the 1940s. Hillsdale – New York: Pendragon Press, 2007.

Bruhn, Siglind. „Oliviera Messiaena recepcja i adaptacja teologii i estetyki Tomasza z Akwinu”, Teoria Muzyki nr 5 (2014): 23-52.

Bruyr, José. „Olivier Messiaen”. W: L’Écran des musiciens, seconde série, 124-131. Paris: José Corti, 1933.

Cooksey, Karen Lou. „The Duruflé Requiem: A Guide for Interpretation”. Indianapolis: Butler University, 2000. https://digitalcommons.butler.edu/ugtheses/25 (praca dyplomowa).

Dilthey, Wiliam. Das Erlebnis und die Dichtung. Lessing, Goethe, Novalis, Hölderlin. Leipzig: Teubner, 1907.

Douche, Sylvie i Cédric Segond-Genovesi, red. Étudier, enseigner & composer à la Schola Cantorum (1896-1962). Château-Gontier: Éditions Aedam Musicae, 2022.

Eliade, Mircea. Obrazy i symbole. Szkice o symbolizmie magiczno-religijnym, tłum. Magda Rodak i Paweł Rodak. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.

Eliade, Mircea. Traktat o historii religii, tłum. Jan Wierusz Kowalski. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2000.

Frazier, James E. Maurice Duruflé: The Man and His Music. Eastman Studies in Music 47. Rochester: University of Rochester Press, 2007.

Hill, Peter i Nigel Simeone. Messiaen. New Haven – London: Yale University Press, 2005.

Holloway, Clyde. „The Organ Works of Olivier Messiaen and their Importance in his Total Oeuvre”. New York: Union Theological Seminary, 1974 (rozprawa doktorska).

Ide, Pascal. „Olivier Messiaen, musicien de la gloire divine”. Communio 19, nr 5 (1994).

Jan XXIII. „The Blessing of the New Organ in St. Peter’s Basilica”. W: The New Liturgy. A Documentation, 1903-1965, red. R. Kevin Seasoltz, 466-469. New York: Herder, 1966.

Katechizm Kościoła Katolickiego. Poznań: Pallotinum, 1994.

Maas, Sander van. The Reinvention of Religious Music: Olivier Messiaen’s Breakthrough Toward the Beyond. New York: Fordham University Press, 2009.

Massin, Brigitte. Olivier Messiaen: une poétique du merveilleux. Aix-en-Provence: Éditions Alinéa, 1989.

Messiaen, Olivier. „Querelle de la musique et de l’amour”. Volontés (16.05.1945).

Messiaen, Olivier. Technique de mon langage musical. Paris: Alphonse Leduc, 1948.

Milsom, John. „Organ Music I”. W: The Messiaen Companion, red. Peter Hill, 51-71. Portland: Amadeus Press, 2003.

Ratzinger, Joseph. Duch liturgii, tłum. Eliza Pieciul. Poznań: Klub Książki Katolickiej, 2002.

Ratzinger, Joseph. Zmartwychwstanie i życie wieczne. Studia o eschatologii i teologii nadziei, red. Krzysztof Góźdź i Marzena Górecka, tłum. Joachim Kobienia. Joseph Ratzinger. Opera omnia 10. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2014.

Reynolds, Jeffery. „On Clouds of Incense”. W: Maurice Duruflé, 1902-1986: The Last Impressionist, red. Ronald Ebrecht, 87-119. Lanham: Scarecrow Press, 2002.

Rössler, Almut. Contributions to the Spiritual World of Olivier Messiaen with Original Texts by the Composer, tłum. Barbara Nagg i Nancy Poland. Duisburg: Gilles & Francke, 1986.

Samuel, Claude. Conversations with Olivier Messiaen, tłum. Felix Aprahamian. London: Stainer & Bell, 1976.

Schloesser, Stephen. Jazz Age Catholicism: Mystic Modernism in Postwar Paris 1919-1933. Toronto: University of Toronto Press, 2005.

Schloesser, Stephen. „The Composer as Commentator: Music and Text in Tournemire’s Symbolist Method”. W: Mystic Modern: The Music, Thought, and Legacy of Charles Tournemire, red. Jennifer Donelson i Stephen Schloesser, 350-391. McMinnville: Church Music Association of America, 2014.

Sellier, Matthew. „The Artist’s Refuge: Idiosyncratic Properties of the Organ Language of Jehan Alain”. Middletown: Wesleyan University, 2011. https://digitalcollections.wesleyan.edu/_flysystem/fedora/2023-03/22939-Original%20File.pdf (praca dyplomowa).

Shenton, Andrew. (red.). Messiaen the Theologian. Farnham – Burlington: Ashgate, 2010.

Sobór Watykański II. „Konstytucja o Liturgii Świętej Sacrosanctum Concilium”. W: Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, 40-70. Poznań: Pallotinum, 1968.

Tomasz z Akwinu. Summa filozoficzna (contra Gentiles), ks. 4. Kraków: Wiadomości Katolickie, 1935.

Vogt, Kevin. „The Embodiment of Harmony: A History of Organs in the Roman Catholic Cathedrals of Omaha Culminating in an Organ by Martin Pasi with Two Temperaments”. Lawrence: University of Kansas, 2007 (rozprawa doktorska).