Muzyka z jasnogórskiej wieży

Remigiusz Pośpiech

doi:10.18290/rh257312.12s

Data publikacji : 2025-12-30

Tom 73 Nr 12 Zeszyt specjalny (2025)

Muzyka z jasnogórskiej wieży

Remigiusz Pośpiech

https://orcid.org/0000-0001-5859-0734

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257312.12s

Abstrakt

Prowadzone od kilkudziesięciu lat badania nad różnymi przejawami kultury muzycznej klasztoru oo. paulinów na Jasnej Górze ilustrują jej bogate i różnorodne tradycje oraz ciągłą troskę władz zakonnych o jej właściwe pielęgnowanie i jak najwyższy poziom. Symbolicznym znakiem jasnogórskiego sanktuarium jest widoczna z daleka wieża, jedna z najwyższych wież kościelnych w Polsce, z której także przez wieki rozbrzmiewała muzyka. Przedmiotem niniejszego artykułu jest szeroko rozumiana audiosfera tego właśnie miejsca, dotąd nieobjęta szczegółowymi badaniami, której specyficznym przejawem są tzw. ganki, czyli pieśni – najczęściej maryjne – grane przez muzyków klasztornych z krużganków wieży „na cztery strony świata” co najmniej od XVII wieku. Ta problematyka została przedstawiona w kontekście historycznym w oparciu o zachowane źródła oraz dotychczasowe studia nad działalnością kapeli jasnogórskiej.

Słowa kluczowe:

Jasna Góra, paulini, kapela jasnogórska, ganki, wieża, carillon, zespół intradowy

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bojakowski, August. „Br. Julian Cieśliński, brat wielu ludzi”. Jasna Góra 8, nr 2 (1990): 52-56.

Frankowski, Patryk. Kolekcja instrumentów muzycznych Klasztoru OO. Paulinów na Jasnej Górze w kontekście muzycznej działalności kapeli jasnogórskiej. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2024 (rozprawa doktorska).

Frankowski, Patryk. „Wykorzystanie najwyższego rejestru trąbki naturalnej w kompozycjach M.J. Żebrowskiego w kontekście epoki i rozwoju techniki clarino”. W: Marcin Józef Żebrowski (XVIII w.). Kompozytor i muzyk kapeli jasnogórskiej, red. Remigiusz Pośpiech, 193-201. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO, 2013.

Golonka, Jan. „Dzwony, dzwonki, dzwonnice”. Jasna Góra 4, nr 8 (1986): 26-30.

Golonka, Jan i Jerzy Żmudziński. Wieża Jasnej Góry oraz jasnogórskie dzwony i dzwonnice w stulecie odbudowy wieży 1906-2006. Wydanie jubileuszowe. Częstochowa: Jasnogórska Fundacja Pro Patria, Bastion Św. Rocha, 2006.

Jochymczyk, Maciej. „Clarino w dziełach Marcina Józefa Żebrowskiego. Świadectwa wirtuozostwa instrumentalnego w kapeli jasnogórskiej.” W: Marcin Józef Żebrowski (XVIII w.). Kompozytor i muzyk kapeli jasnogórskiej, red. Remigiusz Pośpiech, 177-191. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO, 2013.

Kilnar, Marek Nikodem. Kultura muzyczna Jasnej Góry w XX wieku. Opole: Uniwersytet Opolski, 2012 (rozprawa doktorska).

Kuffel, Józef. Jasnogórska wieża. Bydgoszcz: Wydawnictwo „Paulinianum” – Wydawnictwo „Koronis”, 2024.

Mateja, Erwin i Remigiusz Pośpiech. (Red.). Liturgy and Music in the History of the Pauline Order. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO, 2018.

„Nekrolog śp. br. Juliana Cieślińskiego”, Biuletyn Zakonu Paulinów 20, nr 1 (1990): 61-65.

Płatek, Józef Stanisław. „Kapela jasnogórska i inne zespoły muzyczne na Jasnej Górze w latach 2000-2005”. W: Dissertationes Paulinorum, t. 16, red. Jan Mazur, 5-27. Kraków: Wyższe Seminarium Duchowne Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika, 2007.

Płatek, Józef Stanisław. „Przy dźwiękach jasnogórskich fanfar”. Jasna Góra 4, nr 4 (1986): 16-17.

Płatek, Józef Stanisław. „Życie muzyczne na Jasnej Górze w XX wieku”. Studia Claromontana 20 (2002): 193-324.

Podejko, Paweł. „Jasna Góra. VIII/ 7. Kapela i chór”. W: Encyklopedia Katolicka, t. 7, red. Jerzy Duchniewski, 1096-1097. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1997.

Podejko, Paweł. „Kapela wokalno-instrumentalna na Jasnej Górze”. Studia Claromontana 19 (2001): 5-429.

Podejko, Paweł. Kapela wokalno-instrumentalna paulinów na Jasnej Górze. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1977.

Podejko, Paweł. Katalog tematyczny rękopisów i druków muzycznych kapeli wokalno-instrumentalnej na Jasnej Górze. Kraków: Wydawnictwo OO. Paulinów, 1992. W: Studia Claromontana 12 (1992).

Podejko, Paweł. „Nieznani muzycy polscy (kompozytorzy, dyrygenci, instrumentaliści, wokaliści) 1572-1820”. Z Dziejów Muzyki Polskiej 11 (1966): 15-133.

Pośpiech, Remigiusz. „Kapela klasztorna na Jasnej Górze jako źródło do poznania rozwoju instrumentarium w Polsce XVIII i XIX w.”. W: 30 lat Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu, red. Marzena Maćkowska, 81-89. Szydłowiec: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu, 2005.

Pośpiech, Remigiusz. „Musica Claromontana w XVIII wieku”. W: W służbie SACRUM. Z kultury muzycznej Jasnej Góry i Poznania w XVIII wieku [Katalog wystawy], red. Patryk Frankowski i Alina Mądry, 13-21. Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2012.

Pośpiech, Remigiusz. „Odkrywanie jasnogórskich muzykaliów u progu XXI wieku”. W: Europejska kultura muzyczna w polskich bibliotekach i archiwach, red. Aleksandra Patalas i Stanisław Hrabia, 139-151. Kraków: Musica Iagellonica, 2008.

Pośpiech, Remigiusz. „Wkład paulinów w rozwój kultury muzycznej Środkowej Europy”. Studia Claromontana 27 (2009): 671-686.

Pośpiech, Remigiusz. „Z dziejów kultury muzycznej Jasnej Góry”. W: Muzyka w Częstochowie, red. Anna Stachura-Bogusławska, 11-20. Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2012.

Pośpiech, Remigiusz. „Znaczenie jasnogórskich muzykaliów dla badań polskiej i europejskiej kultury muzycznej”. W: Musica ecclesiastica, red. Aleksandra Kłaput-Wiśniewska i Andrzej Filaber, 255-267. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy, 2009.

Pośpiech, Remigiusz. (Red.). Liturgia w klasztorach paulińskich w Polsce. Źródła i początki. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UO, 2012.

Prus, Grzegorz. Polska prowincja paulinów w czasie panowania dynastii Wazów w Polsce (1587-1668). Studium nad składem personalnym paulinów polskich. Częstochowa: Wydawnictwo „Paulinianum”, 2011.

Rożej, Stefan Jan. (Opr.). Panno Święta co Jasnej bronisz Góry. Antologia polskiej twórczości poetyckiej o Matce Bożej Jasnogórskiej. Poznań: Wydawnictwo Pallotinum, 1982.

Szafraniec, Kazimierz. Z dziejów Jasnej Góry. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej, 1980.

Szafraniec, Sykstus. Konwent Paulinów Jasnogórskich (1382-1864). Rzym: Instytut Studiów Kościelnych, 1966.

Zbudniewek, Janusz. „Cieśliński Jan (1915-1989), paulin, imię zakonne Julian”. W: Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, t. 1, red. Jerzy Myszor, 37-38. Warszawa: Wydawnictwo Verbinum, 2002.