XV-wieczny antyfonarz z Opactwa Cystersów w Mogile – źródło do badań monodii liturgicznej

Piotr Wiśniewski

doi:10.18290/rh257312.11s

Data publikacji : 2025-12-30

Tom 73 Nr 12 Zeszyt specjalny (2025)

XV-wieczny antyfonarz z Opactwa Cystersów w Mogile – źródło do badań monodii liturgicznej

Piotr Wiśniewski

https://orcid.org/0000-0001-8225-7552

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257312.11s

Abstrakt

Artykuł stanowi wstępną prezentację najstarszego dostępnego antyfonarza cysterskiego z Opactwa Cystersów w Mogile. Z uwagi na swój unikatowy charakter stanowi on ważne źródło wiedzy na temat dawnej liturgii cysterskiej i uprawianej w tym klasztorze sztuki muzycznej. Już wstępna adiustacja księgi pozwala stwierdzić, że mamy do czynienia de facto z trzema różnymi źródłami, spośród których niekoniecznie wszystkie mają cysterską proweniencję, a których wybrane fragmenty tak umiejętnie scalono pod względem liturgicznym, że tworzą jednolitą księgę. Ponieważ sporządzona była ona dla wspólnoty cystersów, jest bezcennym źródłem dla poznania chórowej modlitwy tego zakonu. Nakreślone w artykule kierunki dalszych badań z pewnością dostarczą wielu cennych informacji i materiału badawczego dla muzykologów i liturgistów zajmujących się cysterskim officium divinum.

Słowa kluczowe:

cystersi, Mogiła, antyfonarz, officium divinum, tradycja liturgiczno-muzyczna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Byczkowska-Sztaba, Jolanta. Rękopisy i druki muzyczne z XVIII wieku w zbiorach Archiwum Opactwa Cystersów w Krakowie-Mogile. Katalog tematyczny. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2013.

Dyer, Joseph. „The Singing of Psalms in the Early-Medieval Office”. Speculum 64, nr 3 (1989): 535-578.

Feicht, Hieronim. „Muzyka liturgiczna w polskim średniowieczu”. W: Musica Medii Aevii, t. 1, red. Jerzy Morawski, 9-52. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1965.

Grajewski, Czesław. „Dyferencje psalmowe – uwarunkowania historyczne i estetyczne”. Saeculum Christianum 12, nr 1 (2005): 139-146.

Hughes, Andrew. Medieval Manuscripts for Mass and Office. A guide to their organization and terminology. Toronto, University of Toronto Press, 1982.

Kowalski, Gerard i Kazimierz Kaczmarczyk. Katalog Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile. Kraków: Wydawnictwo Sekcyi Archiwalnej Krajowego Grona Konserwatorskiego, 1919.

Maciejewski, Tadeusz. „Kultura muzyczna cystersów w Polsce od średniowiecza po barok”. Nasza Przeszłość 83 (1994): 505-512.

Miazga, Tadeusz. Antyfonarz kielecki z 1372 roku pod względem muzykologicznym. Graz: Akademische Druck- und Verlag-Anst., 1977.

Nir, Roman. „Rękopisy muzyczne w Bibliotece oo. Cystersów w Szczyrzycu”. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 37 (1978): 233-248.

Semkowicz, Władysław. Paleografia łacińska. Kraków: Universitas, 2002.

Tafliński, Maciej. Charakterystyka iluminowanych kodeksów w opactwie cystersów w Mogile na podstawie wybranych rękopisów. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II Kraków, 2011 (praca magisterska).

Tarliński, Piotr. „Teologiczno-estetyczne aspekty duchowości cysterskiej”. W: Johannes Nucius. Epoka, duchowość, życie i twórczość, red. Remigiusz Pośpiech i Piotr Tarliński, 93-144. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2008.

Wolnik, Franciszek. „Charakterystyczne cechy liturgii cysterskiej”. W: Johannes Nucius. Epoka, duchowość, życie i twórczość, red. Remigiusz Pośpiech i Piotr Tarliński, 145-183. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2008.