Drewniany flet poprzeczny starego systemu a tradycje instrumentalne Lubelszczyzny

Ewelina Grygier

doi:10.18290/rh257312.9s

Data publikacji : 2025-12-30

Tom 73 Nr 12 Zeszyt specjalny (2025)

Drewniany flet poprzeczny starego systemu a tradycje instrumentalne Lubelszczyzny

Ewelina Grygier

https://orcid.org/0000-0001-6072-2222

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257312.9s

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie roli drewnianego fletu poprzecznego starego systemu w kulturze muzycznej Lubelszczyzny, ze szczególnym naciskiem na jego kontekst historyczny, funkcje oraz praktykę wykonawczą. Podjęte badania mają na celu ukazanie, w jaki sposób instrument został zaadaptowany w tradycji lokalnej i stał się wyróżniającym elementem kapel regionu. Metody obejmują analizę dostępnych materiałów archiwalnych i źródeł terenowych, a także analizę audialną nagrań. Szczególną uwagę poświęcono repertuarowi i stylowi gry Antoniego Bednarza oraz Kapeli Braci Bednarzy, stanowiących najbardziej reprezentatywny przykład zakorzenienia instrumentu w praktyce muzycznej regionu. Analiza nagrań wskazuje na charakterystyczne użycie wysokich rejestrów, a repertuar obejmuje zarówno starsze formy taneczno-muzyczne, jak i nowsze, włączane stopniowo wraz z przemianami tradycji. We wnioskach podkreślono między innymi znaczenie drewnianego fletu poprzecznego jako istotnego medium przekazu tradycji oraz wyznacznika tożsamości regionalnej.

Słowa kluczowe:

drewniany flet poprzeczny, flet poprzeczny starego systemu, Roztocze, województwo lubelskie, Antoni Bednarz, Kapela Bednarzy

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bielawski, Ludwik. Tradycje ludowe w kulturze muzycznej. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1999.

Butryn, Krzysztof. Taka muzyka. Wspomnienia o muzykantach i muzyce wiejskiej z okolic Janowa Lubelskiego. Szklarnia – Janów Lubelski – Lublin: Episteme, 2014.

Dahlig, Piotr. „Instrumentarium muzyczne w dziełach etnograficznych Oskara Kolberga”. Muzyka, nr 3 (1988): 71-98.

Dahlig, Piotr. Ludowa praktyka muzyczna w komentarzach i opiniach wykonawców muzycznych w Polsce. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1993.

Dahlig, Piotr. Tradycje muzyczne a ich przemiany: między kulturą ludową, popularną i elitarną Polski międzywojennej. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1998.

Dahlig, Piotr. Instrumenty dęte blaszane w kulturze ludowej w Polsce. Szydłowiec: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych (w druku).

Dahlig-Turek, Ewa. „Praktyka muzyczna i elementy myślenia teoretycznego”. W: Ludowa gra skrzypcowa w Kieleckiem, red. Ewa Dahlig-Turek, 45-67. Kraków: PWM, 1991.

Dahlig-Turek, Ewa i Maria Pomianowska. Polskie fidele kolanowe (Re)Konstrukcja. Warszawa – Lublin – Kraków: Collegium Artium – Uniwersytet Jagielloński – Uniwersytet Warszawski, 2014.

Gorczyca, Krzysztof. Dajcie stołka cisowego. Muzyka Roztocza Gorajskiego. Goraj – Lublin: Gminny Ośrodek Kultury w Goraju – Towarzystwo dla Natury i Człowieka, 2016.

Grygier, Ewelina. Drewniany flet poprzeczny w polskiej muzyce ludowej: tradycja i zmiana. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2011 (praca magisterska).

Kopoczek, Alojzy. Piszczałki bez otworów bocznych Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1981.

Kolberg, Oskar. Dzieła wszystkie. Mazowsze, cz. 7, red. Medard Tarko. Wrocław – Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – Polskie Wydawnictwo Muzyczne – Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1970.

Kolberg, Oskar. Dzieła wszystkie. Kujawy, cz. 2, red. Julian Krzyżanowski et al. Wrocław – Poznań: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – Polskie Wydawnictwo Muzyczne – Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1962.

Koter, Zenon i Agata Kusto. „Sylwetki wybranych instrumentalistów”. W: Lubelskie. Polska Pieśń i Muzyka Ludowa. Źródła i Materiały, t. 6, red. Jerzy Bartmiński, 82-97. Lublin: Instytut Sztuki PAN, 2011.

Koter, Zenon i Agata Kusto. „Opis wybranych kapel w ujęciu historyczno-regionalnym”. W: Lubelskie. Polska Pieśń i Muzyka Ludowa. Źródła i Materiały, t. 6, red. Jerzy Bartmiński, 99-112. Lublin: Instytut Sztuki PAN, 2011.

Koter, Zenon i Agata Kusto. „Charakterystyka repertuaru”. W: Lubelskie. Polska Pieśń i Muzyka Ludowa. Źródła i Materiały, t. 6, red. Jerzy Bartmiński, 113-360. Lublin: Instytut Sztuki PAN, 2011.

Kubik, Józef. „Przysłowia i wyrażenia przysłowiowe o instrumentach dętych”. W: Polskie instrumenty ludowe. Studia folklorystyczne, red. Adolf Dygacz i Alojzy Kopoczek, 58-82. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1981.

Larsen, Grey. Essential Guide to Irish Flute and Tin Whistle. Saint Louis: Mel Bay Publications, 2003.

Pilch, Magdalena. Kompleksowa wizja fletu romantycznego w zakresie budowy, brzmienia, techniki gry i praktyki wykonawczej według „Die Kunst des Flötenspiels in theoretisch-praktischer Beziehung dargestellt von A. B. Fürstenau op. 138”. Kraków: Wydawnictwo Unum, 2011.

McCullough, Lawrence. „Style in Traditional Irish Music”. Ethnomusicology 21, nr 1 (1977): 85-97.

Miller, Sue. Cuban Flute Style: Interpretation and Improvisation. Lanham – Boulder – New York – Toronto – Plymouth: Scarecrow Press, 2014.

Moal, Glidas. La Flûte traversière en bois et la Bretagne. 20 ans déjà. Lanion: Éditions Coop Breizh, 1996.

Nahodil, Otakar. „Tradycja jako definiens kultury”. Lud 74 (1994): 5-21.

Nowak, Tomasz. „Klarnet w polskiej muzyce ludowej – Podkarpacie na tle ogólnopolskim”. W: V Festiwal Żywej Muzyki na Strun Dwanaście i Trzy Smyki. Katalog, 7-21. Kolbuszowa: Wydawnictwo Miejskiego Domu Kultury, 2018.

Sar, Andrzej. „Antoni Bednarz – potomek rodu muzykantów”. Twórczość Ludowa 36, nr 3-4 (2020): 33-34.

Szacki, Jerzy. Tradycja. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.

Vallely, Fintan. „Flute”. W: The Companion to Irish Traditional Music, red. Fintan Vallely, 139. Cork: Cork University Press, 1999.

Vallely, Fintan. „McKenna, John”. W: The Companion to Irish Traditional Music, red. Fintan Vallely, 237. Cork: Cork University Press, 1999.

Vallely, Fintan. A Complete Guide to Learning the Irish Flute. Dublin: Waltons, 2014.

Welcz, Henryk. „Antoni Bednarz – flecista i skrzypek z Nowej Wsi”. Rocznik Tomaszowski 8 (2019): 363-368.

Zapalski, Bogusław. Kapela Ludowa Bednarzy z Nowej Wsi przy Gminnym Ośrodku Kultury w Podhorcach. Historia, instrumentarium, repertuar. Podhorce: GOK w Podhorcach, 1971.