Instrumentarium kapeli katedralnej w Gnieźnie od XV do XX wieku w świetle dotychczasowych badań

Dariusz Sobczak

doi:10.18290/rh257312.2s

Data publikacji : 2025-12-30

Tom 73 Nr 12 Zeszyt specjalny (2025)

Instrumentarium kapeli katedralnej w Gnieźnie od XV do XX wieku w świetle dotychczasowych badań

Dariusz Sobczak

https://orcid.org/0009-0000-5378-3895

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257312.2s

Abstrakt

Gniezno od tysiąca lat jest ważnym ośrodkiem kultury muzycznej Polsce, gdzie rozbrzmiewały na co dzień chorał gregoriański, śpiew polifoniczny oraz muzyka instrumentalna, wykonywana przez kapelę katedralną. Pierwsze wyraźne dowody występowania w katedrze gnieźnieńskiej innych instrumentów niż organy sięgają 1466 roku, muzyka wokalno-instrumentalna natomiast rozbrzmiewała w kościele katedralnym dość wcześnie, bo już w drugiej połowie XVI wieku. Najstarsze katalogi instrumentów muzycznych, pochodzące z XVIII wieku, spłonęły lub zaginęły bezpowrotnie, stąd na podstawie innych badań archiwalnych ocalonych muzykaliów oraz dziejów kapeli, życiorysów kompozytorów, dyrygentów, jakich przede wszystkim dokonał ks. Władysław Zientarski, można przeanalizować, jak zmieniał się stan posiadania instrumentów w tym ośrodku muzycznym. Dla osiągnięcia powyższego celu posłużyła metoda historyczna i analityczna.

Słowa kluczowe:

instrumentarium, instrumenty muzyczne, kapela katedralna, kapela wokalno-instrumentalna, katalog

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aleksandrowicz, Marian, Jadwiga Rył i Władysław Zientarski. „Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie”. W: Dzieje Poznania i województwa poznańskiego (w granicach z 1974 r.), t. 2, red. Czesław Skopowski, 85-235. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1982.

Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie. „Archiwum Kapituły” (AAG ACap.).

Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie. „Muzykalia, Chór muzyczny 1837-1849”.

Białkowska, Monika. „Tak płonęła katedra”. Przewodnik Katolicki 6 (2011): VI-VII (Edycja Archidiecezji Gnieźnieńskiej).

Bodzioch, Beata, Tomasz Jasiński i Ireneusz Pawlak. „Druki i rękopisy muzyczno-liturgiczne od XVI-XIX wieku w archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie – katalog”. Studia Gnesnensia 11 (1997): 373-392.

Gołos, Jerzy. „Zarys historii budowy organów w Polsce”. W: Z dziejów muzyki polskiej, t. 12, red. Konrad Pałubicki, 7-250. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1966.

Idaszak, Danuta. „Autografy Antoniego Habla w zbiorach gnieźnieńskich”. W: Z dziejów muzyki polskiej, t. 7, red. Konrad Pałubicki, 83-90. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1964.

Idaszak, Danuta. „Dankowski”. W: Encyklopedia Katolicka, t. 3. red. Romuald Łukaszyk, 1015-1016. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1985.

Idaszak, Danuta. „Muzycy gnieźnieńscy XIX w.”. Studia Gnesnensia 14 (2000): 171-224.

Idaszak, Danuta. Źródła muzyczne Gniezna. Katalog tematyczny. Warszawa: Musica Iagellonica, 1999.

Kochanowicz, Jerzy. Jezuickie bursy muzyczne w Polsce i na Litwie w XVII i XVIII wieku, t. 1: Geneza, organizacja i działalność jezuickich burs muzycznych. Kraków: WAM, 2002.

Konopa, Bartłomiej. „Zarys dziejów muzyki w Toruniu do 1920”. Rocznik Toruński 45 (2028): 79-104.

Korpanty, Józef. (Red.). Słownik łacińsko-polski, t. 1. Warszawa: PWN, 2001.

Mądry, Alina. Barok, cz. 2: Muzyka religijna i jej barokowy modus operandi. Warszawa: Sutkowski Edition, 2013.

Nalepka, Robert. Ksiądz Stanisław Tłoczyński (1881-1958) – animator życia muzycznego w Gnieźnie. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1993 (Mps pracy magist. w INoS KUL).

Nowak-Romanowicz, Alina. Klasycyzm 1750-1830, t. 4. Warszawa: Sutkowski Edition, 1995.

Obniska, Ewa. Muzyka dawna. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1983.

Pawlak, Ireneusz. „Dzieje organów katedralnych w Gnieźnie”. Roczniki Humanistyczne 27, z. 2 (1979): 39-56.

Pawlak, Ireneusz. „Organy i organiści katedry gnieźnieńskiej do połowy XVI wieku”. Muzyka 2 (1978): 76-80.

Sobczak, Dariusz. Franciszek Ścigalski (1782-1846), „Requiem in F”. Edycja krytyczna i komentarz rewizyjny. Lublin: Polihymnia, 2023.

Sobczak, Dariusz. Koncepcja odnowy muzyki kościelnej po Vaticanum II w ujęciu ks. Ireneusza Pawlaka. Gniezno: Gaudentinum, 2017.

Sobczak, Dariusz. Ks. Władysław Zientarski (1916-1991) – badacz dziejów muzyki polskiej od XV do XIX wieku. Lublin: Polihymnia, 2008.

Stańczak, Rafał. „Zapomniany muzyk i kompozytor gnieźnieński Mateusz Zwierzchowski”. Studia Gnesnensia 11 (1997): 463-468.

Tusk, Janusz. Geneza, działalność i znaczenie Chóru Archikatedralnego w Gnieźnie dla życia muzycznego społeczności lokalnej w latach 1914-1965. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1999 (Mps pracy magist. INoS KUL).

Tylka, Iwona. „Instrumentaliści i wokaliści kapeli jezuickiej kościoła ss. Piotra i Pawła w Krakowie”. Liturgia Sacra 20, nr 2 (2014): 427-478.

Zientarski, Władysław. „Antoni Habel. Nieznany kompozytor i muzyk z końca XVIII i początku XIX wieku”. W: Z dziejów muzyki polskiej, t. 5, red. Konrad Pałubicki, 5-23. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1963.

Zientarski, Władysław. „Działalność Wojciecha Dankowskiego w Gnieźnie”. W: Z dziejów muzyki polskiej, t. 4, red. Jerzy Wiśniowski, 5-15. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1962.

Zientarski, Władysław. „Muzycy gnieźnieńscy XV-XVII wieku”. W: Gniezno. Studia i Materiały Historyczne, t. 1, red. Jerzy Topolski, 73-88. Warszawa – Poznań: PWN, 1984.

Zientarski, Władysław. „Muzycy gnieźnieńscy XVIII wieku”. W: Gniezno. Studia i materiały historyczne, t. 2, red. Jerzy Topolski, 111-130. Warszawa – Poznań: PWN, 1987.

Zientarski, Władysław. „Przyczynki z archiwaliów gnieźnieńskich. Mateusz Zwierzchowski muzyk i kompozytor gnieźnieński (ok. 1713-1766)”. W: Z dziejów muzyki polskiej, t. 13, red. Konrad Pałubicki, 22-47. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1969.

Zientarski, Władysław. „Przyczynki z archiwaliów gnieźnieńskich. O instrumentach muzycznych kapeli gnieźnieńskiej na przestrzeni XVIII wieku”. W: Z dziejów muzyki polskiej, t. 13, red. Konrad Pałubicki, 9-21. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1969.

Zientarski, Władysław. „Z dziejów katedralnej kapeli muzycznej w Gnieźnie”. W: Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, red. Alfons Schletz, 143-166. Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy w Krakowie, 1966.

Zientarski, Władysław. „Życie muzyczne Gniezna w XVIII w.”. W: Dzieje Gniezna, red. Jerzy Topolski, 383-388. Warszawa: PWN, 1965.