Film on the Radio: Three Cases of Focalization

Łukasz Borowiec

doi:10.18290/rh257311.1

Data publikacji : 2025-12-19

Tom 73 Nr 11 (2025)

Film przez radio: trzy przypadki fokalizacji

Łukasz Borowiec

https://orcid.org/0000-0002-8033-972X

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257311.1

Abstrakt

Cel artykułu to zbadanie sposobu, w jaki filmowy materiał źródłowy wpływa na realizację słuchowiska radiowego z wykorzystaniem narratologicznej koncepcji fokalizacji. Materiały źródłowe wybrane do analizy to film Alfreda Hitchcocka Nieznajomi z pociągu i jego radiowa wersja powstała w ramach serii Lux Radio Theater (obie realizacje z 1951 roku), słuchowisko The Blind Man (2015) oparte na niezrealizowanym scenariuszu tego samego reżysera oraz telewizyjny horror Nigela Kneale’a The Stone Tape (1971) wraz z jego wersją radiową powstałą dla radia BBC w roku 2015. Prezentacja wymienionych utworów w tej właśnie kolejności stanowi przykład różnorodnych podejść, jakie twórcy teatru dźwiękowego stosują w odniesieniu do pierwowzorów filmowych, przy czym w każdym kolejnym przypadku dźwięk odgrywa coraz większą rolę w kształtowaniu procesu fokalizacji.

Słowa kluczowe:

słuchowisko, fokalizacja, film, narratologia, adaptacja

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bachura, Joanna. “Kategorie filmowe w teatrze radiowym.” In Dwa teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, edited by Elżbieta Pleszkun-Olejniczakowa, Joanna Bachura, and Agnieszka Pawlik, 217–46. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011.

Bachura, Joanna. “Słuchowisko i jego ‘anatomia’.” In Dwa teatry. Studia z zakresu teorii i interpretacji sztuki słuchowiskowej, edited by Elżbieta Pleszkun-Olejniczakowa, Joanna Bachura, and Agnieszka Pawlik, 141–79. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011.

BBC. “Hitchcock’s The Blind Man” Unmade Movies (podcast series). Accessed June 20, 2025. https://www.bbc.co.uk/programmes/b06l22pr.

Billips, Connie, and Arthur Pierce. Lux Presents Hollywood: A Show-by-Show History of the Lux Radio Theatre and the Lux Video Theatre 1934–1957. Jefferson, NC: McFarland & Company, 1995.

Bluijs, Siebe. “Earwitnessing: Focalization in Radio Drama.” In Audionarratology: Lessons from Radio Drama, edited by Lars Bernaerts and Jarmila Mildorf, 82–100. Columbus, OH: Ohio State University Press, 2021.

Gatiss, Mark, dir. “The Blind Man.” Aired on BBC Radio 4,October 31, 2015. 1 hr. 28 min. 27 sec. MP3.

Hand, Richard J., and Mary Traynor. The Radio Drama Handbook: Audio Drama in Context and Practice. New York: Continuum, 2011.

Hand, Richard. “Radio Adaptation.” In The Oxford Handbook of Adaptation Studies, edited by Thomas Leitch, 340–55. Oxford: Oxford University Press, 2018.

Hitchcock, Alfred, dir. Strangers on a Train. Warner Bros. Pictures, 1951. 1 hr. 40 min. 49 sec. DVD.

Jahn, Manfred. A Guide to Narratological Film Analysis. English Department, University of Cologne, last revised November 24, 2022. Accessed June 11, 2025. https://www.unikoeln.de/~ame02/pppf.pdf.

Johnston, Derek. “Introduction: Nigel Kneale and Horror.” In Nigel Kneale and Horror: Medium, Time, Culture and Genre, edited by Derek Johnston. Liverpool: Liverpool University Press, 2025. E-book.

Johnston, Derek. “Sonic Haunting in Nigel Kneale’s Ghost Stories.” In Nigel Kneale and Horror: Medium, Time, Culture and Genre, edited by Derek Johnston. Liverpool: Liverpool University Press, 2025.E-book.

Keighley, William, dir. “Strangers on a Train.” Lux Radio Theater (series), directed by Earl Ebi. Aired on CBS Radio, December 3, 1951. 56 min.

Lutostański, Bartosz. “A Narratology of Radio Drama: Voice, Perspective, Space.” In Audionarratology: Interfaces of Sound and Narrative, edited by Jarmila Mildorf and Till Kinzel, 117–32. Berlin: De Gruyter, 2016.

Łastowiecki, Janusz. Specyfika odbioru słuchowiska radiowego. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2019.

McGilligan, Patrick. Alfred Hitchcock: A Life in Darkness and Light. New York: HarperCollins e-books, 2003.

Mildorf, Jarmila, and Till Kinzel. “Audionarratology: Prolegomena to a Research Paradigm Exploring Sound and Narrative.” In Audionarratology: Interfaces of Sound and Narrative, edited by Jarmila Mildorf and Till Kinzel. Berlin: De Gruyter, 2016. https://doi.org/10.1515/9783110472752

Miller, Bonnie M. “‘The Pictures Are Better on Radio’: A Visual Analysis of American Radio Drama from the 1920s to the 1950s.” Historical Journal of Film, Radio and Television 38, no. 2 (2018): 322–42.

Murray, Andy. Into The Unknown: The Fantastic Life of Nigel Kneale. London: Headpress, 2017. E-book.

Murray, Andy. “Introduction. Not Rocket Science.” In Into The Unknown: The Fantastic Life of Nigel Kneale. London: Headpress, 2017. E-book.

Niederhoff, Burkhard. “Focalization.” In The Living Handbook of Narratology. Last revised September 24, 2013. Accessed May 24, 2025. https://www-archiv.fdm.uni-hamburg.de/lhn/node/18.html.

O’Neill, Phelim. “The Stone Tape: Behind the Screams on Radio 4’s Fright Night.” The Guardian, October 29, 2015. https://www.theguardian.com/tv-and-radio/2015/oct/29/the-stone-tape-behind-the-screams-on-radio-4s-fright-night.

Sasdy, Peter, dir. The Stone Tape. BBC, 1972. 1 hr. 29 min. 27 sec. DVD.

Strickland, Peter, dir. “The Stone Tape.” BBC Radio 4 Extra. 2015. 59 min. 56 sec. MP3.

Verhulst, Pim, and Andrea Smith. “Radio Drama and Adaptation Studies.” Journal of Adaptation in Film & Performance 17, no. 2–3 (2024): 113–124.

Verstraten, Peter. Film Narratology. Berlin: De Gruyter, 2009.

Wikimedia Foundation. “List of films based on radio series.” Last modified December 22, 2024, at 12:23 (UTC). https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_films_based_on_radio_series.

Wood, Robin. Hitchcock’s Films Revisited. New York: Columbia University Press, 1989.