August Heinrich Hoffmann von Fallersleben (1798–1874) en zijn verdiensten voor de medioneerlandistiek

Stefan Kiedroń

doi:10.18290/rh25735.13

Data publikacji : 2025-08-04

Tom 73 Nr 5 (2025)

August Heinrich Hoffmann von Fallersleben (1798–1874) i jego zasługi dla średniowiecznej literatury niderlandzkiej

Stefan Kiedroń

https://orcid.org/0000-0002-3564-7053

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25735.13

Abstrakt

Niderlandystyka wrocławska obchodzi w 2025 roku jubileusz „50-lecia studiów niderlandzkich w Polsce”, lecz studia niderlandystyczne mają we Wrocławiu o wiele dłuższą tradycję. W 1823 roku w Universitas Litterarum Vratislaviensis pojawił się młody uczony August Heinrich Hoffmann von Fallersleben (1798–1874), doktor honoris causa w Lejdzie, badacz średniowiecznej literatury niderlandzkiej (we współpracy z Willemem Bijderdijkiem, Matthijsem Siegenbeekiem i Hendrikiem Willemem Tydemanem). W 1824 roku Hoffmann zainaugurował tu „filologię niderlandzką” (z dziełami średniowiecznego poety flamandzkiego Jacoba Van Maerlanta). Od 1830 roku wydawał tu monumentalną serię Horae Belgicae ze średniowiecznymi tekstami (m.in. Caerl ende Elegast, Abele spelen i Antwerps Liedtboeck).

Hoffmann uratował w ten sposób średniowieczną literaturę niderlandzką i był za to doceniany w XIX i XX wieku. Dzisiaj jednak jest w znacznym stopniu zapomniany jako mediewista, a znany przede wszystkim jako autor słów „Deutschland, Deutschland über alles!” (sam będąc przy tym liberałem, krytykującym opresyjne państwo pruskie). Celem tego artykułu jest przywrócenie temu pionierowi badań nad średniowieczną literaturą niderlandzką we Wrocławiu należnego mu miejsca.

Słowa kluczowe:

August Hoffmann Heinrich von Fallersleben, Universitas Litterarum Vratislaviensis, Horae Belgicae, średniowieczna literatura niderlandzka, Das Lied der Deutschen

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (Nederlands)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bastert, B., Tervooren, H., & Willaert, F. (2011). Einleitung. Zeitschrift für Deutsche Philologie, 130, 1–9. ‘Dialog mit den Nachbarn. Mittelniederländische Literatur zwischen dem 12. und 16. Jahrhundert’ [speciale uitgave], onder redactie van B. Bastert, H. Tervooren & F. Willaert.

Bergh, L. Ph. C. van den. (1846). Inleiding. Roman van Heinric en Margriete van Limborch gedicht door Heinric, Eerste deel. Boek I-VI (Nieuwe Reeks van Werken van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden 2). Leiden: S. & J. Luchtmans.

Berg, W. van den, & Couttenier, P. (2009). Alles is taal geworden. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1800-1900. Bert Bakker.

Berns, J. J. (1999). Hoffmann von Fallersleben und die Niederlande. In H.-J. Behr, H. Blume & E. Rohse (red.), August Heinrich Hoffmann von Fallersleben 1798-1998. Festschrift zum 200. Geburtstag. Verlag für Regionalgeschichte.

Bilderdijk, W. (1858). De dichtwerken van Bilderdijk, Deel 11. A.C. Kruseman. Geraadpleegd op 31 januari 2025, van https://www.dbnl.org/tekst/bild002dich12_01/bild002dich12_01_0114.php

Czuchraj, K. (2005). Naive Ausdruckspoesie und Volksliedtradition. Zur Folklorisierung in den Kinderliedern Heinrich Hoffmanns von Fallersleben. In M. Hałub & K. Schuster (red.), Hoffmann von Fallersleben. Internationales Symposion Wrocław/Breslau 2003 (pp. 199–217). Verlag für Regionalgeschichte.

Davies, N., & Moorhouse, R. (2005). Breslau. Die Blume Europas. Die Geschichte einer mitteleuropäischen Stadt. Droemer-Knaur.

Dąbrówka, A. (1999). Słownik pisarzy niderlandzkiego obszaru kulturowego: flamandzkich i holenderskich, nowołacińskich, surinamskich, afrykanerskich i fryzyjskich. Wiedza Powszechna.

Deprez, A. (1963). Briefwisseling van Jan Frans Willems en Hoffmann von Fallersleben (1836-1843). Rijksuniversiteit Gent, Seminarie voor Nederlandse Literatuurstudie, 1963.

Ernst, H. (2013). Deutschland über alles. Deutsche Hymnen im Vergleich. Create Space Independent Publishing Platform.

Hałub, M. (2008, 1 mei). 7. Rede: Prof. Dr. Marek Halub, Breslau. Heimat- und Verkehrsverein der Kernstadt Höxter e.V. Geeradpleegd op 20 juni 2024, van https://www.hvv-hoexter.de/1-mai-reden/7-rede

Hay, M. E. (2018). Russia, Britain and the House of Nassau. The re-establishment of the Orange Dynasty in the Netherlands, March–November 1813. BMGN – Low Countries Historical Review, 133(1), 3–21.

Hogenbirk, M. (2011). Dutch Design: The Romance of Moriaen as an example of Middle Dutch Arthurian tradition. Zeitschrift für Deutsche Philologie, 130, 127–140. ‘Dialog mit den Nachbarn. Mittelniederländische Literatur zwischen dem 12. und 16. Jahrhundert’ [speciale uitgave], onder redactie van B. Bastert, H. Tervooren & F. Willaert.

Hoffmann von Fallersleben, A. H. (1830). Horae Belgicae Pars Prima. Vratislaviae: Grass, Barth et Soc.

Hoffmann von Fallersleben, A. H. (1857). Horae Belgicae Pars Prima. Editio Secunda, Uebersicht der mittelniederländischen Dichtung (2e dl.). Hannover: Carl Rümpler.

Hoffmann von Fallersleben, A. H. (1868). Mein Leben. Aufzeichnungen und Erinnerungen (1e dl.). Hannover: Carl Rümpler.

Holz, B. (2000). Die Protokolle des Preußischen Staatsministeriums 1817-1934/38: Dl. 3, 9. Juni 1840 bis 14. März 1848. Olms-Weidmann.

Honings, R. A. M. (2018). Poet and professor: Adam Simons. In G. van Rutten & T. van Kalmthout (red.), Language, literature and the construction of a Dutch national identity (1780-1830) (pp. 73–96). Amsterdam University Press.

Karsten, G. (1949). 100 jaar Nederlandse philologie. M. de Vries en zijn school. Nederlandsche Uigeversmaatschappij.

Klemperer, V. (2007). LTI. Notizbuch eines Philologen. Reclam Verlag.

Kloos, U. (1992). Niederlandbild und deutsche Germanistik 1800-1933. Ein Beitrag zur komparatistischen Imagologie (Studia Imagologica 4). Rodopi.

Majewski, T. (2009). Zum aktuellen Hoffmann-Bild in Forschung, Publizistik und Öffentlichkeit. In N. O. Eke, K. G. P. Schuster & G. Tiggesbäumker (red.), Hoffmann von Fallersleben. Internationales Symposion Corvey / Höxter (pp. 331–339). Verlag für Regionalgeschichte.

Messchert, W. (1837). Brieven van Mr. Willem Bilderdijk (5e dl.). Bij W. Messchert.

Nelde, P. H. (1967). Hoffmann von Fallersleben und Flandern. Eine Untersuchung im Rahmen deutsch-flämischer Beziehungen im 19. Jahrhundert. Oranje Verlag.

Nelde, P. H. (1972). Hoffmann von Fallersleben und die Niederlande (Beschreibende Bibliographien 3). Rodopi.

Oostrom, F. van. (2006). Stemmen op schrift. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanaf het begin tot 1300. Bert Bakker.

Pater, M. (1997). Historia Uniwersytetu Wrocławskiego do roku 1918. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Poel, D. E. van der, Geirnaert, D., Joldersma, H., Oosterman, J. B., & Grijp, L. P. (red.). (2004). Het Antwerps liedboek: Dl. 2. Commentaar. Lannoo.

Poettgens, E. (2014). Hoffmann von Fallersleben und die Lande niederländischer Zunge. Briefwechsel, Beziehungsgeflechte, Bildlichkeit (1e dl.). Waxmann.

Raaf, K. H. de. (1943). Hoffmann von Fallersleben. Voortrekker in het oude land der Dietsche Letteren. Oceanus.

Rohse, E. (1999). Das Lied der Deutschen in seiner politischen, literarischen und literaturwissenschaftlichen Rezeption. In H.-J. Behr, H. Blume & E. Rohse (red.), August Heinrich Hoffmann von Fallersleben 1798-1998. Festschrift zum 200. Geburtstag (pp. 51–100). Verlag für Regionalgeschichte.

Szubert, R. (1994). Iets over het fragment van Van Maerlants Spieghel Historiael uit de Universiteitsbibliotheek te Wrocław. In S. Prędota (red.), Handelingen Regionaal Colloquium Neerlandicum Wrocław 1993 (Acta Universitatis Wratislaviensis 1651) (pp. 287–293). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Siegenbeek, M. [1823]. Punten. In Handelingen van de Jaarlijksche Vergadering der Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leyden, gehouden den 30sten Juny 1823 (pp. 68–69).

Thomassen, K. (1995). Hoffmann von Fallerslebens eerste bezoek aan Leiden. Nieuw Letterkundig Magazijn, (13), 35–38.

Wagner, J. M. (1869). Hoffmann von Fallersleben 1818-1868. Funfzig [sic!] Jahre dichterischen und gelehrten Wirkens bibliographisch dargestellt. Wien: Carl Gerold’s Sohn.