An Analysis of Collective Memory Mechanisms and the Aesthetics of Rituals Based on Inferno by Yael Bartana

Anna Dzierżyc-Horniak

doi:10.18290/rh25734.8

Data publikacji : 2025-07-14

Tom 73 Nr 4 (2025)

Analiza mechanizmów pamięci zbiorowej i estetyki rytuału na przykładzie Inferno Yael Bartany

Anna Dzierżyc-Horniak

https://orcid.org/0000-0002-6552-6201

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25734.8

Abstrakt

Yael Bartana, jedna z najbardziej znanych współczesnych artystek z Izraela, w swoich realizacjach eksploruje temat kształtowania tożsamości w ramach funkcjonujących współcześnie polityk pamięci. Odnosząc się do teraźniejszości nie zapomina o przeszłości – kulturowe dziedzictwo jej narodu stanowi zawsze punkt wyjścia dla przedstawianych filmowych narracji. W Inferno (2013) artystka prezentuje nam sugestywny, wręcz hollywoodzki w kadrach i montażu obraz przyszłości oparty na ważnym dla tożsamości Żydów micie Trzeciej Świątyni. W filmie równoprawne role pełnią symbole biblijne, religijna rytuały, mistyczne proroctwa, współczesne izraelskie społeczeństwo, a także – co zadziwiające i w pełni uzasadnione – innowacyjne przedsiębiorstwo religijne budujące w Brazylii „Nową Jerozolimę”. Autorka Inferno tworzy za pomocą filmu społeczny eksperyment, inscenizuje w nim rzeczywistość, obserwuje, co się dzieje i na końcu to „dokumentuje”. Artykuł jest próbą analizy kolejnych warstw opowieści Bartany, aby przyjrzeć się praktyce artystycznej izraelskiej artystki. Interesuje mnie, w jaki sposób wykorzystuje ona środki sztuki filmowej do badania relacji między pamięcią a wydarzeniami, miejscami i przedmiotami oraz tego, jak religijne i społeczne rytuały kształtować mogą według niej pamięć zbiorową. Artystka pragnie, by jej widzowie zadawali pytania i zastanawiali się nad własną tożsamością i historią, która w dużej mierze opiera się na narracjach konstruowanych przez rytuały społeczne.

Słowa kluczowe:

Yael Bartana, Trzecia Świątynia, Nowa Jerozolima, pamięć zbiorowa

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (English)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Alzoubi, Ahmad, and Rita Freire, “The Myth of the Temple of Solomon II: Ostentation in Brazil,” Middle East Monitor, June 11, 2023, https://www.middleeastmonitor.com/20230611-the-myth-of-the-temple-of-solomon-ii-ostentation-in-brazil.

“54. Międzynarodowa Wystawa Sztuki — la Biennale di Venezia: Yael Bartana … i zadziwi się Europa.” Zachęta, n.d. Accessed September 4, 2024. https://zacheta.art.pl/pl/wystawy/yael-bartana-i-zadziwi-sie-europa.

Bartana, Yael. “Interview with Artist Yael Bartana”. Aesthetica, August 14, 2014. https://aesthetica magazine.com/interview-artist-yael-bartana.

Avidan, Igal. “An ‘Inferno’ Erupts at the Berlin Film Festival.” Times of Israel, February 18, 2014. https://www.timesofisrael.com/an-inferno-erupts-at-the-berlin-film-festival.

Barkai, Sigal. “Neurotic Fantasy: The Third Temple as a Metaphor in the Contemporary Israeli Art of Nira Pereg and Yael Bartana.” Contemporary Review of the Middle East 6 (2019): 238–51.

Demski, Mateusz. “Zdążyć przed północą. Rozmowa z Yael Bartaną.” Przekrój, October 21, 2021. https://przekroj.pl/kultura/zdazyc-przed-polnoca-rozmowa-z-yael-bartana-mateusz-demski.

Bader, Jörg. “Efrat Shvili. The Jerusalem Experience.” Camera Austria, 2015. Exhibition brochure. https://camera-austria.at/wp-content/uploads/2015/11/ca-ausstellung-shvili-folder.pdf.

Elbaz, Ella. “The Future of Temple Mount: Imagined Possibilities in Contemporary Palestinian and Israeli Art.” Dibur Literary Journal 6 (2018): 7–17.

Erll, Astrid. Kultura pamięci. Wprowadzenie. Translated by Agata Teperek. Warszawa: Wydawnictwo UW, 2018.

Esche, Charles, and Galit Eilat. “Rozmowa Charlesa Esche i Galit Eilat z Yael Bartaną.” 2011. https://labiennale.art.pl/wystawy/yael-bartana-i-zadziwi-sie-europa.

Fox-Bevilacqua, Marisa. “Artist Yael Bartana Taps into Jewish-Diaspora Zeitgeist.” Haaretz, February 10, 2015, 8.

Gliwka, Grażyna. “Pamięć zbiorowa—jej funkcje i mechanizmy przekazu w kontekście badań Barbary Szackiej i Andrzeja Szpocińskiego.” Rozprawy Społeczne / Social Dissertations 13, no. 3 (2019): 13–27.

Hassner, Ron E. War on Sacred Grounds. Ithaca, NY: Cornell University Press, 2009.

Igreja Universal do Reino de Deus. “O desejo no coração do Bispo Edir Macedo.” Templo de Salomão. Accessed September 4, 2024. https://www.otemplodesalomao.com/a-inspiracao.

International Coalition of Sites of Conscience. “Member Profile: Remembering Means Acting at Casa do Povo.” Accessed September 4, 2024. https://www.sitesofconscience.org/2016/01/ca sa-do-povo.

Lemański, Janusz. “Kilka uwag na temat różnych koncepcji świątyni w Starym i Nowym Testamencie.” Rocznik Skrzatuski 8 (2020): 13–35.

Litak, Eliza. “Pamięć jako ‘lustro i lampa’ tożsamości. Pamięć i tożsamość zbiorowa oraz wybrane aspekty relacji między nimi.” In Pejzaże tożsamości: teoria i empiria w perspektywie interdyscyplinarnej, edited by Eliza Litak, Renata Furman, and Hubert Bożek, 249–61. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2011.

Maciudzinska-Kamczycka, Magdalena. “Herod Wielki i ‘nowa’ Jerozolima.” Studia Europaea Gnesnensia 8 (2013): 179–206.

Malzacher, Florian. “We Need to Create Alternative Moments of Commemoration. Yael Bartana in Conversation with Florian Malzacher.” In Two Minutes of Standstill: A Collective Performance by Yael Bartana, edited by Florian Malzacher and Stefanie Wenner. Berlin: Sternberg Press, 2014.

Mazur, Adam. “Nie chciałbym być w skórze Yael Bartany. Rozmowa z Sebastianem Cichockim.” Dwutygodnik.com, no. 65 (September, 2011). https://www.dwutygodnik.com/artykul/2578-nie-chcialbym-byc-w-skorze-yael-bartany.html.

Morrison, Tessa. “The Built Narrative as Architectural History.” The International Journal of Literary Humanities 10, no. 1 (2013): 1–18.

Mostafa, Mohamed Galal. “Religion and the Israel-Palestinian Conflict: Cause, Consequence, and Cure.” The Washington Institute for Near East Policy, “Fikra Forum,” May 31, 2018. https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/religion-and-israel-palestinian-conflict-cause-consequence-and-cure.

Rappaport, Emily. “Yael Bartana on Israel, the Myths Underlying Nation States, and Being a Political Artist.” artsy.net, September 9, 2015. https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-yael-bartana-on-israel-the-myths-underlying-nation-states-and-being-a-political-artist.

Roffino, Sara. “In Conversation: Yael Barana with Sara Roffino.” The Brooklyn Rail (February 2015). https://brooklynrail.org/2015/02/art/yael-bartana-with-sara-roffino.

Seroussi, Benjamin, and Danon Eyal. “Nova Jerusalém.” In How to Talk about Things That Don’t Exist: Bienal and Itaú present 31st Bienal, edited by Nuria Enguita, Erick Beltrán, and Charles Esche. São Paulo: Fundação Bienal de São Paulo, 2014. Exhibition catalog.

Sienkiewicz, Karol. “Yael Bartana.” Culture.pl, April 15, 2011. https://culture.pl/pl/tworca/yael-bartana.

Siuda-Ambroziak, Renata. Religia w Brazylii. Uwarunkowania społeczno-kulturowe. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2015.

Szacka, Barbara. Czas przeszły, pamięć, mit. Warszawa: Wydawnictwo Scholars, 2006.

Szczuro, Stanisław. “Ściana Płaczu”. Izrael24.pl, July 18, 2021. https://izrael24.pl/sciana-placzu-18-07-2021.

Temple Institute. “Statement of Principles.” Accessed September 3, 2024.

Werleman, Cj. “Arab Normalization Emboldens ‘Third Temple’ Israeli Fanatics.” Inside Arabia Voice of the Arab People, August 28, 2020. Accessed December 20, 2021. https://inside arabia.com/arab-normalization-emboldens-third-temple-israeli-fanatics.

Zanker, Paul. Apoteoza cesarzy rzymskich. Rytuał i przestrzeń miejska. Translated by Lechosław Olszewski. Poznań: Wydawnictwo Contact, 2005.

Ziółkowska, Magdalena. “Z Yael Bartaną—o jej filmach, wspólnocie, granicy i Izraelu—rozmawia Magdalena Ziółkowska”. Obieg, April 27, 2006. http://archiwum-obieg.u-jazdowski.pl/ rozmowy/5722).