Concordia ordinum? Pliniusz Młodszy o warstwach społecznych w Rzymie na przełomie pierwszego i drugiego stulecia po Chr.

Jakub Pigoń

doi:10.18290/rh25733.10

Data publikacji : 2025-07-07

Tom 73 Nr 3 (2025)

Concordia ordinum? Pliniusz Młodszy o warstwach społecznych w Rzymie na przełomie pierwszego i drugiego stulecia po Chr.

Jakub Pigoń

https://orcid.org/0000-0001-9272-7490

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25733.10

Abstrakt

W niniejszym artykule omówiono niektóre listy Pliniusza Młodszego, zwłaszcza z księgi VII, aby pokazać, w jaki sposób przedstawiał warstwy społeczne ówczesnego Rzymu. Pliniusz, jak można było się spodziewać, skupia się na rzymskiej elicie, zarówno senatorach, jak i ekwitach, ale od czasu do czasu wspomina również o wyzwoleńcach, niewolnikach i mieszkańcach prowincji. Z reguły ludzie pojawiający się w jego listach (zarówno adresaci tych listów, jak i osoby, o których mówi) podzielają jego światopogląd i wartości, w szczególności jego upodobanie do zajęć literackich (studia, otium), ale zarazem przekonanie o konieczności wypełniania powinności społecznych (officia). Kilka listów wspomina jednak o osobach, których społeczne i moralne standardy są sprzeczne z tymi, które reprezentuje Pliniusz i jego przyjaciele (Pallas w VII 29, poplecznicy Domicjana w VII 19, 27 i 33); w odniesieniu do nich nie może być mowy o żadnej concordia ordinum.

Słowa kluczowe:

Pliniusz Młodszy, epistolografia, senatorowie, ekwici, Cesarstwo Rzymskie

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Akar, Philippe. Concordia. Un idéal de la classe dirigeante romaine à la fin de la République. Paris: Éditions de la Sorbonne, 2013.

Alföldy, Géza. Historia społeczna starożytnego Rzymu. Przeł. Anna Gierlińska, red. nauk. Leszek Mrozewicz. Poznań: Kantor Wydawniczy SAAW, 1991.

André, Jean-Marie. L’otium dans la vie morale et intellectuelle romaine des origines à l’époque augustéenne. Paris: Presses Universitaires de France, 1966.

Andrzejewski, Roman „Kręgi tematyczne cycerońskich rekomendacyj”. Roczniki Humanistyczne 24, nr 3 (1976): 15-38.

Ash, Rhiannon. „Drip-Feed Invective: Pliny, Self-Fashioning, and the Regulus Letters”. W: The Author’s Voice in Classical and Late Antiquity, red. Anna Marmodoro, Jonathan Hill, 207-232. Oxford: Oxford University Press, 2013.

Beck, Jan-Wilhelm. „me sibi cum ferro imminere… Plinius als unerschrockener Rächer (epist. 9,13)”. Göttinger Forum für Altertumswissenschaft 21 (2018): 117-165.

Birley, Anthony R. Onomasticon to the Younger Pliny. Letters and Panegyric. München: K.G. Saur, 2000.

Bütler, Hans-Peter. Die geistige Welt des jüngeren Plinius. Studien zur Thematik seiner Briefe. Heidelberg: Carl Winter, 1970.

C. Plini Caecili Secundi: Epistularum Libri Decem. Edidit R.A.B. Mynors (Oxonii: Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, 1963).

Carlon, Jacqueline M. Pliny’s Women: Constructing Virtue and Creating Identity in the Roman World. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.

Cotton, Hannah M. „Military Tribunates and the Exercise of Patronage”. Chiron 11 (1981): 229-238.

Cugusi, Paolo. Evoluzione e forme dell’epistolografia latina nella tarda repubblica e nei primi due secoli dell’Impero. Roma: Herder, 1983.

Edwards, Rebecca. „Pliny’s Tacitus: The Politics of Representation”. Bulletin of the Institute of Classical Studies 61, nr 2 (2018): 66-77.

Eickhoff, Franziska C. Der lateinische Begriff otium. Eine semantische Studie. Tübingen: Mohr Siebeck, 2021.

Froehlich, Susanne. „Geschichte schreiben als ‘dichte Beschreibung’. Der jüngere Plinius und seine Sklaven”. Klio 105, nr 2 (2023): 624-645.

Geisthardt, Johannes M. Zwischen Princeps und Res Publica. Tacitus, Plinius und die senatorische Selbstdarstellung in der Hohen Kaiserzeit. Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2015.

Germerodt, Fabian. „Networking in the Early Roman Empire: Pliny the Younger”. Journal of Historical Network Research 4 (2020): 252-270.

Gibson, Roy K. i Ruth Morello. Reading the Letters of Pliny the Younger: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press, 2012.

Gillespie, Caitlin. „Livia and Concordia in Tacitus’ Annals”. Latomus 78, nr 3 (2019): 621-652.

Giovannini, Adalberto. „Pline et les délateurs de Domitien”. W: Opposition et résistances à l’Empire d’Auguste à Trajan. Neuf exposés suivis de discussions, red. Adalberto Giovannini, 219-248. Genève: Fondation Hardt, 1987.

Grainger, John D. Nerva and the Roman Succession Crisis of AD 96–99. London: Routledge, 2003.

Griffin, Miriam. „Pliny and Tacitus”. Scripta Classica Israelica 18 (1999): 139-158.

Hoffer, Stanley E. The Anxieties of Pliny the Younger. Atlanta: Scholars Press, 1999.

Instinsky, Hans Ulrich. „Consensus universorum”. Hermes 75, nr 3 (1940): 265-278.

Kroll, Wilhelm. Studien zum Verständnis der römischen Literatur. Stuttgart: J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung, 1924.

Leach, Eleanor Winsor. „Otium as Luxuria: Economy of Status in the Younger Pliny’s Letters”. Arethusa 36, nr 2 (2003): 147-165.

Lobur, John Alexander. Consensus, Concordia, and the Formation of Roman Imperial Ideology. New York: Routledge, 2008.

McNamara, James. „Pliny, Tacitus and the Monuments of Pallas”. Classical Quarterly 71, nr 1 (2021): 308-329.

Manuwald, Gesine. „Eine ‘Schule’ für Novum Comum (Epist. 4, 13). Aspekte der liberalitas des Plinius”. W: Plinius der Jüngere und seine Zeit, red. Luigi Castagna, Eckard Lefèvre, 203-217. München: K.G. Saur, 2003.

Marchesi, Ilaria. The Art of Pliny’s Letters: A Poetics of Allusion in the Private Correspondence. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.

Morawski, Kazimierz. Historia literatury rzymskiej, t. VI: Od Augusta do czasów Hadriana. Kraków: Akademia Umiejętności, 1919.

Noreña, Carlos F. Imperial Ideals in the Roman West: Representation, Circulation, Power. Cambridge: Cambridge University Press, 2011.

Page, Sven. „Literarische Kommunikation und politische Existenz – Plinius der Jüngere und die römische Aristokratie”. Potestas. Revista del Grupo Europeo de Investigación Histórica 2 (2009): 37-56.

Pigoń, Jakub. „Ars vituperandi. Listy Pliniusza Młodszego o Marku Regulusie”. Classica Craco-viensia 14 (2011): 245-265.

Pigoń, Jakub. „Putting Pallas out of Context: Pliny on the Roman Senate Voting Honours to a Freedman (Plin. Ep. 7.29 and 8.6)”. W: Intertextuality in Pliny’s Epistles, red. Margot Neger, Spyridon Tzounakas, 241-258. Cambridge: Cambridge University Press, 2023.

C. Plini Caecili Secundi: Epistularum Libri Decem. Edidit R.A.B. Mynors (Oxonii: Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, 1963).

Radicke, Jan. „Die Selbstdarstellung des Plinius in seinen Briefen”. Hermes 125, nr 4 (1997): 447-469.

Riggsby, Andrew M. „Pliny on Cicero and Oratory: Self-Fashioning in the Public Eye”. American Journal of Philology 116, nr 1 (1995): 123-135.

Römer, Franz. „Vom Spuk zur Politik. Der Gespensterbrief des Jüngeren Plinius”. Wiener Humanistische Blätter 29 (1987): 26-36.

Rutledge, Steven H. Imperial Inquisitions: Prosecutors and Informants from Tiberius to Domitian. London: Routledge, 2001.

Seyfarth, Wolfgang. „Potitus rerum omnium. Ein Beitrag zur Deutung der RGDA, Kapitel 34”. Philologus 105 (1957): 305-323.

Shelton, Jo-Ann. „Pliny’s Letter 3.11: Rhetoric and Autobiography”. Classica & Mediaevalia 38 (1987): 121-139.

Sherwin-White, Adrian N. The Letters of Pliny. A Historical and Social Commentary. Oxford: Clarendon Press, 1966.

Strasburger, Hermann. Concordia ordinum. Eine Untersuchung zur Politik Ciceros. Diss. Frankfurt am Main. Leipzig: Universitätsverlag Robert Noske, 1931.

Syme, Ronald. „Pliny’s Less Successful Friends”. Historia 9, nr 3 (1960): 362-379 [= Syme, Ronald. Roman Papers, vol. II, 477-495. Oxford: Clarendon Press, 1979.].

Turpin, William. „Res Gestae 34.1 and the Settlement of 27 B.C.”. Classical Quarterly 44, nr 2 (1994): 427-437.

Whitton, Christopher. „Pliny’s Progress: On a Troublesome Domitianic Career”. Chiron 45 (2015): 1-22.

Williams, Kathryn F. „Pliny and the Murder of Larcius Macedo”. Classical Journal 101, nr 4 (2006): 409-424.

Zucker, Friedrich. „Plinius epist. VIII 24 – ein Denkmal antiker Humanität”. Philologus 84 (1928): 207-230.