Struikelblokken bij het vertalen van juridische teksten en de didactiek van het juridisch vertalen

Erik-Jan Kuipers

doi:10.18290/rh257310.5s

Data publikacji : 2025-06-13

Tom 73 Nr 10 Zeszyt specjalny (2025)

Trudności w tłumaczeniu tekstów prawniczych i dydaktyka tłumaczenia prawniczego

Erik-Jan Kuipers

https://orcid.org/0000-0001-6248-0642

DOI: https://doi.org/10.18290/rh257310.5s

Abstrakt

W artykule podjęto próbę zidentyfikowania trudności związanych z tłumaczeniem tekstów prawnych i prawniczych oraz wskazania, jakie konsekwencje mają one dla dydaktyki przekładu takich tekstów. W pierwszej części artykułu przybliżono definicję języka prawniczego i prawnego oraz jego cech, a także omówiono warunki skutecznego przekładu tekstów prawnych i prawniczych. W drugiej części opisano różnorodne trudności związane z takim przekładem. W trzeciej części artykułu przedstawiono, na podstawie modelu dydaktycznego Van Geldera i innych, konsekwencje dla dydaktyki przekładu tekstów specjalistycznych. Na końcu zaprezentowano przegląd kompetencji, które autor uznaje za najważniejsze w przekładzie tekstów prawnych i prawniczych.

Słowa kluczowe:

tłumaczenie specjalistyczne, dydaktyka tłumaczenia specjalistycznego, teksty prawne i prawnicze, problemy tłumaczeniowe

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf (Nederlands)

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Boven, G. (1998). Vertaaldidactiek versus taaldidactiek? In H. Bloemen, A. B. M. Naaijkens, J.W.M. Hulst, P. de Jong-van den Berg, & C. Koster (Eds.), De kracht van vertaling – verrijking van taal en cultuur (pp. 102–114). Platform Vertalen & Vertaalwetenschap.

Bossaert, B., & Tereshko, E. (2023). Twee vertalingen van Het DNA van Nederland (Jan Renkema): Een casestudy bij interculturele (ver)taaldidactiek. Internationale Neerlandistiek, 61(1), 19–35. https://doi.org/10.5117/IN2023.1.002.BOSS

Choduń, A. (2007). Słownictwo tekstów aktów prawnych w zasobie leksykalnym współczesnej polszczyzny. Wydawnictwo Trio.

Colina, S. (2003). Translation teaching. From research to the classroom. A handbook for teachers. The McGraw-Hill Companies.

Cornu, G. (1990). Linguistique juridique. Éditions Montchrestien.

De Caluwe, J. (2013). Nederland en Vlaanderen: (a)symmetrisch pluricentrisme in taal en cultuur. Internationale Neerlandistiek, 51(1), 45–59.

De Groot, G.-R. (1996). Het vertalen van juridische informatie. Preadvies. In Preadviezen uitgebracht voor de Nederlandse Vereniging voor Rechtsvergelijking 53 (pp. 1–77).

De Groot, G-R. (1998). Juridisch vertalen: het overbruggen van verschillen tussen rechtsculturen en rechtssystemen. In H. Bloemen, A. B. M. Naaijkens, J. W. M. Hulst, P. de Jong-van den Berg, & C. Koster (Eds.), De kracht van vertaling - verrijking van taal en cultuur (pp. 13–28). Platform Vertalen & Vertaalwetenschap.

De Groot, G.-R. (2002). Rechtsvergleichung als Kerntätigkeit bei der Übersetzung juristischer Terminologie. In U. Haß-Zumkehr (Ed.), Sprache und Recht (pp. 222–239). Walter de Gruyter.

Gonzáles-Davies, M. (2004). Undergraduate and postgraduate translation degrees: Aims and expectations. In K. Malmkjaer (Ed.), Translation in Undergraduate Degree Programmes (pp. 67–83). John Benjamins Publishing.

Grucza, S. (2005). Adaptacja tekstów specjalistycznych w dydaktyce przekładu. In M. Piotrowska (Ed.), Język trzeciego tysiąclecia III. Tom II. Konteksty przekładowe (pp. 407–417). Tertium.

International Standard ISO 17100:2015. Toegankelijk op https://www.password-europe.com/ images/PWE/PDF/ISO-17100-2015.pdf [download 10 januari 2024].

Jopek-Bosiacka, A. (2006). Przekład prawny i sądowy. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kelly, D. (2005). A handbook for translator trainers. Translation practices explained. St. Jerome.

Kierzkowska, D. (2002). Tłumaczenie prawnicze. Wydawnictwo TEPIS.

Kiraly, D. (1995). Pathways to translation. Pedagogy and process. The Kent State University Press.

Knap-Dlouhá, P., & Štefková, M. (2008). Rechtstaallandschap: Intralinguale vertaling van juridische terminologie bij de didactisering van juridische vertaling. In: Z. Hrnčířová, J. Pekelder, E. Krol & K. Mercks (Eds.), Praagse perspectieven 5 (pp. 79–90). Universitas Carolina Pragensis – Facultas Philosophica.

Knap-Dlouhá, P. (2012). Een vergelijkend onderzoek naar de taal van het handelsrecht vanuit het perspectief van de vertaler [proefschrift]. Univerzita Palackého v Olomouci. Toegankelijk op https://theses.cz/id/88tgpu/Dizertace_Pavlina_Knap-Dlouha_NJ2011.pdf [download 15 december 2023].

Knap-Dlouhá, P. (2018). Het competentieprofiel van de juridische vertaler en de methode van rechtsvergelijking als instrument bij het vertalen van “onvertaalbare” juridische terminologie. Roczniki Humanistyczne, 66(5, Special Issue), 49–62. https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.5s-6

Kussmaul, P. (1995). Training the translator. John Benjamins Publishing.

Lizisowa, M. T. (2016). Komunikacyjna teoria języka prawnego. Wydawnictwo Naukowe Contact.

Malinowski, M. (2018). Polszczyzna. O większą poprawność językową tekstów prawniczych i nie tylko. Wydawnicto-Drukarnia Ekodruk.

Matulewska, A. (2013). Legilinguistic translatology. A parametric approach to legal translation. Peter Lang.

Nerlicki, K. (2005). Czynności pozajęzykowe w procesie translatorycznym – kilka uwag w kontekście kształcenia tłumaczy. Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu, (1), 127–134.

Nida, E. (2000). Principles of correspondence. In L. Venuti & M. Baker (Eds.), The Translation Studies Reader (pp. 126–140). Routledge.

Pieńkos, J. (1999). Podstawy juryslingwistyki: język w prawie – prawo w języku. Muza.

Pintens, W. (1998). Inleiding tot de rechtsvergelijking. Universitaire Pers Leuven.

Piotrowska, M. (2012). Proces decyzyjny tłumacza. Podstawy metodologii nauczania przekładu pisemnego. Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Pommer, S. (2001). Rechtsübersetzung und Rechtsvergleichung: Translatologische Fragen zur Interdisziplinarität. Peter Lang.

Roszkowski, S. (1999). The Language of the law as sublanguage. In J. Tomaszczyk (Ed.), Aspects of Legal Language and Legal Translation (pp. 7–16). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Sandrini, P. (1996). Terminologiearbeit im Recht. Deskriptiver begriffsorientierter Ansatz vom Standpunkt des Übersetzers. TermNet.

Šarčević, S. (1985). Translation of culture-bound terms in laws. Multilingua, 4(3), 127–133. https://doi.org/10.1515/mult.1985.4.3.127

Šarčević, S. (1997). New approach to legal translation. Kluwer Law International.

Štefková, M. (2014). Právny text v preklade. Translatologiké aspekty právnej komunikácie v kombináciách málo rozšírených jazykov. Iura Edition.

Štefková, M. (2015). Juridisch vertalen in LLD’s: stand en perspectieven van onderzoek. Brünner Beiträge zur Germanistik und Nordistik, 29(2), 121–129.

Štefková, M. (2018). Grenzen van de (on)vertaalbaarheid van de nationale rechtsterminologie in context van de Europese harmonisatietendensen. Roczniki Humanistyczne, 66(5, Special Issue), 39–48. https://doi.org/10.18290/rh.2018.66.5s-5

Smedts, W., & Hendrickx, K. (1998). Nederlandse rechtstaal. Acco.

Steurs, F. (2019). De juridische toren van Babel: de (on)vertaalbaarheid van juridische teksten. In E. van der Knaap & C. Koster (Eds.), Teksten in beweging (pp. 98-103). Vantilt.

Trampus-Snel, R. (1988). Het opleiden tot vertaler Nederlands/Italiaans – Italiaans/Nederlands. Vertalen in en uit een taal met beperkt verspreidingsgebied. In Colloquium Neerlandicum 10. Handelingen Tiende Colloquium Neerlandicum. Colloquium van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten (pp. 59–72). Internationale Vereniging voor Neerlandistiek.

Van den Broeck, R. (1998). Translational interpretation: A complex strategic game. In A. Beylard-Ozeroff, J Králová, & B. Moser-Mercer (Eds.). Translators’ Strategies and Creativity. Selected Papers from the 9th International Conference on Translation and Interpreting, Prague, September 1995. In honour of Jiři Lévy and Anton Popovič (pp. 1–15). John Benjamins Publishing.

Van Essen, L. (2017). Taal en Recht. Een onderzoek naar verandering van het taalgebruik van de Nederlandse rechtstaal na de invoering van PROMIS [proefschrift]. Universiteit Utrecht. Toegankelijk op https://studenttheses.uu.nl/bitstream/handle/20.500.12932/25581/Taal%20%26%20Re cht%3B%20eindwerkstuk.pdf?sequence=2&isAllowed=y [download 10 januari 2024].

Van Gelder, L. et al. (1971). Didactische Analyse I. Wolters-Noordhoff.

Vlachopoulos, S. (1995). Ζur Didaktisierung von Vertragstexten. Terminologie et Traduction, 3, 203–213.

Vlachopoulos, S. (1999). Die Übersetzung von Vertragstexten: Anwendung und Didaktik. In P. Sandrini (Ed.), Übersetzen von Rechtstexten. Fachkommunikation im Spannungsfeld zwischen Rechtsordnung und Sprache (pp. 137–154). Gunter Narr.

Vlachopoulos, S. (2019). Stepping over linguistic and legal boundaries. Creativity and discourse changes in legal translation. Lingua Legis, (27), 33–46.

Waterlot, M. (2018). Functionele & taakgerichte vertaaldidactiek in het universitaire vreemdetalenonderwijs. Wydawnictwo KUL.

Weigt, Z. (2009). Teksty prawnicze na przykładzie niemieckiego kodeksu cywilnego. In Z. Bilut-Homplewicz, W. Czachura & M. Smykały (Eds.). Lingwistyka tekstu w Polsce i w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy (pp. 176–192). Oficyna Wydawnicza Atut.

Wilss, W. (1996). Knowledge and skills in translator behavior. John Benjamins Publishing.

Wróblewski, B. (1948). Język prawny i prawniczy. Polska Akademia Umiejętności.

Wróblewski, J. (1988). Les langages juridiques : une typologie. Droit et société, 8(1), 13–27.