Język Polski
English
Illustrissime princeps, episcope reverendissime: z czego utrzymywał się Jan z Książąt Litewskich będąc księciem i biskupem?
Abstrakt
Jan z Książąt Litewskich (1499–1538), syn króla Zygmunta Starego i Katarzyny Telniczanki, od dziecka miał świadomość, że jest księciem – wiedzieli o tym także jemu współcześni – a utrzymanie książęcego majątku nie było tanie. Celem prezentowanego artykułu nie jest szczegółowe omówienie dokumentacji finansowej księcia (który był także duchownym), ponieważ taka się nie zachowała, ani też opis oficjalnych źródeł dochodu biskupów wileńskich. Korzystając natomiast ze skąpych źródeł, autor bada, w jaki sposób książę pozyskiwał środki z transakcji majątkowych, patronatu nad rzemieślnikami, pożyczek, poboru podatków rolnych na finansowanie jego działalności jako zarówno księcia w kościele, jak i odpowiedzialnego pana. Obszernie omówione zostały dochody i wydatki Jana, gdy był dzieckiem, a także te związane z jego karierą jako duchownego w biskupstwie płockim, poznańskim i wileńskim, a także nabyciem przez niego posiadłości w miejscowości Szawle i na Wołyniu. Autor analizuje także sposób wykorzystania przez niego prawa adopcyjnego dla osiągnięcia finansowych korzyści.
Jan nie był bynajmniej człowiekiem ubogim, ale nie był także zbytnio zamożny, jak mogłoby się wydawać. Obiecał sfinansować prace budowlane w Poznaniu, ale pozostawił długi. Miał pokryć koszty odrestaurowania murów miejskich, ale zmarł przedwcześnie. Zobowiązał się ofiarować katedrze poznańskiej złoty kielich, ale pozostawił dług w wysokości 300 złotych. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku pierścienia, który obiecał ufundować z okazji uroczystego ingresu do nowej stolicy biskupiej. Jan był osobą przedsiębiorczą – wybudował pierwszą w Wilnie odlewnię szkła, która zapewniła mu szkło okienne i zastawę stołową. Kupował domy i wynajmował je długookresowo – z czynszu pobieranego od co najmniej trzech pokoleń rodziny Kirchlów w Wilnie ufundował swoją kaplicę mansjonarską w katedrze wileńskiej. Można odnieść wrażenie, że Janowi zawsze brakowało gotówki, mimo że był w posiadaniu dużych i dochodowych połaci majątków wielkoksiążęcych, pozyskując z nich środki na zarządzanie swoim majątkiem.
Słowa kluczowe:
Jan z Książąt Litewskich, biskup wileński, dochody, długi, statusSzczegóły
Bibliografia
Statystyki
Autorzy
