Herb Świdnika jako ewenement heraldyki miejskiej

Tomisław Giergiel

doi:10.18290/rh25732.4

Data publikacji : 2025-04-11

Tom 73 Nr 2 (2025)

Herb Świdnika jako ewenement heraldyki miejskiej

Tomisław Giergiel

https://orcid.org/0000-0003-3335-8810

DOI: https://doi.org/10.18290/rh25732.4

Abstrakt

Niniejszy artykuł został poświęcony heraldyce żywej, inaczej mówiąc stosowanej, na przykładzie badań nad herbem miasta Świdnika. Można go określić mianem ewenementu polskiej heraldyki miejskiej. Miasto Świdnik otrzymało prawa miejskie w 1954 r. i tak jak kilka innych miast przyzakładowych nie posiadało herbu. W Świdniku władze miasta zorganizowały konkurs na projekt herbu, który po rozstrzygnięciu w 1979 r. zatwierdziła Miejska Rada Narodowa. Wygrał projekt, który w zamyśle twórcy reprezentował zarówno miasto poprzez stylizowaną literę S, jak i oddawał charakter produkcji lotniczej rozwijanej w świdnickiej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego, przedstawiając śmigło i skrzydło z lotką. Zadanie, które postawiono przed herbem, wydaje się zbyt skomplikowane, a treści, jakie reprezentuje, świadczą o ideologicznym podłożu kryteriów wyboru projektu. Odwołanie się do industrializacji jest zbyt wąskim podejściem do bogatej historii Świdnika. Artykuł wskazuje na konieczność refleksji nad ustanowionym w 1978 r. herbem, który, w opinii autora, wymaga korekty bądź zupełnej zmiany.

Słowa kluczowe:

herb Świdnika, herby miejskie, symbolika, industrializacja, Lubelszczyzna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Balicka, Maria. „Zgodnie z heraldyką Świdnik ma swoje znaki: herb, chorągiew, flagę, sztandar i pieczęć”. Dziennik Lubelski, nr 58 (1993): 7.

Chwałczyk, Tadeusz, red. Świdnik 1954-1979. Lublin: Urząd Miasta w Świdniku–Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979.

Derecki, Mirosław. „Miasto bez herbu”. Kamena, nr 4 (25 lutego 1973): 6-7.

Eco, Umberto. Pejzaż semiotyczny. Tłum. Adam Weinsberg. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1972.

ESA. „Jubileusz Świdnika. 25-lecie nadania praw miejskich”. Kurier Lubelski 23, nr 228 (11 października 1979): 4.

Gawarecki, Henryk. „Pieczęcie i herby miast województwa lubelskiego”. Kalendarz Lubelski (1972): 55-61.

Giergiel, Tomisław. „Dorobek naukowy w zakresie heraldyki polskiej Józefa Szymańskiego”. Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, nowa seria 17 (2018): 197-206.

Giergiel, Tomisław. Herb Radomia w świetle nowych badań. Projekt systemu znaków i symboli samorządowych. Radom: Ośrodek Kultury i Sztuki „Resursa Obywatelska”, 2024.

„Głos Świdnika”, nr 26 (30 września 1979): 1.

Gumowski, Marian. Herby miast polskich. Warszawa: Arkady, 1960.

Jankowski, Piotr R., red. Świdnickie tradycje lotnicze. Świdnik: Petit, 2010.

Jankowski, Piotr R., Jan Mazur i Rafał Panas, red. Dlaczego kocham Świdnik? 101 i więcej powodów. Świdnik: Urząd Miasta Świdnik, 2019.

Kamiński, Ireneusz J. „Miasto wkracza w wiek męski”. Kamena, nr 19 (16 września 1979): 1, 3.

„Karpiński 80” (rysunek). Głos Świdnika, nr 9 (31 marca 1980): 5.

Krężołek, Edyta. „Fabryka tworzy miasto – przypadek Świdnika”. W: Pod dyktando ideologii. Studia z dziejów architektury i urbanistyki w Polsce Ludowej, red. Paweł Knap, 123-133. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej  Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2013.

Krężołek, Edyta. „Życie codzienne w PRL. Zarys problematyki na przykładzie Świdnika”. W: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2007. Referaty, red. Monika Bielak i Łukasz Kamiński, 78-87. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej  Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2008.

Kuczyński, Stefan K. „Niektóre zagadnienia symboliki heraldycznej na tle funkcjonowania herbu jako znaku”. W: Problemy nauk pomocniczych historii. Materiały na II konferencję poświęconą naukom pomocniczym historii, Katowice–Wisła 26-29 V 1973, red. Józef Szymański, 29-43. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 1973.

Kuraś, Stanisław, oprac. Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.

Libicka-Peroń, Zofia, red. Poniatowa. Szkice z dziejów miasta. Poniatowa: Urząd Miejski w Poniatowej, 2001.

Lipiński, Stanisław. Rejowiec Fabryczny. Historia i współczesność. Chełm: Tawa Taurogiński Waldemar, 2010.

Listowski, Cezary. „Ojczysta tradycja”. Głos Świdnika, nr 15 (22 kwietnia 1993): 2.

Listowski, Cezary. „Ustanowienie znaków miasta”. Głos Świdnika, nr 12 (1 kwietnia 1993): 1, 2.

Pastoureau, Michel. Średniowieczna gra symboli. Tłum. Hanna Igalson-Tygielska. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2006.

Plewako, Andrzej i Józef Wanag. Herbarz miast polskich. Warszawa: Arkady, 1994.

Pom. „Herbu «Ciołek»”. Kamena, nr 14 (11 lipca 1976): 8-9.

Seroka, Henryk. „Herb Świdnika”. W: Materiały do polskiego herbarza samorządowego, z. 1, red. Henryk Seroka i Krzysztof Skupieński, 96-97. Lublin: Polskie Towarzystwo Heraldyczne, 1995.

Siuchniński, Mateusz, red. Miasta polskie w tysiącleciu. T. 1. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965.

Stefaniak, Janusz. „Postawy religijno-patriotyczne mieszkańców Świdnika w latach osiemdziesiątych XX wieku”. Res Historica, nr 35 (2013): 177-199.

Szymański, Józef. „Herb miasta Zwolenia”. W: Zwoleń. Dzieje miasta i ziemi, red. Kazimierz Myśliński, 327-332. Lublin: Polskie Towarzystwo Historyczne, 1976.

Szymański, Józef. Nauki pomocnicze historii. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1968.

Szymański, Józef. Nauki pomocnicze historii od schyłku IV do końca XVIII w. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972. Wyd. 2, 1976.

„Świdnik ma swój herb”. Głos Świdnika, nr 29 (12 grudnia 1977): 1, 5.

„«Świdnik ma swój herb». Z Henrykiem Szulcem rozmawia Mieczysław Kościński”. Sztandar Ludu, nr 268 (1977): 4.

T. „25-lecie za pasem”. Głos Świdnika, nr 7/8 (29 marca 1978): 7.