Żywot Dulceliny z Digne jako źródło do badań nad pobożnością kobiecą w XIII wieku

Paweł Kras

doi:10.18290/rh2301.3

Data publikacji : 2023-03-27

Tom 71 Nr 2 (2023)

Żywot Dulceliny z Digne jako źródło do badań nad pobożnością kobiecą w XIII wieku

Paweł Kras

https://orcid.org/0000-0002-4844-1943

DOI: https://doi.org/10.18290/rh2301.3

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza powstania, organizacji i pobożności pierwszych wspólnot beginek w Prowansji, określanych jako „Panie z Roubaud”, których inicjatorką i przywódczynią była Dulcelina z Digne (ok. 1215-1279), siostra bł. Hugona z Digne, charyzmatycznego kaznodziei i jednego z przywódców franciszkańskich spirytuałów. Na tle szerokich przemian społecznych i religijnych przełomu XII i XIII wieku autor przedstawia życie i działalność Dulceliny, które zostały szczegółowo opisane w jej żywocie (Li Vida de la benaurada sancta Doucelina). Pod wieloma względami jest to wyjątkowy tekst hagiograficzny. Został on napisany pod koniec XIII wieku w języku prowansalskim, a jego autorką była Filipina z Porcelet, uczennica i następczyni Dulceliny. Sam żywot zachował się w jednym egzemplarzu przechowywanym obecnie w Bibliothèque nationale de France pod sygnaturą Fond français 13503. Ten tekst hagiograficzny funkcjonował wyłącznie w obrębie założonych przez pierwszą prowansalską beginkę wspólnot i pełnił funkcje formacyjne dla ich członkiń. Artykuł analizuje specyficzną religijność Dulceliny z Digne, która zrodziła się z jednej strony pod wpływem działalności pierwszych „pobożnych kobiet” w Brabancji i Flandrii, a na którą – z drugiej strony – oddziaływały przede wszystkim wzorce średniowiecznej pobożności franciszkańskiej. Jak wykazały dotychczasowe badania, pod względem struktury i treści Li Vida była wzorowana na żywocie św. Franciszka opracowanym przez św. Bonawenturę. W niniejszym artykule żywot Dulceliny został przeanalizowany na tle innych tekstów hagiograficznych poświęconych beginkom, które w XIII wieku promowały nowy i zyskujący na popularności ideał kobiecej pobożności.

Słowa kluczowe:

pobożność średniowieczna, religijność kobieca, beginki, Dulcelina z Digne, hagiografia

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aurell, Martin. Une famille de la noblesse provençal au Moyen Âge: les Porcelet. Aubanel, 1986.

Bolton, Brenda. „Fulk of Toulouse. The Escape that Failed”. Church, Society and Politics. Studies in Church History, vol. 12, 1975, ss. 83-93.

Bolton, Brenda. „Thirteenth Century Religious Women. Further Reflections on the Low Countries. ‘Special Case’”. New Trends in Feminine Spirituality. The Holy Women of Liège and Their Impact. Edited by Juliette Dor, i in., Brepols Publishers, 1999, ss. 129-57.

Brown, Jennifer N. Three Women of Liège: a Critical Edition of and Commentary on the Middle English Lives of Elizabeth of Spalbeek, Christina Mirabilis and Marie d’Oignies. Brepols, 2008.

Brunel-Lobrichon, Geneviève. „Existe-il un christianisme méridional? L’exemple de Douceline: le béguinage provençal”. Heresis, nr 11, 1988, ss. 41-51.

Burr, David. The Spiritual Franciscans From Protest to Persecution in the Century after Saint Francis, The Pennsylvania State University Press, 2001.

Bylina, Stanisław. Wizje społeczne w herezjach średniowiecznych. Humiliaci, beginki, begardzi. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.

Folkerts, Susan. „The Manuscript Transmission of the Vita Mariae Oignacensis in the Later Middle Age”, Mary of Oignies. Mother of Salvation. Edited by Anneke Mulder-Bakker, Brepols Publishers, 2006, ss. 221-42.

Garay, Kathleen, i Madeleine Jeay. “Introduction”. The Life of Saint Douceline, a Beguine of Provence, D.S. Brewer, 2001, ss. 1-22.

Garay, Kathleen, i Madeleine Jeay. “Interpretive Essay”. The Life of Saint Douceline, a Beguine of Provence, D.S. Brewer, 2001, ss. 115-59.

Goodich, Michael. Vita perfecta. The Ideal of Sainthood in the Thirteenth Century. Anton Hiersemann Verlag, 1982.

Hendrix. Guido. „Primitive Versions of Thomas of Cantimpré’s Vita Lutgardis”. Citeaux, nr 29, 1978, fasc. 3-4, ss. 153-206.

Kienzle, Beverly Maine. „Innocent III’s Papacy and the Crusade Years, 1189-1229: Arnauld Amaury, Gui of Vaux-de-Cernay, Foulque of Toulouse”. Heresis, nr 29, 1999, ss. 49-81.

Kras, Paweł. „Sobór w Vienne i herezja wolngo ducha”. Proces beginek świdnickich w 1332 roku. Studia historyczne i edycja łacińsko-polska. Wyd. 2, wyd. i oprac. Paweł Kras, i in., Wydawnictwo KUL, 2018, ss. 55-70.

Manselli, Raoul. „L’idéal du Spirituel selon Pierre Jean-Olivi”. Cahiers de Fanjeaux, nr 10, 1975, ss. 99-126.

Manselli, Raoul. Spirituels et Béguines du Midi. Traduit par Jean Duvernoy, Privat, 1989.

McDonnell, Ernst W. The Beguines and Beghards in Medieval Culture with Special Emphasis on the Belgian Scene, Ruthers University Press, 1954.

Meersseman, Gilles Gérard. „Les Frères Prêcheurs et le movement dévot en Flanders au XIIIe siècle”. Archivum Fratrum Praedicatorum, nr 18, 1948, ss. 63-130.

Moens, Sara. „The mulieres religiosae. Daughters of Hildegard of Bingen? Interfaces between a Benedictine Visionary, the Cistercians, and the Spiritual Women of Liège”. Medieval Liège at the Crossroads of Europe. Monastic Society and Culture, 1000-1300, edited by Steven Vanderputten, i in., Brepols Publishers, 2017, ss. 301-38.

Neel, Carol. „The Origins of the Beguines”. Sisters and Workers in the Middle Ages, edited by Judith M. Bennett, i in., The University of Chicago Press, 1989, ss. 321-41.

Paul, Jean. „Hugues de Digne”, Cahiers de Fanjeaux, nr 10 (1975), ss. 69-97.

Robson, Michael. The Franciscans in the Middle Ages, The Boydell Press, 2006,

Roisin, Simone. „L’efflorescence cistercienne et le courant féminin de pieté au XIIIe siècle”. Revue d’histoire ecclésiastique, nr 39 (1943), ss. 342-78.

Simons, Walter. The Cities of Ladies. Beguine Communities in the Low Medieval Countries, 1200-1565. University of Pennsylvania Press, 2001.

Simons, Walter. „Beginnings: Naming Beguines in the Southern Low Countries, 1200-1250”. Libels and Labels. Naming Beguines in Northern Medieval Europe, edited by Letha Böhringer, i in., Brepols Publishers, 2014, ss. 9-52.

Simons, Walter. „’Staining the Speech of Things Divine’. The Uses of Literacy in Medieval Beguine Communities”. The Voice of Silence. Women’s Literacy in a Men’s Church, edited by Thérèse De Hemptinne, i Maria Eugenia Góngora, Brepols Publishers, 2004, ss. 85-110.

Simons, Walter. „In Praise of Faithful Women. Count Robert of Flanders’s Defense of Beguines against the Clementine Decree Cum de quibusdam mulieribus (ca. 1318-1320)”. Christianity and Culture in the Middle Ages. Essays to Honor John Van Engen, edited by David C. Mengel, i Lisa Wolverton, University of Notre Dame Press, 2015, ss. 331-52.

Van Engen, John. „The Religious Women at Liège at the Turn of the Thirteenth Century”, Medieval Liège at the Crossroads of Europe. Monastic Society and Culture 1000-1300, edited by Steven Vanderputten, i in., Brepols Publishers, 2017, ss. 339-70.

Von der Osten-Sacken, Vera. Jakob von Vitrys »Vita Mariae Oigniacensis«. Zu Herkunft und Eigenart der ersten Beginen. Vandenhoeck & Ruprecht Verlag, 2010.

Vauchez, André. Duchowość średniowiecza. Tłum. Hanna Zaremska, Marabut 1996.

Ziegler, Joanna. „Secular Canonesses as Antecedent of the Beguines in the Southern Low Countries”. Studies in Medieval and Renaissance History, nr 13 1991, ss. 115-35.