Hybrydalne formy tożsamości w kresowych powieściach Zbigniewa Żakiewicza

Walentyna Krupowies

doi:10.18290/rh247207.5

Data publikacji : 2024-11-20

Tom 72 Nr 7 (2024)

Hybrydalne formy tożsamości w kresowych powieściach Zbigniewa Żakiewicza

Walentyna Krupowies

https://orcid.org/0000-0003-1013-7708

DOI: https://doi.org/10.18290/rh247207.5

Abstrakt

Przedmiotem analizy są kresowe powieści Zbigniewa Żakiewicza Wilcze łąki oraz Wilio, w głębokościach morza. Kluczowym elementem świata przedstawionego tych utworów jest historyczna Oszmiańszczyzna, która w dyskursie literaturoznawczym była postrzegana bądź jako fragment polskich Kresów, bądź pogranicze białorusko-polsko-litewskie. Artykuł proponuje ideę pograniczności rozumianej jako nieduża przestrzeń symbiotycznie powiązana z płynnością tożsamości etnicznych, kulturowych, językowych itp. Czasoprzestrzeń Oszmiańszczyzny w powieściach Żakiewicza występuje jako wzorcowa pograniczność i miejsce funkcjonowania tożsamości hybrydalnych. W analizowanych utworach ten typ tożsamości występuje pod postacią tożsamości „tutejszej”. Tożsamość „tutejsza” bywa deklarowana, gdy zakorzenienie w regionie i zamieszkiwanie go staje się podstawowym wyznacznikiem identyfikacji bohaterów, albo ujawnia się na poziomie wypowiedzi postaci, gdy są „słyszalne” różne języki – polszczyzna ogólna, kresowa, białoruszczyzna, rosyjski, wybrana leksyka litewska.

Słowa kluczowe:

Zbigniew Żakiewicz, powieść kresowa, pogranicze białorusko-polsko-litewskie, pograniczność, tożsamość hybrydalna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

pdf

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bachtin, Michaił. „Typy słowa prozatorskiego. Słowo u Dostojewskiego”. Tłum. Wincenty Grajewski. W: Michaił Bachtin. Ja – Inny. Wokół Bachtina. Antologia, t. 1, red. Danuta Ulicka, 215-233. Kraków: Universitas, 2009.

Bakuła, Bogusław. „Kolonialne i postkolonialne aspekty dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki)”. Teksty Drugie, nr 6 (2006): 11-33.

Buczyńska-Garewicz, Hanna. „Język przestrzeni Heideggera (cz. 1)”. Teksty Drugie, nr 4 (2005): 9-28.

Czaplejewicz, Eugeniusz i Edward Kasperski. Królestwo różnorodności. Kresy i pogranicza. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1996.

Czaplejewicz, Eugeniusz. „Jakie Kresy? Jaka literatura kresowa (Perspektywa współczesna)”. Przegląd Humanistyczny, nr 6 (2007): 1-15.

Czermińska, Małgorzata. Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Kraków: Universitas, 2000.

Dęboróg-Bylczyński, Maciej. Pamięć, Nostalgia, Tożsamość. Kulturowe aspekty estetyki pogranicza w twórczości Zbigniewa Żakiewicza. [b.m.]: Wydawnictwo e-bookowo, 2009.

Dęboróg-Bylczyński, Maciej. „«Tutejsi» na «tutejszczyźnie». O przestrzeni i społeczności kresowej w trzech wileńskich powieściach Zbigniewa Żakiewicza”. W: Czytanie Żakiewicza, red. Tatiana Czerska i Renata K. Łozowska, 61-77. Szczecin: Wydawnictwo ZAPOL, 2012.

Fazan, Jarosław i Krzysztof Zajas, red. Na pograniczach literatury. Kraków: Universitas, 2012.

Gavelis, Ričardas. Wileński poker. Tłum. Kamil Pecela. Wojnowice: Kolegium Europy Wschodniej, 2019.

Grek-Pabisowa, Iryda i Irena Maryniakowa. „Język polski na Kresach północno-wschodnich dawniej i dziś”. W: Historia i współczesność języka polskiego na Kresach Wschodnich, red. Iryda Grek-Pabisowa, 27-109. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1997.

Grek-Pabisowa, Iryda i Małgorzata Ostrówka. „Zakres wpływów obcych we współczesnej polszczyźnie północnokresowej”. Rozprawy Komisji Językowej [Łódź] , nr 1(2012): 111-122.

Hadaczek, Bolesław. Kresy w literaturze polskiej XX wieku. Szkice. Szczecin: OTTONIANUM, 1993.

Hadaczek, Bolesław. Historia literatury kresowej. Szczecin: Wydawnictwo „PoNaD”, 2008.

Handke, Kwiryna, red. Kresy – pojęcie i rzeczywistość. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1997.

Heidegger, Martin. Bycie i czas. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.

Legeżyńska, Anna. „Odnawianie «Tryptyku wileńskiego» Zbigniewa Żakiewicza”. W: Zagadnienia bilingwizmu. Seria I: Dwujęzyczni pisarze litewscy i polscy, red. Andrzej Baranow i Jarosław Ławski, 415-431 (Colloquia Orientalia Bialostocensia, 3). Białystok–Vilnius: Wydawnictwo PRYMAT, 2017.

Lejeune, Philippe. „Pakt autobiograficzny”. Tłum. Aleksander W. Labuda. Teksty, nr 5 (1975): 31-49.

Ławski, Jarosław. „Przeciw kategorii „pogranicza”. W: Regionalizm literacki – historia i pamięć, red. Zbigniew Chojnowski i Elżbieta Rybicka, 50-71. Kraków: Universitas, 2017.

Nycz, Ryszard. „Możliwa historia literatury”. W: Na pograniczach literatury, red. Jarosław Fazan i Krzysztof Zajas, 13-34. Kraków: Universitas, 2012.

Skórczewski, Dariusz. „Melancholia dyskursu kresoznawczego”. W: Dariusz Skórczewski. Teoria – literatura – dyskurs. Pejzaż postkolonialny, 427-473. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.

Sucharski, Tadeusz. „Między dwiema liniami Curzona, czyli Białoruś w polskiej prozie emigracyjnej”. W: Pogranicza, Kresy, Wschód a idee Europy. Seria 1: Prace dedykowane Profesor Swietłanie Musijenko, red. Anna Janicka, Grzegorz Kowalski i Łukasz Zabielski, 463-491 (Colloquia Orientalia Bialostocensia). Białystok: Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, 2013.

Uliasz, Stanisław, red. O dialogu kultur wspólnot kresowych. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1998.

Uliasz, Stanisław. O literaturze Kresów i pograniczu kultur. Rozprawy i szkice. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 2001.

Zajas, Krzysztof. Nieobecna kultura. Przypadek Inflant Polskich. Kraków: Universitas, 2008.